Autorzy

Opracowali (indika 2024):
(tłumaczenie, analiza gramatyczna i syntaktyczna, objaśnienia)
Andrzej Babkiewicz
(zamieszczenie tłumaczeń)
Krzysztof Hołubicki

भागवतपुराण

Bhāgavata-purāṇa

Purana Bhagawata 

Księga 1 (prathama-skandha)

Rozdział 1.15 (pañcadaśo ‘dhyāya)

Historia Parikszita (parīkṣit-vilāpana)

Odejście Judhiszthiry (yudhiṣṭhirādi-svadhāma-gamana)

Streszczenie rozdziału:

1-4 Ardźuna zbiera siły, by odpowiedzieć bratu.

5-27 Ardźuna wyraża swą tęsknotę za Kryszną:

  • 7-17 wspomnienie sukcesów osiągniętych dzięki Krysznie: zdobycie Draupadi, spalenie lasu Khandawa, ofiara Judhiszthiry, zabicie Dźarasandhy, ocalenie honoru Draupadi, spotkanie z Durwasasem, zdobycie Paśupaty, pobyt w pałacu Indry, zwycięstwo na Polu Kuru (metrum vasaṃta-tilakā)
  • 18-21 wspomnienie czułej relacji (parafraza BhG 11.41-42) i opis swej niemocy (metrum vasaṃta-tilakā)
  • 22-27 Ardźuna mówi o śmierci dynastii Jadu i bezwzględności losu.

28-31 Ardźuna skupia się na naukach Kryszny i wycisza umysł – opis stanu.

32-43 Reakcje na słowa Ardźuny – Kunti wycofuje się z życia, Judhiszthira przygotowuje się do odejścia – przekazanie królestwa, ryt Pana Stworzeń, kolejne stopnie wycofania (strofy: 33, 36-37 metrum jagatī).

44-50 Odejście Pandawów ku północy, śmierć Widury, odejście Draupadi.

51 Błogosławieństwa, które niesie słuchanie tej opowieści (metrum jagatī).

sūta uvāca
evaṃ kṛṣṇa-sakhaḥ kṛṣṇo
bhrātrā rājñā vikalpitaḥ |
nānā-śaṅkāspadaṃ rūpaṃ
kṛṣṇa-viśleṣa-karśitaḥ ||1.15.1||

kṛṣṇa-viśleṣa-karśitaḥ (wychudły z powodu rozłąki z Kryszną; kṛṣṇasya viśleṣeṇa viraheṇa hetunā karśitaḥ kṛśatāṃ gataḥ) nānā-śaṅka-āspadam (o będącą siedzibą licznych obaw; nānā vidhānāṃ śaṅkānāṃ bhaya-hetunām āspadaṃ bhājanaṃ vividhā-śaṅkā-vyañjakam iti yāvat) rūpam (o postać; mūrtiṃ dadhāna iti śeṣaḥ) kṛṣṇa-sakhaḥ (przyjaciel Kryszny; kṛṣṇaḥ sakhā yasya sa kṛṣṇa-suhṛt) kṛṣṇaḥ (Ardźuna; arjunaḥ) bhrātrā (przez brata) rājñā (przez króla; jyeṣṭena mahā-rājena yudhiṣṭhireṇa iti yāvat) evam (tak; kathitena prakāreṇa) vikalpitaḥ (wyobrażony / zapytany; pṛṣṭaḥ san),

śokena śuṣyad-vadana-
-hṛt-sarojo hata-prabhaḥ |
vibhuṃ tam evānusmaran
nāśaknot pratibhāṣitum ||1.15.2||

śokena (z rozpaczy; kṛṣṇa-viyogena hetunā) śuṣyad-vadana-hṛt-saro-jaḥ (ten, którego twarz i lotos serca wyschły; vadanañ ca hṛc ca te eva saroje śuṣyantī vadana-hṛt-saroje yasya sa tathoktaḥ) hata-prabhaḥ (mający zniszczony blask; hatā viniṣṭā prabhā tejo yasya sa naṣṭa-kāntir ity arthaḥ) tam eva (właśnie tego) vibhum (potężnego; bhagavantaṃ śrī-kṛṣṇam) anusmaran (rozpamiętujący; cintayan) pratibhāṣitum (odpowiedzieć; uttaraṃ pradātum) na aśaknot (nie był w stanie; asamartho bahbūva).

kṛcchreṇa saṃstabhya śucaḥ
pāṇināmṛjya netrayoḥ |
parokṣeṇa samunnaddha-
-praṇayautkaṇṭhya-kātaraḥ ||1.15.3||

netrayoḥ (oczu; cakṣuṣoḥ) śucaḥ (łzy rozpaczy; udagacchanti śokāśruṇi) kṛcchreṇa (z trudem; kaṣṭena) saṃstabhya (zatrzymawszy; nirudhya),

pāṇinā (ręką; kareṇa galitānīti śeṣaḥ) āmṛjya (wytarłszy; sammārjya gaṇḍa-sthalyā iti yāvat),

parokṣeṇa (z powodu będącego poza zasięgiem wzroku; darśanāgocareṇa śrī-kṛṣṇena hetunā) samunnaddha-praṇaya-autkaṇṭhya-kātaraḥ (umęczony tęsknotą z powodu wielkiej miłości; samunnaddham adhikaṃ yat premautkaṇṭhyaṃ tena kātaraḥ vyākulaḥ san),

sakhyaṃ maitrīṃ sauhṛdaṃ ca
sārathyādiṣu saṃsmaran |
nṛpam agrajam ityāha
bāṣpa-gadgadayā girā ||1.15.4||

sārathya-ādiṣu (w byciu woźnicą i innych; sārathya-sad-yukti-pradātṛtvādi-karmaṣu) sakhyam (przyjaźń; hitaiṣitām) maitrīm (życzliwość; upakāritām) sauhṛdam ca (i serdeczność; suhṛttvaṃ sambandhitām) saṃsmaran (rozpamiętujący; samag-dhyāyan),

bāṣpa-gadgadayā (jąkającą się z powodu łez; kaṣṭhāvarodhād aspaṣṭoccāritayā) girā (mową; vācā) agrajam (starszemu bratu; jyeṣṭhaṃ dharmarājam) nṛpam (królowi) iti (tak; vakṣyamāna-prakāram) āha (powiedział; uvāca).

arjuna uvāca
vañcito 'haṃ mahā-rāja
hariṇā bandhu-rūpiṇā |
yena me ’pahṛtaṃ tejo
deva-vismāpanaṃ mahat ||1.15.5||

[he] mahā-rāja (królu!),

aham (ja) bandhu-rūpiṇā (przez tego, który przyjął postać przyjaciela; bandhutām svīkurvatā) hariṇā (przez Hariego; śrī-kṛṣṇena) vañcitaḥ (oszukany; tyāgena pratāritaḥ atyāga-sahanatvam atra sūcyate),

yena (przez co; mām vañcayatā hariṇa) deva-vismāpanam (zdumiewająca bogów; devān vismāpayati yat teṣām āścarya-karam) me (moja; mama) mahat (wielka; vipulam) tejaḥ (moc; vīryam) apahṛtam (zabrana; punar gṛhītam tasya tyāgena hīna-vīryo ‘ham sañjātaḥ).

yasya kṣaṇa-viyogena
loko hy apriya-darśanaḥ |
ukthena rahito hy eṣa
mṛtakaḥ procyate yathā ||1.15.6||

yathā (jak) ukthena (mowy; prāṇena prānair iti yāvat) rahitaḥ hi (pozbawiony; viyuktaḥ) eṣaḥ (ten; pitrādiḥ atipriyo ‘pi) mṛtakaḥ (martwy; śavaḥ) procyate (jest nazwany; kathyate jugupsyate atheti śeṣaḥ),

yasya (którego; śrī-kṛṣṇasya itaḥ saptama-śloka-sthitena tac chabhena sambandhaḥ) kṣaṇa-viyogena (przez chwilę nieobecności; kṣaṇam ātra viraheṇa) lokaḥ hi (świat; bhuvanaḥ) apriya-darśanaḥ (jest niemiły do oglądania; kadākāro bhavati, tenāha muṣita iti trayodaśāṅkitena itaḥ sapta-ślokenānvayaḥ).

yat-saṃśrayād drupada-geham upāgatānāṃ
rājñāṃ svayaṃvara-mukhe smara-durmadānām |
tejo hṛtaṃ khalu mayābhihataś ca matsyaḥ
sajjī-kṛtena dhanuṣādhigatā ca kṛṣṇā ||1.15.7||

yat-saṃśrayāt (z powodu schronienia w którym / z powodu bliskości którego; yasya śrī-kṛṣṇasya saṃśrayāt balād dhetoḥ) svayaṃvara-mukhe (na początku swajamwary; svayamvarasya mukhe ārambhe tasmāt prāg evety arthaḥ) drupada-geham (do domu Drupady; drupada-rājasya gehaṃ bhavanam) upāgatānām (przybyłych; upasthitānām) smara-durmadānām (upitych pożądaniem; smareṇa kāmena durmadānām atimattānām) rājñām (królów; nṛpatīnām) tejaḥ (moc; prabhāvaḥ) mayā (przeze mnie) khalu (zaiste) hṛtam (ukradziona; ādau dhanur-grahaṇenaiva dhvastaṃ paścāt tena),

sajjī-kṛtena (przygotowanym / napiętym; āropita-jyena) dhanuṣā (łukiem; kārmukeṇa) matsyaḥ ca (ryba; yantropari brahman mīnaḥ) abhihataḥ (trafiona; viddhaḥ tatas tān vijitā) kṛṣṇā ca (i Draupadi; draupadī) adhigatā (zdobyta; prāptā).

yat-sannidhāv aham u khāṇḍavam agnaye ’dām
indraṃ ca sāmara-gaṇaṃ tarasā vijitya |
labdhā sabhā maya-kṛtādbhuta-śilpa-māyā
digbhyo ’haran nṛpatayo balim adhvare te ||1.15.8||

u (oh!; iti vismaye, aho) aham (ja) yat-sannidhau (z powodu obecności którego; yasya śrī-kṛṣṇasya sannidhau nikaṭye sahāyatvena nikaṭāvasthānād ity arthaḥ) sa-amara-gaṇam (wraz z gromadami nieśmiertelnych; amara-ganasahitaṃ devaiḥ saha vartamānam) indram ca (Indrę) tarasā (przemocą; balena) vijitya (pokonawszy; parājitya),

khāṇḍavam (las Khandawa; indrasya vanam) agnaye (Ogniowi) adām (podarowałem; dattavānasmi luṅi-prayogaḥ).

maya-kṛtā (zbudowany przez Maję; khāṇḍava-dāhe rakṣitena maya-dānavena nirmitā) adbhuta-śilpa-māyā (o cudownej złudnej architekturze; adbhuta-śilpa-rūpā sthale jala-pratyayotpādikā jale sthala-buddhi-kāriṇī māyā vivartaḥ yasyāṃ sabhāyāṃ sā) sabhā (dom zgromadzeń) labdhā (uzyskany; prāptā).

nṛpatayaḥ (królowie; rājānaḥ) te (tobie; tava) adhvare (podczas ofiary; rājasūya-yajñe) digbhyaḥ (z wszystkich stron) balim (dary; upahāram) aharan (przynieśli; adaduḥ).

yat-tejasā nṛpa-śiro’ṅghrim ahan makhārtham
āryo 'nujas tava gajāyuta-sattva-vīryaḥ |
tenāhṛtāḥ pramatha-nātha-makhāya bhūpā
yan mocitās tad anayan balim adhvare te ||1.15.9||

yat-tejasā (dzięki, którego mocy; yasya śrī-kṛṣṇasya tejasā vīryeṇa) gaja-ayuta-sattva-vīryaḥ (mający męstwo i miriady [10 000] słoni; ayutasya gajānāṃ sattvam utsāha-śaktiḥ vīryāṃ balañ ca yasya saḥ) tava (twój) anujaḥ (młodszy brat; kanīyān bhrātā) āryaḥ (szlachetny; mama jyāyān bhīmasenaḥ; āryānuja iti pāthe he ārya pūjya-devety-ādi jñātavyam) makha-artham (dla ofiary; rājasūya-yajña-nimittam) nṛpa-śiraḥ-aṅghrim (tego, którego stopy są na głowach władców / Dźarasandhę; nṛpaṣiraḥsu rājñāḥ mastakeṣu aṅghriḥ caraṇaṃ yasya sa taṃ jarāsaṇdhaṃ tan-nirjayaṃ vinā rājasūya-makhānupapatter iti svāmi-caraṇāḥ) ahat (zabił; hatavān).

tena (dzięki temu; jarāsandhena) pramatha-nātha-makhāya (dla ofiary Pana Szaleńców; mahā-bhairavasya yajñārthaṃ te) bhūpāḥ (władcy ziemi; rājānaḥ) āhṛtāḥ (porwani; ānītā ruddhāṣ ca te) yat (że; yasmāt) mocitāḥ (uwolnieni; kārāmuktāḥ kṛtāḥ), tat (więc; tasmāt) te (tobie; tava) adhvare (podczas ofiary; yajñe) balim (dary; upahāram) anayan (przynieśli; ānītavantaḥ).

patnyās tavādhi-makha-kḷpta-mahābhiṣeka-
-ślāghiṣṭha-cāru-kabaraṃ kitavaiḥ sabhāyām |
spṛṣṭaṃ vikīrya padayoḥ patitāśru-mukhyā
yas tat-striyo ’kṛta hateśa-vimukta-keśāḥ ||1.15.10||

sabhāyām (w sali zgromadzeń; dyūta-sabhāyāṃ) kitavaiḥ (przez oszustów / przez graczy; kapaṭācāraiṛ duḥśāsanādibhiḥ) spṛṣṭam (dotknięty; unmucya ākṛṣṭam) adhi-makha-kḷpta-mahā-abhiṣeka-ślāghiṣṭha-cāru-kabaram (piękny warkocz związany podczas najlepszej z ofiar i godny sławy za sprawą namaszczenia; makham adhikṛtya adhi-makham rājasūye yajñe kḷptaḥ sampannaḥ racitaḥ tena mahābhiṣekeṇa snāna-viśeṣeṇa ślāghiṣṭaṃ ślāghyatamaṃ praśastaṃ cāru manoharaṃ kabaraṃ dhammillam) vikīrya (rozwiązawszy; unmucya),

padayoḥ (do stóp; smaraṇāt tadānīm eva prāptasya śrī-kṛṣṇasya namane caraṇayoḥ) patita-aśru-mukhyāḥ (tej, która upadła z twarzą we łzach; patitāni galitāni aśrūṇi mukhād yasyāḥ sā tasyā yadvā patitā cāsau aśru-mukhī ceti asyāḥ) tava (twojej) patnyāḥ (małżonki; nāryāḥ sambandhe),

yaḥ (który; śrī-kṛṣṇaḥ) tat-striyaḥ (ich żony; teṣāṃ duḥśāsanādīnāṃ striyaḥ strīḥ) hata-īśa-vimukta-keśāḥ (te, które mają rozwiązane włosy za sprawą śmierci mężów; hateśāḥ vidhavāḥ ata eva vaidhatyād vimukta-keśāḥ vimuktāḥ ālulāyitāḥ keśāḥ yāsāṃ tāś ca) akṛta (uczynił; cakāra luṅi-prayogaḥ).

yo no jugopa vana etya duranta-kṛcchrād
durvāsaso 'ri-racitād ayutāgra-bhug yaḥ |
śākānna-śiṣṭam upayujya yatas tri-lokīṃ
tṛptām amaṃsta salile vinimagna-saṅghaḥ ||1.15.11||

yaḥ (który; durvāsāḥ) ayuta-agra-bhuk (ten, który je przed miriadą [uczniów]; śiṣyāṇām ayutasyāgre tat paṅktau buṅkte yas tasmād) durvāsasaḥ (od Durwasasa; hetoḥ) ari-racitāt (od stworzonych przez wroga; ariṇā śatrunā duryodhanena racitāt kṛtāt) duranta-kṛcchrād (od nieskończonych kłopotów; durantāt ajeyāt kṛcchrāt vipadaḥ śāpa-lakṣaṇāt sakāśāt) yaḥ (który; śrī-kṛṣṇaḥ) vane (w lesie; asmākaṃ vanavāsakāle) etya (przybywszy; draupadyā smṛta-mātraḥ āgamya) śāka-anna-śiṣṭam (resztki jadła warzywnego; pāka-sthalī-lagnam avaśiṣṭaṃ śākam evānnam) upayujya (przyjąwszy / zjadłszy; bhuktvā) naḥ (nas; asmān) jugopa (ochronił; rakṣayāmāsa).

yataḥ (dzięki czemu; upayogāt) salile (w wodzie; nadyām) vinimagna-saṅghaḥ (zanurzona gromada; snānārthaṃ praviṣṭaḥ munīnāṃ saṅghaḥ samūhaḥ) tri-lokīm (trójświat; tri-bhuvanaṃ) tṛptām (zadowolony; vigata-khedān) amaṃsta (wyobraziła sobie [aor.]; amanyat).

yat-tejasātha bhagavān yudhi śūla-pāṇir
vismāpitaḥ sagirijo ’stram adān nijaṃ me |
anye 'pi cāham amunaiva kalevareṇa
prāpto mahendra-bhavane mahad āsanārdham ||1.15.12||

atha (oto; anyacca) yat-tejasā (dzięki mocy którego; yasya śrī-kṛṣṇasya tejasā mahimnā) bhagavān (Bóg; īśvaraḥ) śūla-pāṇiḥ (dzierżący w dłoni włócznię; śivaḥ) yudhi (w boju; yuddhe) vismāpitaḥ (zadziwiony; vismayaṃ gamitaḥ san) sa-girijāḥ (z Córką Gór; girijā sahitaḥ) me (mi; mahyam) nijam (własny; pāśupatam) astram (pocisk) adāt (dał; dadau),

anye api ca (i również inni; loka-pālāḥ nijāny astāṇi daduḥ anyad api āścaryamāha amunaiveti).

aham (ja) amunā eva (zaiste wraz z tym; anenety arthaḥ, sthūlena eva na sūkṣmeṇa) kalevareṇa (zaiste z ciałem; śarīreṇa) mahendra-bhavane (w pałacu Indry; mahendrasya bhavane indrālaye) mahat āsana-ardham (połowę wielkiego tronu; mahat īndrasya āsanārddham arddhāsanam iti yāvat siṃhāsaṇāṃśaṃ) prāptaḥ (ten, który osiągnął; labdhavān).

tatraiva me viharato bhuja-daṇḍa-yugmaṃ
gāṇḍīva-lakṣaṇam arāti-vadhāya devāḥ |
sendrāḥ śritā yad-anubhāvitam ājamīḍha
tenāham adya muṣitaḥ puruṣeṇa bhūmnā ||1.15.13||

[he] ājamīḍha (potomku Adźamidhy!; ajamīḍha-vaṃśāvataṃsa yudhiṣṭhira),

tatra eva (właśnie tam; svarge) viharataḥ (odpoczywającego; krīḍataḥ) me (moje; mama) yad-anubhāvitam (przez niego utrzymywanych; yena śrī-kṛṣṇena anubhāvitaṃ prabhāva-yuktaṃ kṛtam) gāṇḍīva-lakṣaṇam (ozdobionych łukiem Gandhiwa; gaṇḍīvaṃ lakṣaṇaṃ cihnaṃ yasya tat) bhuja-daṇḍa-yugmam (dwóch maczug ramion; bāhu-yugalam) sa-indrāḥ (wraz z Indrą; indra-sahitāḥ) devāḥ (niebianie; surāḥ) arāti-vadhāya (dla zabicia wrogów; arātīnāṃ śatrūṇāṃ nivāta-kavacādīnāṃ vadhāya nidhanārtham) śritāḥ (przyjęli schronienie; āśritavantaḥ) bhūmnā (przez posiadacza Ziemi / przez ziemskiego; nija-mahimāvasthānena) tena puruṣeṇa (przez tego Człowieka; śrī-kṛṣṇena) aham (ja) adya (dzisiaj) muṣitaḥ (okradziony / odarty np. z ubrań / zniszczony / oszukany; vañcitas tyakto ‘smi).

yad-bāndhavaḥ kuru-balābdhim ananta-pāram
eko rathena tatare ’ham atīrya-sattvam |
pratyāhṛtaṃ bahu dhanaṃ ca mayā pareṣāṃ
tejāspadaṃ maṇi-mayaṃ ca hṛtaṃ śirobhyaḥ ||1.15.14||

yat-bāndhavaḥ (którego przyjaciel; yaḥ śrī-kṛṣṇaḥ eva bāndhavaḥ yasya saḥ) aham (ja) ekaḥ (jeden; eva ananya-sahāyaḥ) rathena (rydwanem) ananta-pāram (nie mający granic; nāsty anto gāmbhīryeṇa pārañ ca deśato yasya taṃ vipulam iti yāvat) atīrya-sattvam (nieprzekraczalny i złożony z istot; atīryāṇi dustarāṇi sattvāni timiṅgilādīni bhīṣmādi-rupāṇi yasmin tam) kuru-bala-abdhim (ocean sił Kuru; kaurava-sainya-sindhum) tatare (przekroczyłem; tīrṇavān uttaragogṛhe).

bahu (wielkie; prabhūtam) dhanam ca (bogactwa; parair nītaṃ godhanañ ca) mayā (przeze mnie; yad-bāndhaveneti śeṣaḥ) pratyāhṛtam (odzyskane; punaḥ gṛhītam) pareṣām (innych / wrogów; śatrūṇām) śirobhyaḥ (z głów; mastakebhyaḥ sakāśāt) teja-āspadam (siedzibę blasku; prabhāvasyāspadam uṣṇīṣa-rūpam) maṇi-mayam ca (złożone z klejnotów; mukuṭa-ratna-rūpañ ca bahu-dhanam) hṛtam (zabrane; tān mohanāstreṇa mohayitvā balāt gṛhītam).

yo bhīṣma-karṇa-guru-śalya-camūṣv adabhra-
-rājanya-varya-ratha-maṇḍala-maṇḍitāsu |
agre-caro mama vibho ratha-yūthapānām
āyur manāṃsi ca dṛśā saha oja ārcchat ||1.15.15||

[he] vibho (potężny!; prabho, yudhiṣṭhira),

adabhra-rājanya-varya-ratha-maṇḍala-maṇḍitāsu (w upiększonych kręgami rydwanów najlepszy licznych władców; adabhrā analpā ye rājanya-varyāḥ kṣatriya-pradhānāḥ teṣāṃ ratha-mandalaiḥ syandana-samūhaiḥ manditāsu śobhitāsu) bhīṣma-karṇa-guru-śalya-camūṣu (w armiach Bhiszmy, Karny, preceptora czy Śalji; bhīṣma-karṇa-droṇa-śalyādīnāṃ sainyeṣu madhye) mama (mnie) agre-caraḥ (poruszający się z przodu; sārathi-rūpeṇa mama purogāmī) yaḥ (który; śrī-kṛṣṇaḥ) ratha-yūthapānām (przywódców rydwanników; mahārathānām) āyuḥ (długość życia; jīvita-kālam) manāṃsi (umysły / wyobraźnię / ducha; utsahādi-śaktim) sahaḥ (moc; balam) ojaḥ ca (siłę; śastrādi-kauśalam) dṛśā (spojrzeniem) ārcchat (zabrał; hṛtavān).

yad-doḥṣu mā praṇihitaṃ guru-bhīṣma-karṇa-
-naptṛ-trigarta-śalya-saindhava-bāhlikādyaiḥ |
astrāṇy amogha-mahimāni nirūpitāni
nopaspṛśur nṛ-hari-dāsam ivāsurāṇi ||1.15.16||

yat-doḥṣu (w którego ramionach; yasya śrī-kṛṣṇasya bhujeṣu) praṇihitam (złożonego; sthāpitaṃ tad-āśritam iti yāvat) mā (mnie; mām) guru-bhīṣma-karṇa-naptṛ-trigarta-śalya-saindhava-bāhlika-ādyaiḥ (przez Dronę, Bhiszmę, Karną, potomka [Aśwatthamana?], władcę Trigartów Suśarmanę, Śalję, władcę Sindhu Dźajadrathę, władcę Bahlików Bhuriśrawasę; droṇa-bhūriśravaḥ-suśarma-śalya-sindhu-deśādhipati-jayadratha-śāntanu-bhrātṛ-prabhṛtibhiḥ) nirūpitāni (ukształtowane; prayuktāni) amogha-mahimāni (o wielkiej mocy; avyartha-tejāṃsi) āsurāṇi (antydemony) astrāṇi (pociski; asura-prayuktāni astrāṇi) nṛ-hari-dāsam iva (niczym sługa Człowieka-Lwa; nṛsiṃha-rakṣitaṃ prahlādam) na upaspṛśuḥ (nie dotykały; pasparśuḥ spṛśanti sma, tenāham adya muṣita ity anvayaḥ).

sautye vṛtaḥ kumatinātma-da īśvaro me
yat-pāda-padmam abhavāya bhajanti bhavyāḥ |
māṃ śrānta-vāham arayo rathino bhuvi-ṣṭhaṃ
na prāharan yad-anubhāva-nirasta-cittāḥ ||1.15.17||

bhavyāḥ (najprzedniejsi; śreṣṭhāḥ) abhavāya (dla niebytu; mokṣāya) yat-pāda-padmam (którego lotos stóp; yasya śrī-kṛṣṇasya caraṇa-kamalam) bhajanti (wielbią; sevante),

śrānta-vāham (tego, którego wierzchowce były zmęczone; jayadratha-vadhe jala-pānaṃ vinā śrāntāḥ vāhāḥ aśvāḥ yasya taṃ) bhuvi-ṣṭham (stojącego na ziemi; bāṇair bhūvam bhittvā jalaṃ saṃgrahītuṃ rathāt avatīrya bhūmau sthitam api) mām (mnie) yat-anubhāva-nirasta-cittāḥ (ci, których umysły zostały pokonane jego majestatem; yasya śrī-kṛṣṇasya anubhāvena prabhāveṇa nirastāni cittāni yeṣāṃ te) rathinaḥ (rydwannicy) arayaḥ (wrogowie; śatravaḥ) na prāharan (nie przemogli; prahṛtavantaḥ),

ātma-daḥ (dawca jaźni; buddhi-pradaḥ „ātmā yatno dhṛtir buddhiḥ svabhāvo brahma varṣma ca” ity amaraḥ, yad vā ātma paryantaṃ dātā mahā-vadānyaḥ) īśvaraḥ (Bóg; saḥ) me (przeze mnie; mayā) kumatinā (przez niemądrego; kubudhinā) sautye (w byciu woźnicą; sārathye) vṛtaḥ (wybrany; niyuktaḥ saḥ sautye vṛtaḥ iti mama kumatitvam).

narmāṇy udāra-rucira-smita-śobhitāni
he pārtha he 'rjuna sakhe kuru-nandaneti |
sañjalpitāni nara-deva hṛdi spṛśāni
smartur luṭhanti hṛdayaṃ mama mādhavasya ||1.15.18||

[he] nara-deva (bogu ludzi!; rājan) mādhavasya (Madhawy; śrī-kṛṣṇasya) udāra-rucira-smita-śobhitāni (ozdobione wielce uroczym uśmiechem; udāraṃ gambhīraṃ rūciraṃ manoharaṃ yat smitaṃ hasitaṃ tena śobhitāni) narmāṇi (zabawy / żarty; parihāsa-vākyāni tathā kārya-prastāveṣu):

he pārtha (synu Prythy!), he arjuna (Ardźuno!), [he] sakhe (przyjacielu!), [he] kuru-nandana (pociecho Kurów!),

iti (tak; madhurāṇi) hṛdi spṛśāni (dotykające serca; manojñāni) sañjalpitāni (luźno wypowiadane; bhāṣitāni) smartuḥ (pamiętającego; tāni idānīṃ manasi dhyāyataḥ) mama (moje) hṛdayam (serce) luṭhanti (uderzają; kṣobhayanti).

śayyāsanāṭana-vikatthana-bhojanādiṣv
aikyād vayasya ṛtavān iti vipralabdhaḥ |
sakhyuḥ sakheva pitṛvat tanayasya sarvaṃ
sehe mahān mahitayā kumater aghaṃ me ||1.15.19||

śayyā-āsana-aṭana-vikatthana-bhojanādiṣu (na łóżku, siedzisku, podczas przechadzki, podczas przechwałek, podczas posiłku itd.; śayanam upaveṣanaṃ bhramaṇaṃ sva-guṇa-ślāghanaṃ aśanam ādau yeyāṃ teṣu vyāpareṣu) aikyāt (z powodu bycia jednakim / równym; avyatirekād dhetoḥ) vayasyaḥ (będący w tym samym wieku; sakhe tvam) ṛtavān (prawy; satya-yuktaḥ ṛbhumān iti pāṭhe ṛṣabho devāḥ sevakāḥ santi yasya saḥ) iti (tak),

vipralabdhaḥ (obrażany; tiras-kṛto ‘pi) mahān (wielki; udāra-caritaḥ ṣrī-kṛṣṇaḥ) mahitayā (wielkością; svīya-mahattvena) sakhyuḥ (przyjacielowi; mitrasya) agham (obrazę / grzech; aparādham) sakhā iva (jak przyjaciel), tanayasya (dziecku; putrasya aparādham) pitṛvat (jak ojciec; pitā iva), kumateḥ (głupiemu; manda-vuddheḥ) me (mnie; mama) sarvam (wszystko; aparādham) sehe (toleruj; asahata akṣamatety arthaḥ).

so 'haṃ nṛpendra rahitaḥ puruṣottamena
sakhyā priyeṇa suhṛdā hṛdayena śūnyaḥ |
adhvany urukrama-parigraham aṅga rakṣan
gopair asadbhir abaleva vinirjito ’smi ||1.15.20||

[he] nṛpa-indra (Indro wśród królów!; mahārāja),

[tena] priyeṇa (przez drogiego; preṣṭhena) sakhyā (przez przyjaciela; hitaiṣiṇa) suhṛdā (przez serdecznego; sambahdninā parama-bandhunā) puruṣa-uttamena (przez najlepszego z ludzi; puruṣa-śreṣṭhena śrī-kṛṣṇena) rahitaḥ (porzucony; viccinnaḥ ataḥ) hṛdayena (sercem; buddhyā tejasā ca) śūnyaḥ (pusty; hīnaḥ) saḥ (ten; purā śrī-kṛṣṇa-sahāyaḥ adhunā tad-virahitaḥ) aham (ja).

[he] aṅga (oh!; rājan), adhvani (na trakcie; pathi) urukrama-parigraham (rodzinę Szeroko Kroczącego; mahā-vikramasya śrī-kṛṣṇasya parijanam) rakṣan (chroniący; tāsāṃ rakṣāṃ vidadhat mām) asadbhiḥ (przez nikczemnych; nīcaiḥ kaiścit) gopaiḥ (przez pasterzy; ghoṣaiḥ) abalā iva (niczym kobieta; yoṣā) vinirjitaḥ (pokonany; parājitaḥ) asmi (jestem).

tad vai dhanus ta iṣavaḥ sa ratho hayāste
so 'haṃ rathī nṛpatayo yata ānamanti |
sarvaṃ kṣaṇena tad abhūd asad īśa-riktaṃ
bhasman hutaṃ kuhaka-rāddham ivoptam ūṣyām ||1.15.21||

tat (ten; yataḥ ity anena sambhandhaḥ) vai (zaiste) dhanuḥ (łuk; kodaṇḍaṃ prasiddho gāṇḍivaḥ), te [ca] iṣavaḥ (i te strzały; bāṇāḥ), saḥ rathaḥ (ten rydwan; syandanaḥ), te [eva] hayāḥ (te konie; aśvāḥ), saḥ [eva] rathī (ten rydwannik; vīraḥ) ahaṃ (ja),

yataḥ (od których; yebhyaḥ dhanur-ādibhyaḥ) nṛpatayaḥ (królowie; kṣatriyāḥ) ānamanti (skłaniali się; bhītāṃ bhavanti),

īśa-riktam (pozbawione Boga; śrī-kṛṣṇena śūnyam) tat sarvam (to wszystko; dhanur-ādikaḥ) bhasman (w popiół; bhasmani lupta-saptamy-anta-padam) hutam iva (jak obiata; san-mantra-vidhānair api āhuti-dattam dhṛtam), kuhaka-rāddham (stworzone przez magika; atiprītād api kuhakān māyāvinaḥ sakāśād rāddhaṃ labdhaṃ yatha), ūṣyām (w glebę z solą; samyak karṣitāyām api uṣara-bhūmau) uptam (zasiane; bījam api) [yatha] (jak),

[tahta] (tak) kṣaṇena (w moment) asat (niebytem; kāryākṣamam) abhūt (stał się; samprati bhūtam).

rājaṃs tvayānupṛṣṭānāṃ
suhṛdāṃ naḥ suhṛt-pure |
vipra-śāpa-vimūḍhānāṃ
nighnatāṃ muṣṭibhir mithaḥ ||1.15.22||

vāruṇīṃ madirāṃ pītvā
madonmathita-cetasām |
ajānatām ivānyonyaṃ
catuḥ-pañcāvaśeṣitāḥ ||1.15.23||

[he] rājan (królu!; mahā-rāja),

suhṛt-pure (w mieście przyjaciół; bāndhava-dhāmina dvārakāyām) tvayā (przez ciebie) anupṛṣṭānām (tych, o których spytałeś; tava praśna-viṣayī-bhūtānām) vāruṇīm (wino; annamayīm) madirām (alkohol / trunek; surām) pītvā (wypiwszy),

mada-unmathita-cetasām (ci, których umysły zmąciło szaleństwo; dambhonmatta-cittānām tato) vipra-śāpa-vimūḍhānām (ci którzy zostali omroczeni przez klątwę braminów; devarṣi-labhdhanena tac-chāpāt mugdha-buddhīnām)  anyonyam (jeden drugiego; paras-param) ajānatām iva (ci, którzy byli jakby nieświadomi; jñātum asamarthānām iva) mithaḥ (wzajemnie; paras-param) muṣṭibhiḥ (maczugami; erakā-muṣṭibhiḥ) nighnatām (ci którzy się zabijali; nāśayatām) naḥ (naszych; asmākam) suhṛdām (przyjaciół; vāndhavānām) [madhye] (pomiędzy) catuḥ-pañca (czterech-pięciu; mātraṃ catvāraḥ pañca vā nādhikāḥ) avaśeṣitāḥ (pozostałych; avaśiṣṭyaḥ, yadu-kula-dhvaṃsa eva sañjātaḥ).

prāyeṇaitad bhagavata
īśvarasya viceṣṭitam |
mitho nighnanti bhūtāni
bhāvayanti ca yan mithaḥ ||1.15.24||

prāyeṇa (przeważnie; bāhulyeṇa, atra sarvaśaḥ eva) etat (to; paras-para-nichanam) bhagavataḥ (Boga; śaktimataḥ) īśvarasya (władcy; śrī-kṛṣṇasya) viceṣṭitam (dokonanie; kāryam),

yat (że; yataḥ hetoḥ) bhūtāni (istoty; jīvāḥ) mithaḥ (wzajem; paras-param) nighnanti (zabijają się; nāśayanti), mithaḥ ca (i wzajem; ano’nyam) bhāvayanti (sprawiają swe utrzymanie; pālayanti ca).

jalaukasāṃ jale yadvan
mahānto ’danty aṇīyasaḥ |
durbalān balino rājan
mahānto balino mithaḥ ||1.15.25||

[he] rājan (królu),

yadvat (tak jak; yathā) jale (w wodzie) jalaukasām (wśród stworów wodnych; matsyādīnāṃ jala-jantūnāṃ madhye) mahāntaḥ (wielkie; sthūlāḥ) aṇīyasaḥ (mniejsze; sūkṣmān jantūn) adanti (jedzą; bhakṣayanti),

balinaḥ (silniejsze; vīrya-sampannāḥ) durbalān (pozbawione siły; hīna-vīryān) [parājayante] (pokonują; iti śeṣaḥ),

mahāntaḥ (wielkie; sthūlāḥ) balinaḥ (silne; bala-vantaḥ) mithaḥ (wzajemnie; parasparam) [abhibhavanti] (się pokonują),

evaṃ baliṣṭhair yadubhir
mahadbhir itarān vibhuḥ |
yadūn yadubhir anyonyaṃ
bhūbhārān sañjahāra ha ||1.15.26||

evam (w ten sposób; tahā) vibhuḥ (potężny; śrī-kṛṣṇaḥ) baliṣṭhaiḥ (silniejszymi; balavattamaiḥ) mahadbhiḥ (większymi; vīrāgra-gaṇyaiḥ) yadubhiḥ (Jadawami; yādavaiḥ) itarān (innych; bala-hīnān) yadūn (Jadów; yadu-kulodbhūtān) yadubhiḥ (Jadawami) anyonyam (wzajemnie; paras-paraṃ ghātayitvā),

bhū-bhārān (ciężar Ziemi; pṛthivyāḥ bhāra-bhūtān) sañjahāra ha (powściągnął; saṃhṛtavān).

deśa-kālārtha-yuktāni
hṛt-tāpopaśamāni ca |
haranti smarataś cittaṃ
govindābhihitāni me ||1.15.27||

deśa-kāla-artha-yuktāni (biorące pod uwagę miejsce, czas i znaczenie) hṛt-tāpa-upaśamāni ca (uśmierzające ból serca; manaḥ-pīḍāpraśamana-karāṇi) govinda-abhihitāni (wypowiedziane przez Pasterza; govindasya vacanāni) smarataḥ (tego, który rozpamiętuje; tāni anudhyāyataḥ) me (mój; mama) cittam (umysł; manaḥ) haranti (porywają; ākarṣanti mohayanti).

sūta uvāca
evaṃ cintayato jiṣṇoḥ
kṛṣṇa-pāda-saroruham |
sauhārdenātigāḍhena
śāntāsīd vimalā matiḥ ||1.15.28||

evam (w ten sposób; anena prakāreṇa) atigāḍhena (wielce mocnym; atidṛḍhena) sauhārdena (uczuciem; snehena) kṛṣṇa-pāda-saroruham (o lotosie stóp Kryszny; śrī-kṛṣṇasya pāda-padmam) cintayataḥ (rozmyślającego; anudhyāyataḥ) jiṣṇoḥ (Dźisznu; jaya-śīlasya arjnasya) matiḥ (myśl) śāntā (spokojna; viśokā) vimalā (przeczysta; viraktā) āsīt (stała się; abhavat).

vāsudevāṅghry-anudhyāna-
-paribṛṃhita-raṃhasā |
bhaktyā nirmathitāśeṣa-
-kaṣāya-dhiṣaṇo 'rjunaḥ ||1.15.29||

vāsudeva-aṅghri-anudhyāna-paribṛṃhita-raṃhasā (dzięki temu, który ma pęd zwiększony medytacją o stopach Wasudewy; śrī-kṛṣṇa-caraṇa-smaraṇena paribṛṃhitaṃ vardhitaṃ raṃhaḥ vegaḥ yasyāḥ tayā) bhaktyā (dzięki oddaniu; śrī-kṛṣṇa-niṣṭayā) nirmathita-aśeṣa-kaṣāya-dhiṣaṇaḥ (ten którego rozum ma zniszczone nieskończone defekty; nirmathitā unmūlitāḥ aśeṣāḥ kaṣāyāḥ kāmādayaḥ yasyāḥ sā dhiṣaṇa buddhir yasya saḥ naṣṭa-viṣaya-vāsanaḥ) arjunaḥ (Ardźuna),

gītaṃ bhagavatā jñānaṃ
yat tat saṅgrāma-mūrdhani |
kāla-karma-tamo-ruddhaṃ
punar adhyagamat prabhuḥ ||1.15.30||

prabhuḥ (potężny; jitendriyaḥ) saṅgrāma-mūrdhani (na czele armii; yuddha-sthale) bhagavatā (przez Boga; śrī-kṛṣnena) yat jñānam (która wiedza; tattvaṃ śrīmad-bhagavad-gītā nāmnā prasiddham) gītam (Pieśń; arjunāya kathitām) kāla-karma-tamo-ruddham (zatrzymana przez czas, czyn i mrok; kālena karmabhis tamasa bhogābhiniveśena ruddham āvṛtaṃ sat),

tat (tę; jñānam) punaḥ (ponownie) adhyagamat (przejrzał; prāpa).

viśoko brahma-sampattyā
sañchinna-dvaita-saṃśayaḥ |
līna-prakṛti-nairguṇyād
aliṅgatvād asambhavaḥ ||1.15.31||

brahma-sampattyā (dzięki osiągnięciu brahmana; śrīman-narākāra-parabrahma-sākṣāt-kāreṇa nirmala-sac-cid-ānanda-vigrahaḥ aham iti boddhavyam anena jñānenety arthaḥ) līna-prakṛti-nairguṇyāt (z powodu bezgunowości i stopienia się z materią; līnā palāyitā prakṛtir avidyā guṇa-kāraṇaṃ yasmāt evam-bhūtaṃ yan nairguṇyaṃ tasmād dhetoḥ guṇa-kāraṇātītatvāt tathaiva) aliṅgatvāt (dzięki nieistnieniu ciała subtelnego; prākṛti-śarīra-rahitatvāc ca) asambhavaḥ (brak powstawania; janmāntara-rahitaḥ) sañchinna-dvaita-saṃśayaḥ (wątpliwości co do dualizmu przecięte; saṃchinna iyaṃ mama cetasi sphūrtir eva sākṣāt kāra uta anya vā iti dvaite saṃśayaḥ yena saḥ) viśokaḥ (brak rozpaczy; vītaśokaḥ) [jātaḥ] (powstał).

niśamya bhagavan-mārgaṃ
saṃsthāṃ yadu-kulasya ca |
svaḥ-pathāya matiṃ cakre
nibhṛtātmā yudhiṣṭhiraḥ ||1.15.32||

bhagavat-mārgam (o drodze Boga; bhagavataḥ śrī-kṛṣṇasya mārgaṃ gamanaṃ ālakṣya), yadu-kulasya (i o rodu Jadów) saṃsthām ca (zniszczeniu; nāśaṃ ca) niśamya (usłyszawszy; śrutvā),

nibhṛta-ātmā (ten, którego jaźń jest skupiona; niścala-matiḥ) yudhiṣṭhiraḥ (Judniszthira) svaḥ-pathāya (ku ścieżce do niebios; svaḥ śrī-kṛṣṇa-dhāma tasya pathāya-mārgāya tat-pathaṃ gantum) matim (myśl; abhilāṣam) cakre (skierował; cakāra).

pṛthāpy anuśrutya dhanañjayoditaṃ
nāśaṃ yadūnāṃ bhagavad-gatiṃ ca tām |
ekānta-bhaktyā bhagavaty adhokṣaje
niveśitātmopararāma saṃsṛteḥ ||1.15.33||

pṛthā api (również Kunti; kuntī) dhanañjaya-uditam (o opowiedzianym przez Zdobywcę Bogactw; arjunena kathitam) yadūnām (Jadów) nāśam (wyniszczeniu; dhvaṃsam), tām (o tej; varṇitāṃ durvijñeyām) bhagavad-gatim ca (drodze Boga; ṣrī-kṛṣṇasya aprakaṭī-bhavanam) anuśrutya (usłyszawszy; niṣamya),

bhagavati (w Bogu) adhokṣaje (w Adhokszadźy; aprākṛta-tattve ṣrī-kṛṣṇe) ekānta-bhaktyā (dzięki niepodzielnemu oddaniu; aikāntikyā niṣṭhayā) niveśita-ātmā (ta, której jaźń pogrążyła się; praṇihita-cittā adhokṣajaṃ dhyāyantī satī) saṃsṛteḥ (od przejawienia; saṃsārāt) upararāma (zatrzymała się; uparatā babhūva tanuṃ jahau).

yayāharad bhuvo bhāraṃ
tāṃ tanuṃ vijahāv ajaḥ |
kaṇṭakaṃ kaṇṭakeneva
dvayaṃ cāpīśituḥ samam ||1.15.34||

ajaḥ (Nienarodzony; janma-rahito ’pi) yayā (dzięki czemu; yādvādi-rūpayā tanvā) bhuvaḥ (świata; pṛthivyāḥ) bhāram (ciężar), kaṇṭakena (cierniem) kaṇṭakam iva (jak cierń), aharat (usunął; saṃhṛtavān),

tām (to; yādava-rūpām) tanum (ciało) vijahau (porzucił; tatyāja yataḥ),

īśituḥ (Władcy; īśvarasya) dvayam api ca (zaiste oba; yādava-tanuḥ bhū-bhāra-tanuḥ ca) samam (takie same; tulyam).

yathā matsyādi-rūpāṇi
dhatte jahyād yathā naṭaḥ |
bhū-bhāraḥ kṣapito yena
jahau tac ca kalevaram ||1.15.35||

yathā (tak jak) naṭaḥ (aktor; śrāvya-rūpakābhinetā) yathā (jak) matsya-ādi-rūpāṇi (kształt ryby i inne; tat-tad-avatāreṣu, tat-tad-bhāvāne) dhatte (bierze; sīkaroti) jahyāt [ca] (i odrzucałby; tyajet ca antardhatte ca svarūpeṇa sthitaḥ eva ity arthaḥ tathā śrī-kṛṣno ‘pi),

yena (dzięki któremu; rūpeṇa) bhū-bhāraḥ (ciężar Ziem) kṣapitaḥ (odrzucony; hṛtaḥ),

tat ca (to również) kalevaram (ciało; śarīraṃ) jahau (porzucił; antardhāt).

yadā mukundo bhagavān imāṃ mahīṃ
jahau sva-tanvā śravaṇīya-sat-kathaḥ |
tadāhar evāpratibuddha-cetasām
abhadra-hetuḥ kalir anvavartata ||1.15.36||

yadā (kiedy) śravaṇīya-sat-kathaḥ (ten, o którym opowieści są warte słuchania; śravaṇārhā satī kathā yasya saḥ) bhagavān (Bóg) mukundaḥ (Dawca Wyzwolenia; mukti-daḥ) sva-tanvā (razem z ciałem; nija-kalevareṇa) imām mahīm (tę Ziemię; pṛthvīm) jahau (porzucił; tatyaja sva-tanor eva vaikuṇṭhārohāt),

tadā eva (właśnie w tym; tasmin eva) ahaḥ (w dniu; ahani kṣaṇe, lupta-saptamy antam padam) apratibuddha-cetasām (tych, których rozum się nie obudził; apratibuddhaṃ suptaṃ māyā-baddhaṃ ceto mano yeṣāṃ teṣām avivekinām ity arthaḥ kalis tu vivekināṃ na prabhur ity uktaḥ) abhadra-hetuḥ (ten, który jest przyczyną niepomyślności; amaṅgala-kartā) kaliḥ (Kali) anvavartata (podążył za; anvāgataḥ pūrvam evāṃśena praviṣṭasya svena rūpeṇānuvṛttir uktā).

yudhiṣṭhiras tat parisarpaṇaṃ budhaḥ
pure ca rāṣṭre ca gṛhe tathātmani |
vibhāvya lobhānṛta-jihma-hiṃsanādy-
-adharma-cakraṃ gamanāya paryadhāt ||1.15.37||

budhaḥ (mądry; jñāna-sampannaḥ) yudhiṣṭhiraḥ (Judhiszthira) pure (w mieście; nagare), rāṣṭre ca (w kraju; rājye), gṛhe ca (w domu), tathā ātmani (oraz w sobie; sva-dehe) lobha-anṛta-jihma-hiṃsana-ādi-adharma-cakram (koło nieprawości jak: chciwość, oszustwo, fałsz i przemoc; lobhaḥ ātyantikī bhoga-lālasā anṛtaḥ mithyācāraḥ jihmam kauṭilyaṃ hiṃsanaṃ matsaratā ityādi adharma-cakraṃ yasmin tat) tat parisarpaṇam (to wirujące; prasaraṇaṃ vistāram) vibhāvya (zrozumiawszy; vilokya),

gamanāya (aby odejść; pṛthivī-tyāgārthaṃ) paryadhāt (przygotował się; tad ucitaṃ paridhānam akarot tad-artaṃ prastato ‘bhavat).

svarāṭ pautraṃ vinayinam
ātmanaḥ susamaṃ guṇaiḥ |
toya-nīvyāḥ patiṃ bhūmer
abhyaṣiñcad gajāhvaye ||1.15.38||

svarāṭ (władca; yudhiṣṭhiraḥ) guṇaiḥ (przymiotami) ātmanaḥ (sobie) susamam (całkiem równego; atisadṛśam ātma-sadṛśa-guṇavantam) vinayinam (tego, który postępuje zgodnie z normami; saṃghata-cittaṃ) pautram (wnuka; parīkṣitam) gajāhvaye (w Mieście Słoni; hastināpure) toya-nīvyāḥ (otoczonej wodą; toyaṃ sarvata eva sthitaṃ samudrodakam eva nīvī paridhāna-viśeṣo yasyāḥ tasyāḥ sāgarām varāyāḥ) bhūmeḥ (Ziemi; pṛthivyāḥ) patim (panem; patitvena) abhyaṣiñcat (namaścił; abhiṣiktavān).

mathurāyāṃ tathā vajraṃ
śūrasena-patiṃ tataḥ |
prājāpatyāṃ nirūpyeṣṭim
agnīn apibad īśvaraḥ ||1.15.39||

tataḥ (następnie; tad-anantaram) tathā (w ten sposób) mathurāyām (w Mathurze) vajram (Wadźrę; aniruddha-putraṃ śrī-kṛṣṇasya pautram) śūrasena-patim (władcą Śurasenów; mathureśam) nirūpya (ustanowiwszy; kṛtvā),

īśvaraḥ (Władca; vibhuḥ yudhiṣṭhiraḥ) prājāpatyām (Pana Stworzeń) iṣṭim (ofiarę; prājāpaty-ajñam) [nirūpya] (złożywszy; vidhāya),

agnīn (ognie; gārhapatya-prājāpatyāhvanīyāgni-trayam) apibat (wypił; ātmani samāropitavān).

visṛjya tatra tat sarvaṃ
dukūla-valayādikam |
nirmamo nirahaṅkāraḥ
sañchinnāśeṣa-bandhanaḥ ||1.15.40||

tatra (tam; tat kāle yajñānantaram) dukūla-valaya-ādikam (drogie szaty, bransolety i inne; kauṣeya-vāsa-kaṅkanādikam) tat sarvam (to wszystko; rāja-cihnam) visṛjya (porzuciwszy; parityajya),

nirmamaḥ (ten, który nie ma poczucia „moje”; prākṛta-vastrani mamatā-rahitaḥ) nirahaṅkāraḥ (wyzbyty utożsamienia; tyakta-kartṛvābhimānaḥ) sañchinna-aśeṣa-bandhanaḥ (ten, który przeciął nieskończone więzy; saṃcinnāni aśeṣāṇi bandhanāni upādhayaḥ yena tathābhūtaḥ san),

vācaṃ juhāva manasi
tat prāṇa itare ca tam |
mṛtyāv apānaṃ sotsargaṃ
taṃ pañcatve hy ajohavīt ||1.15.41||

vācam (mowę; upalakṣaṇāt sarvendriyāṇi) manasi (w umyśle) juhāva (ofiarował; hutavān prāvilāpitavān iti svāmi-caraṇāḥ),

tat ca (a jego; manaḥ) prāṇe (w tchnieniu; prāṇa-vāyau prāṇādhīna-vṛttitvāt) [juhāva] (ofiarował),

tam (je; prāṇān) itare (w innym; apāne tenākarṣaṇāt) [juhāva] (ofiarował),

sa-utsargam (wraz z wydalającym; apāna-vyāpāra-sahitam) apānam (tchnieniem dolnym; adhovāyum) mṛtyau (w śmierci; tad-adhiṣṭātṛ-devatāyām) [juhāva] (ofiarował),

tam (ją; mṛtyum) pañcatve hi (w piątce żywiołów; pañca-bhūtānām aikye dehe yataḥ dehasyaiva mṛtyur nātmanaḥ) ajohavīt (złożył; yabhlugantād lubhi-rūpam?, punaḥ hutavān bhāvitavān ity arthaḥ).

tritve hutvā ca pañcatvaṃ
tac caikatve ‘juhon muniḥ |
sarvam ātmany ajuhavīd
brahmaṇy ātmānam avyaye ||1.15.42||

tritve (w trójkę; guṇa-traye) pañcatvam ca (pięć żywiołów; deham) hutvā (wylawszy),

tat ca (a to; tritvam) ekatve (w jedność; avidyāyām) muniḥ (mędrzec; sthitadhīḥ yudhiṣṭhiraḥ) ajuhot (ofiarował),

sarvam (wszystko; sarvoropa-hetum avidyām) ātmani (w jaźni; jīve),

ātmānam (jaźń; śodhitaṃ jīvaṃ) avyaye (w nieprzemijającą; akṣare kūṭasthe) brahmaṇi (w brahmana) ajuhavīt (ofiarował; ity ārtham, ajohavīt iti sādhu, bhāvayāmāsa, api tu brahmaṇaḥ nānyatra layaḥ).

cīra-vāsā nirāhāro
baddha-vāṅ mukta-mūrdha-jaḥ |
darśayann ātmano rūpaṃ
jaḍonmatta-piśāca-vat |
anavekṣamāṇo niragād
aśṛṇvan badhiro yathā ||1.15.43||

cīra-vāsā (ubrany w szmaty; chinna-vastra-dṛk) nirāhāraḥ (poszczący; tyaktāhāraḥ) baddha-vāk (ten, który wstrzymał mowę; maunī) mukta-mūrdha-jaḥ (o rozpuszczonych włosach; vikṣipta-keśaḥ) jaḍa-unmatta-piśāca-vat (niczym demon szalony i tępy; jaḍaḥ niṣkriyaḥ unmattaḥ saṃsāre anākṛṣṭa-cittatvāt kṣiptaḥ iti mataṃ piśācavat rukṣa-veśāt piśācaḥ iva dṛṣyamānam) ātmanaḥ (swoją; svasya) rūpam (postać; mūrtim) darśayan (ukazujący),

yathā (jak) badhiraḥ (głuchy) [tathā] (tak) aśṛṇvan (nie słuchający; kasyāpi nivāraṇoktiṃ kāmapi na śrutvā) anavekṣamāṇaḥ (nie zwracający na nic uwagi; anujādi-pratīkṣāma-kurvan) niragāt (odszedł; nirjagāma).

udīcīṃ praviveśāśāṃ
gata-pūrvāṃ mahātmabhiḥ |
hṛdi brahma paraṃ dhyāyan
nāvarteta yato gataḥ ||1.15.44||

hṛdi (w sercu) param (o najwyższym) brahma (o brahmanie) dhyāyan (rozmyślający; cintayan),

gataḥ (ten, który odszedł; tyakta-saṅgaḥ puruṣaḥ) yataḥ (skąd; yasyāḥ diśaḥ) na āvarteta (nie wraca się; pratyāgaccet tām),

mahātmabhiḥ (przez wielkich duchem; mahā-puruṣaiḥ) gata-pūrvām (ten, do którego wcześniej odeszli; pūrvam eva āśritām) udīcīm (w północy; uttarām) āśām (kierunek; diśam) praviveśa (wkroczył; praviṣṭaḥ gatavān).

sarve tam anunirjagmur
bhrātaraḥ kṛta-niścayāḥ |
kalinādharma-mitreṇa
dṛṣṭvā spṛṣṭāḥ prajā bhuvi ||1.15.45||

bhuvi (na ziemi; dhavāyām) prajāḥ (poddanych; prakṛtayaḥ) adharma-mitreṇa (przez przyjaciela bezprawia; adharmaḥ pāpaṃ mitraṃ yasha tathā-bhūtena) kalinā (przez Kali) spṛṣṭāḥ (dotkniętych; ākrāntāḥ) dṛṣṭvā (zobaczywszy; jñātvā),

sarve (wszyscy) bhrātaraḥ (bracia; anujāḥ) kṛta-niścayāḥ (ci, którzy podjęli decyzję; jyeṣṭasya anugame dṛḍha-saṅkalpāḥ santaḥ) tam (za nim; yudhiṣṭhiram) anunirjagmuḥ (podążyli; tat-paścāt bahiś cakramuḥ).

te sādhu-kṛta-sarvārthā
jñātvātyantikam ātmanaḥ |
manasā dhārayāmāsur
vaikuṇṭha-caraṇāmbujam ||1.15.46||

sādhu-kṛta-sarva-arthāḥ (ci, których cele żywota zostały dobrze spełnione; sādhu suṣṭhu kṛtāḥ sarve arthāḥ dharmādayaḥ yaiḥ tathā-bhūtāḥ) te (oni; bhīmārjunādayaḥ) manasā (umysłem) ātmanaḥ (jaźni; śuddhajīvasya) atyantikam (nieograniczoność; carama-kalyāṇa-bhūtaṃ śaraṇaṃ parama-puruṣārtham) jñātvā (poznawszy),

vaikuṇṭha-caraṇa-ambujam (o lotosie stóp Waikunthy; śrī-kṛṣṇasya pāda-padmam) dhārayāmāsuḥ (medytowali; adhyāyan).

tad-dhyānodriktayā bhaktyā
viśuddha-dhiṣaṇāḥ pare |
tasmin nārāyaṇa-pade
ekānta-matayo gatim ||1.15.47||

avāpur duravāpāṃ te
asadbhir viṣayātmabhiḥ |
vidhūta-kalmaṣāsthānaṃ
virajenātmanaiva hi ||1.15.48||

tat-dhyāna-udriktayā (potężną dzięki rozmyślaniu o nim; tasya śrī-kṛṣṇasya dhyānena udriktayā ucchalitayā) bhaktyā (miłością) viśuddha-dhiṣaṇāḥ (mający przeczysty rozum; nirmala-dhiyaḥ) pare (w transcendentnej; parame) tasmin (w tej; prasiddhe) nārāyaṇa-pade (siedzibie Narajany; śrī-kṛṣṇa-caraṇe) ekānta-matayaḥ (ci, których myśl jest skupiona; prasakta-cittāḥ) te (oni; pāṇḍavāḥ) viṣaya-ātmabhiḥ (jaźniami skupionymi na przedmiocie; saṃsārābhiniviṣṭa-cittaiḥ) asadbhiḥ (nie uświęconymi; durjanaiḥ) duravāpām (trudny do osiągnięcia; durlabhāṃ gatim) vidhūta-kalmaṣa-āsthānam (miejsce tych, których grzechy zostały zniszczone; vidhutāni nirākṛtāni kalmaṣāṇi pāpāni yeṣām teṣām āsthānaṃ nivāsasthānaṃ tad-rūpam) gatim (cel) virajena (oczyszczoną z brudu; rajas-tamo-nirmuktena aprākṛtena) ātmanā eva (zaiste jaźnią; na tu ṣoḍaśa-kalena liṅgena iti svāmi-caraṇāḥ) avāpuḥ (osiągnęli; prāpuḥ) hi (zaiste; hi-śabdo ‘sambhāvanānivṛtty arth iti śrī-jīva-pādāḥa).

viduro 'pi parityajya
prabhāse deham ātmanaḥ |
kṛṣṇāveśena tac-cittaḥ
pitṛbhiḥ svakṣayaṃ yayau ||1.15.49||

viduraḥ api (również Widura) prabhāse (w Prabhasie; tīrthāny aṭan prabhāsa-tīrthe) kṛṣṇa-āveśena (dzięki wejściu w Krysznę; ) tat-cittaḥ (ten, którego umysł jest w nim; kṛṣne cittam āviśya tad-gata-buddhiḥ san) ātmanaḥ (swoje) deham (ciało) parityajya (porzuciwszy; visṛjya) pitṛbhiḥ (z ojcami; āgataiḥ yama-pārṣadaiḥ saha) sva-kṣayam (do swej siedziby; yamāvatāratvāt svādhikāra-sthānam) yayau (udał się; gatavān).

draupadī ca tad ājñāya
patīnām anapekṣatām |
vāsudeve bhagavati
hy ekānta-matir āpa tam ||1.15.50||

draupadī ca (i Draupaki) anapekṣatām (gdy obojętni; ātmānaṃ prati anapekṣamāṇānām) patīnām (gdy mężowie [gen.abs.]; svāminām) tat (to; śrī-kṛṣṇa-saṅgamanam) ājñāya (zrozumiawszy; jñātvā, anapekṣitām iti pāṭhe tu svaṃ prati upekṣāṃ tadā jñātvā),

bhagavati (w Bogu) vāsudeve (w Wasudewie; śrī-kṛṣṇe) ekānta-matiḥ (ta, której myśl jest skupiona; prasakta-cittā satī) tam hi (jego zaiste; śrī-kṛṣṇam) āpa (osiągnęła; prāpa).

yaḥ śraddhayaitad bhagavat-priyāṇāṃ
pāṇḍoḥ sutānām iti samprayāṇam |
śṛṇoty alaṃ svasty-ayanaṃ pavitraṃ
labdhvā harau bhaktim upaiti siddhim ||1.15.51||

bhagavat-priyāṇām (drogich Bogu) pāṇḍoḥ (Pandu) sutānām (synów; pāṇḍavānām) samprayāṇam (o wielkim odejściu; mahā-prasthānam) etat (o tym; teāṃ kathāḥ) yaḥ (kto) śraddhayā (z wiarą; niṣṭhayā) śṛṇoti (słucha; ākarṇayati) iti (oto),

[saḥ] (ten) alam (wystarczająco; atiśayena) pavitram (czystą) svasti-ayanam (siedzibę pomyślności; maṅgalāspadam) labdhvā (osiągnąwszy; prāpya),

harau (Hariego) bhaktim (miłość; tad-rūpām) siddhim (doskonałość; paramāṃ gatim) upaiti (zdobywa; prātnoti).

iti śrīmad-bhāgavate mahā-purāṇe
brahma-sūtra-bhāṣye
pārama-haṃsyāṃ saṃhitāyāṃ
vaiyāsikyāṃ
prathama-skandhe
pārīkṣite yudhiṣṭhirādi-svadhāma-gamanaṃ nāma
pañcadaśo ‘dhyāyaḥ ||1.15||

Oto w chwalebnej wielkiej puranie Bhagawata,
w komentarzu do Sutr wedanty,
w piśmie najlepszych z ascetów,
w utworze syna Wjasy,
w pierwszej księdze,
rozdział piętnastym zatytułowany „Odejście Judhiszthiry”.