Autorzy
Opracowali (indika 2024):
(tłumaczenie, analiza gramatyczna i syntaktyczna, objaśnienia)
Andrzej Babkiewicz
(zamieszczenie tłumaczeń)
Krzysztof Hołubicki
भागवतपुराण
Bhāgavata-purāṇa
Purana Bhagawata
Księga 1 (prathama-skandha)
Opowieść z Naimiszy (naimiṣeyopākhyāna)
Rozdział 1.2. Symptomy miłości do Boga (śrī-bhagavad-anubhāva-varṇana)
Streszczenie rozdziału:
1 Wjasa zapowiada przemowę Suty.
2-4 Suta oddaje szacunek mistrzowi, Puranie Bhagawata i cytuje wprowadzającą strofę Mahabharaty (maṅgala-cāraṇa).
6-8 Najwyższe Prawo (dharma) to wypełnienia jogi oddania (bhakti) – natura oddania.
9-10 Cele żywota (puruṣārha): prawo (dharma), zysk (artha), przyjemność (kāma).
11 Jedna Prawda pojmowana trojako: brahman, paramātman, bhagavant.
12-21 Praktyka bhakti i jej rezultat:
- praktyka: słuchanie, opiewanie, medytacja, wielbienie; obcowanie ze świętymi, pielgrzymowanie do świętych brodów
- przecięcie węzła karmana
- pojawienie się upodobania do rozmów o Bogu
- zniszczenie niepomyślności (abhadra) w sercu
- narodziny miłości (bhakti)
- umysł pokonuje mrok (tamas) i barwność (rajas) i trwa w istności (sattva)
- szczęście i zrozumienie prawdy (bhagavat-tattva-vijñāna)
- ujrzenie jedności i Boga (niszczy: węzeł serca, wątpliwości, owoc czynu)
22-25 Dyskusja o trzech przymiotach (guṇa): mrok (tamas), barwność (rajas), istność (sattva); pochwała Wasudewy jako uosobienia istności (sattva).
26-27 Wyższość kultu Wasudewy (sattva) nad kultem bogów, przodków, duchów (rajas, tamas).
28-29 Wasudewa celem: Wed, ofiar, jogi, rytów, wiedzy, ascezy, prawości, celu.
30-34 Stworzenie świata dzięki Ułudzie (māyā) – związek jaźni i Boga z przejawionym światem.
व्यास उवाच
इति सम्प्रश्नसंहृष्टो विप्राणां रौमहर्षणिः।
प्रतिपूज्य वचस्तेषां प्रवक्तुमुपचक्रमे॥१॥
vyāsa uvāca
iti sampraśna-saṃhṛṣṭo
viprāṇāṃ raumaharṣaṇiḥ |
pratipūjya vacas teṣāṃ
pravaktum upacakrame ||1.2.1||
Wjasa rzekł:
Tak to Romaharszanowic
z pytań mędrców wielce rady,
wpierw ich słowa uszanował,
potem zaczął odpowiadać.
सूत उवाच
यं प्रव्रजन्तमनुपेतमपेतकृत्यं द्वैपायनो विरहकातर आजुहाव।
पुत्रेति तन्मयतया तरवोऽभिनेदुस्तं सर्वभूतहृदयं मुनिमानतोऽस्मि॥२॥
sūta uvāca
yaṃ pravrajantam anupe-
-tam apeta-kṛtyaṃ
dvaipāyano viraha-kā-
-tara ājuhāva |
putreti tan-mayatayā
taravo ’bhinedus
taṃ sarva-bhūta-hṛdayaṃ
munim ānato ’smi ||1.2.2||
Suta rzekł:
Gdy bez nauk wywędrował,
powinności zbyty,
Dwaipajana krzyknął: „Synu!”,
rozłąką przejęty.
Tylko drzewa z nim jednakie
echem się ozwały.
Jemu, sercu wszelkich istot,
mędrcowi się kłaniam.
यः स्वानुभावमखिलश्रुतिसारमेकमध्यात्मदीपमतितितीर्षतां तमोऽन्धम्।
संसारिणां करुणयाह पुराणगुह्यं तं व्याससूनुमुपयामि गुरुं मुनीनाम्॥३॥
yaḥ svānubhāvam akhila-
śruti-sāram ekam
adhyātma-dīpam atititī-
-rṣatāṃ tamo’ndham |
saṃsāriṇāṃ karuṇayā-
-ha purāṇa-guhyaṃ
taṃ vyāsa-sūnum upayāmi
guruṃ munīnām ||1.2.3||
Swym uczuciem przepojone
sedno Objawienia,
co dla przebyć mrok pragnących
lampą jest nadjaźni,
śmiertelnikom on wysłowił
puranę sekretną.
W synu Wjasy, mistrzu mędrców
szukam ja protekcji.
नारायणं नमस्कृत्य नरं चैव नरोत्तमम्।
देवीं सरस्वतीं व्यासं ततो जयमुदीरयेत्॥४॥
nārāyaṇaṃ namas-kṛtya
naraṃ caiva narottamam |
devīṃ sarasvatīṃ vyāsaṃ
tato jayam udīrayet ||1.2.4||
Narajanie się skłoniwszy,
Narze z ludzi najlepszemu,
Saraswati oraz Wjasie,
niech zwycięstwo teraz wzejdzie.
मुनयः साधु पृष्टोऽहं भवद्भिर्लोकमङ्गलम्।
यत्कृतः कृष्णसम्प्रश्नो येनात्मा सुप्रसीदति॥५॥
munayaḥ sādhu pṛṣṭo ’haṃ
bhavadbhir loka-maṅgalam |
yat kṛtaḥ kṛṣṇa-sampraśno
yenātmā suprasīdati ||1.2.5||
Mędrcy, dobrze mnie pytacie
o pomyślność tego świata,
dociekania te o Krysznie –
dzięki nim jaźń w pełni rada.
स वै पुंसां परो धर्मो यतो भक्तिरधोक्षजे।
अहैतुक्यप्रतिहता ययात्मा सुप्रसीदति॥६॥
sa vai puṃsāṃ paro dharmo
yato bhaktir adhokṣaje |
ahaituky apratihatā
yayātmā suprasīdati ||1.2.6||
To najwyższą jest prawością,
co do Boga miłość budzi,
bez przyczyny, niezniszczalną,
dzięki niej jaźń w pełni rada.
वासुदेवे भगवति भक्तियोगः प्रयोजितः।
जनयत्याशु वैराग्यं ज्ञानं च यदहैतुकम्॥७॥
vāsudeve bhagavati
bhakti-yogaḥ prayojitaḥ |
janayaty āśu vairāgyaṃ
jñānaṃ ca yad ahaitukam ||1.2.7||
Joga uczuć skierowana
wprost do Boga Wasudewy
beznamiętność szybko ziszcza
oraz mądrość – bez przyczyny.
धर्मः स्वनुष्ठितः पुंसां विष्वक्सेनकथासु यः।
नोत्पादयेद्यदि रतिं श्रम एव हि केवलम्॥८॥
dharmaḥ svanuṣṭhitaḥ puṃsāṃ
viṣvaksena-kathāsu yaḥ |
notpādayed yadi ratiṃ
śrama eva hi kevalam ||1.2.8||
Prawo dobrze wypełniane,
jeśli uczuć nie roznieci
do o Wiszwaksenie gawęd
jest jedynie znojem ciężkim.
धर्मस्य ह्यापवर्ग्यस्य नार्थोऽर्थायोपकल्पते।
नार्थस्य धर्मैकान्तस्य कामो लाभाय हि स्मृतः॥९॥
dharmasya hy āpavargyasya
nārtho ’rthāyopakalpate |
nārthasya dharmaikāntasya
kāmo lābhāya hi smṛtaḥ ||1.2.9||
Prawość służy wyzwoleniu,
więc do zysku niech nie wiedzie.
Zysk na prawość skierowany
nie ma służyć przyjemności.
कामस्य नेन्द्रियप्रीतिर्लाभो जीवेत यावता।
जीवस्य तत्त्वजिज्ञासा नार्थो यश्चेह कर्मभिः॥१०॥
kāmasya nendriya-prītir
lābho jīveta yāvatā |
jīvasya tattva-jijñāsā
nārtho yaś ceha karmabhiḥ ||1.2.10||
Niech przyjemność nie prowadzi
do rozkoszy, gdy człek żyje.
Celem życia – prawdy szukać,
nie zaś zysku dzięki czynom.
वदन्ति तत्तत्त्वविदस्तत्त्वं यज्ज्ञानमद्वयम्।
ब्रह्मेति परमात्मेति भगवानिति शब्द्यते॥११॥
vadanti tat tattva-vidas
tattvaṃ yaj jñānam advayam |
brahmeti paramātmeti
bhagavān iti śabdyate ||1.2.11||
Znawcy prawdy mówią o niej,
o mądrości niedwoistej:
„oto brahman”, „oto Nadjaźń”,
„oto Bóg” – tak jest wołana.
तच्छ्रद्दधाना मुनयो ज्ञानवैराग्ययुक्तया।
पश्यन्त्यात्मनि चात्मानं भक्त्या श्रुतगृहीतया॥१२॥
tac chraddadhānā munayo
jñāna-vairāgya-yuktayā |
paśyanty ātmani cātmānaṃ
bhaktyā śruta-gṛhītayā ||1.2.12||
Pełni wiary mędrcy dzięki
miłości z ascezą, wiedzą,
z objawienia uzyskanej,
siebie w sobie postrzegają.
अतः पुम्भिर्द्विजश्रेष्ठा वर्णाश्रमविभागशः।
स्वनुष्ठितस्य धर्मस्य संसिद्धिर्हरितोषणम्॥१३॥
ataḥ pumbhir dvija-śreṣṭhā
varṇāśrama-vibhāgaśaḥ |
svanuṣṭhitasya dharmasya
saṃsiddhir hari-toṣaṇam ||1.2.13||
Dwójzrodzeni! Celem Prawa,
które dobrze wypełniane
w stanach i etapach życia,
jest uciechę nieść Hariemu.
तस्मादेकेन मनसा भगवान्सात्वतां पतिः।
श्रोतव्यः कीर्तितव्यश्च ध्येयः पूज्यश्च नित्यदा॥१४॥
tasmād ekena manasā
bhagavān sātvatāṃ patiḥ |
śrotavyaḥ kīrtitavyaś ca
dhyeyaḥ pūjyaś ca nityadā ||1.2.14||
Więc umysłem wskroś skupionym
o Satwatów panu stale
niechaj słucha, wyśpiewuje,
medytuje i go wielbi.
यदनुध्यासिना युक्ताः कर्मग्रन्थिनिबन्धनम्।
छिन्दन्ति कोविदास्तस्य को न कुर्यात्कथारतिम्॥१५॥
yad-anudhy-āsinā yuktāḥ
karma-granthi-nibandhanam |
chindanti kovidās tasya
ko na kuryāt kathā-ratim ||1.2.15||
W miecz rozmyślań uzbrojeni
tną splątany węzeł działań.
Zatem który mądry człowiek
nie pokocha gawęd o nim?
शुश्रूषोः श्रद्दधानस्य वासुदेवकथारुचिः।
स्यान्महत्सेवया विप्राः पुण्यतीर्थनिषेवणात्॥१६॥
śuśrūṣoḥ śraddadhānasya
vāsudeva-kathā-ruciḥ |
syān mahat-sevayā viprāḥ
puṇya-tīrtha-niṣevaṇāt ||1.2.16||
Smak o Wasudewie gawęd
w słuchającym, wiernym wstaje
dzięki służbie wielkim duszom,
z brodów świętych odwiedzania.
शृण्वतां स्वकथाः कृष्णः पुण्यश्रवणकीर्तनः।
हृद्यन्तःस्थो ह्यभद्राणि विधुनोति सुहृत्सताम्॥१७॥
śṛṇvatāṃ sva-kathāḥ kṛṣṇaḥ
puṇya-śravaṇa-kīrtanaḥ |
hṛdy antaḥstho hy abhadrāṇi
vidhunoti suhṛt satām ||1.2.17||
Kryszna, dobrze opiewany,
prawych druh, we wnętrzu skryty,
niepomyślność w sercach niszczy
słuchających gawęd o nim.
नष्टप्रायेष्वभद्रेषु नित्यं भागवतसेवया।
भगवत्युत्तमश्लोके भक्तिर्भवति नैष्ठिकी॥१८॥
naṣṭa-prāyeṣv abhadreṣu
nityaṃ bhāgavata-sevayā |
bhagavaty uttama-śloke
bhaktir bhavati naiṣṭhikī ||1.2.18||
Gdy zło niemal jest zniszczone
stałą służbą dla boskości,
miłość rodzi się niezłomna
k sławionemu dobrym wierszem.
तदा रजस्तमोभावाः कामलोभादयश्च ये।
चेत एतैरनाविद्धं स्थितं सत्त्वे प्रसीदति॥१९॥
tadā rajas-tamo-bhāvāḥ
kāma-lobhādayaś ca ye |
ceta etair anāviddhaṃ
sthitaṃ sattve prasīdati ||1.2.19||
Mroku i barwności stany,
jak pragnienia oraz chciwość,
duszy już nie przeszywają,
gdy w istności się raduje.
एवं प्रसन्नमनसो भगवद्भक्तियोगतः।
भगवत्तत्त्वविज्ञानं मुक्तसङ्गस्य जायते॥२०॥
evaṃ prasanna-manaso
bhagavad-bhakti-yogataḥ |
bhagavat-tattva-vijñānaṃ
mukta-saṅgasya jāyate ||1.2.20||
Kiedy umysł jego rady,
zbył się związków, w nim powstaje
dzięki jodze miłowania
zrozumienie boskiej prawdy.
भिद्यते हृदयग्रन्थिश्छिद्यन्ते सर्वसंशयाः।
क्षीयन्ते चास्य कर्माणि दृष्ट एवात्मनीश्वरे॥२१॥
bhidyate hṛdaya-granthiś
chidyante sarva-saṃśayāḥ |
kṣīyante cāsya karmāṇi
dṛṣṭa evātmanīśvare ||1.2.21||
Węzeł w sercu już przecięty,
wszelkie nikną wątpliwości,
owoc czynów się rozpierzcha,
kiedy w Bogu widzi siebie.
अतो वै कवयो नित्यं भक्तिं परमया मुदा।
वासुदेवे भगवति कुर्वन्त्यात्मप्रसादनीम्॥२२॥
ato vai kavayo nityaṃ
bhaktiṃ paramayā mudā |
vāsudeve bhagavati
kurvanty ātma-prasādanīm ||1.2.22||
Więc poeci-mędrcy stale
i w najwyższym uniesieniu
darzą Boga Wasudewę
miłością, co jaźń raduje.
सत्त्वं रजस्तम इति प्रकृतेर्गुणास्तैर्युक्तः परमपुरुष एक इहास्य धत्ते।
स्थित्यादये हरिविरिञ्चिहरेति सञ्ज्ञाः श्रेयांसि तत्र खलु सत्त्वतनोर्नृणां स्युः॥२३॥
sattvaṃ rajas tama iti prakṛter guṇās tair
yuktaḥ parama-puruṣa eka ihāsya dhatte |
sthity-ādaye hari-viriñci-hareti saṃjñāḥ
śreyāṃsi tatra khalu sattva-tanor nṛṇāṃ syuḥ ||1.2.23||
Istność, barwność, mrok wraz z nimi –
cechy to Natury.
Z nimi łączy się najwyższy
jeden tutaj Człowiek.
By świat trwał miana przyjmuje:
Hari, Brahma, Hara.
Z nich pomyślność ludziom ziści
jeno kształt istności.
पार्थिवाद्दारुणो धूमस्तस्मादग्निस्त्रयीमयः।
तमसस्तु रजस्तस्मात्सत्त्वं यद्ब्रह्मदर्शनम्॥२४॥
pārthivād dāruṇo dhūmas
tasmād agnis trayīmayaḥ |
tamasas tu rajas tasmāt
sattvaṃ yad brahma-darśanam ||1.2.24||
Jak od ziemi dym gryzący,
dalej ogień co trojaki,
tak od mroku barwność lepsza,
dalej istność – prawdy światło.
भेजिरे मुनयोऽथाग्रे भगवन्तमधोऽक्षजम्।
सत्त्वं विशुद्धं क्षेमाय कल्पन्ते येऽनु तानिह॥२५॥
bhejire munayo ’thāgre
bhagavantam adhokṣajam |
sattvaṃ viśuddhaṃ kṣemāya
kalpante ye ’nu tān iha ||1.2.25||
Mędrcy czcili od zarania,
Boga, istność przezroczystą,
który poza wzrokiem wstaje.
W dobru ci współuczestniczą,
co za nimi tu zdążają.
मुमुक्षवो घोररूपान्हित्वा भूतपतीनथ।
नारायणकलाः शान्ता भजन्ति ह्यनसूयवः॥२६॥
mumukṣavo ghora-rūpān
hitvā bhūta-patīn atha |
nārāyaṇa-kalāḥ śāntā
bhajanti hy anasūyavaḥ ||1.2.26||
Ci, co łakną wyzwolenia
straszne kształty panów świata
odrzucają i łagodne
przejawienia Narajany
wielbią, zbywszy się zawiści.
रजस्तमःप्रकृतयः समशीला भजन्ति वै।
पितृभूतप्रजेशादीन्श्रियैश्वर्यप्रजेप्सवः॥२७॥
rajas-tamaḥ-prakṛtayaḥ
sama-śīlā bhajanti vai |
pitṛ-bhūta-prajeśādīn
śriyaiśvarya-prajepsavaḥ ||1.2.27||
Mrok i barwność ich naturą –
wielbią to, co im bliźniacze:
przodków, duchy i demiurgów,
łaknąc bogactw, władzy, dzieci.
वासुदेवपरा वेदा वासुदेवपरा मखाः।
वासुदेवपरा योग वासुदेवपराः क्रियाः॥२८॥
vāsudeva-parā vedā
vāsudeva-parā makhāḥ |
vāsudeva-parā yoga
vāsudeva-parāḥ kriyāḥ ||1.2.28||
Wasudewę wielbią Wedy,
Wasudewę czci ofiara,
Wasudewa celem jogi,
Wasudewę ryt miłuje,
वासुदेवपरं ज्ञानं वासुदेवपरं तपः।
वासुदेवपरो धर्मो वासुदेवपरा गतिः॥२९॥
vāsudeva-paraṃ jñānaṃ
vāsudeva-paraṃ tapaḥ |
vāsudeva-paro dharmo
vāsudeva-parā gatiḥ ||1.2.29||
Wasudewę wielbi wiedza,
Wasudewę czci asceza,
Wasudewa kresem Prawa,
Wasudewę cel uwielbia.
स एवेदं ससर्जाग्रे भगवानात्ममायया।
सदसद्रूपया चासौ गुणमयागुणो विभुः॥३०॥
sa evedaṃ sasarjāgre
bhagavān ātma-māyayā |
sad-asad-rūpayā cāsau
guṇa-mayāguṇo vibhuḥ ||1.2.30||
On świat stworzył u zarania,
Bóg potężny swoją Złudą –
kształtem bytu i niebytu,
z cech złożony, bezcechowy.
तया विलसितेष्वेषु गुणेषु गुणवानिव।
अन्तःप्रविष्ट आभाति विज्ञानेन विजृम्भितः॥३१॥
tayā vilasiteṣv eṣu
guṇeṣu guṇavān iva |
antaḥ-praviṣṭa ābhāti
vijñānena vijṛmbhitaḥ ||1.2.31||
Przez nią wewnątrz się wydaje
trwać w przymiotach migoczących,
jakby cech był właścicielem,
rozpoznaniem rozpostarty.
यथा ह्यवहितो वह्निर्दारुष्वेकः स्वयोनिषु।
नानेव भाति विश्वात्मा भूतेषु च तथा पुमान्॥३२॥
yathā hy avahito vahnir
dāruṣv ekaḥ sva-yoniṣu |
nāneva bhāti viśvātmā
bhūteṣu ca tathā pumān ||1.2.32||
Niczym ogień jeden w szczapkach –
łonie swym – się zdaje mnogi,
tak jaźń świata, jeden Człowiek
w każdym bycie, co jaśnieje.
असौ गुणमयैर्भावैर्भूतसूक्ष्मेन्द्रियात्मभिः।
स्वनिर्मितेषु निर्विष्टो भुङ्क्ते भूतेषु तद्गुणान्॥३३॥
asau guṇamayair bhāvair
bhūta-sūkṣmendriyātmabhiḥ
sva-nirmiteṣu nirviṣṭo
bhuṅkte bhūteṣu tad-guṇān ||1.2.33||
Wchodzi on w to, co sam stworzył,
w stany z przymiotów rojone:
umysł, zmysły, ich przedmioty,
i przymiotów w nich kosztuje.
भावयत्येष सत्त्वेन लोकान्वै लोकभावनः।
लीलावतारानुरतो देवतिर्यङ्नरादिषु॥३४॥
bhāvayaty eṣa sattvena
lokān vai loka-bhāvanaḥ |
līlāvatārānurato
deva-tiryaṅ-narādiṣu ||1.2.34||
Dobroczyńca wszego świata
świat istnością utrzymuje
i się cieszy zstąpieniami
jako bóg, zwierz albo człowiek.
इति श्रीब्रह्मसूत्रभाषे श्रीमद्भागवतमहापुराणे पारमहंस्यां संहितायां वैयासिक्यां प्रथमस्कन्धे नैमिषीयोपाख्याने श्रीभगवदनुभाववर्णनं नाम द्विईयो ‘ध्यायः
||१.२||
iti śrī-brahma-sūtra-bhāṣe
śrīmad-bhāgavata-mahā-purāṇe
pārama-haṃsyāṃ saṃhitāyāṃ
vaiyāsikyāṃ
prathama-skandhe naimiṣīyopākhyāne
śrī-bhagavad-anubhāva-varṇanaṃ nāma dviīyo ‘dhyāyaḥ
||1.2||
Oto w komentarzu do Sutr wedanty,
w chwalebnej wielkiej puranie Bhagawata,
w piśmie najlepszych z ascetów,
w utworze syna Wjasy,
w pierwszej księdze, w opowieści z Naimiszy
rozdział drugi zatytułowany „Symptomy miłości do Boga”.