8.8. Śmierć Kszemadhurtiego

Sańdźaja rzekł:
Owe dwie wielkie armie, pełne podnieconych koni, ludzi i słoni, natarłszy jedna na drugą, walczyły, wojskom bogów i asurów podobne. Oddziały słoni, rydwanów, jazdy konnej i piechoty gwałtowne razy zadawały w tej wielkiej bitwie, niszcząc ciała ludzi i kres występkom ich kładąc.

Lwy prawdziwe wśród mężów usłały ziemię głowami innych lwów prawdziwych wśród mężów, pod względem piękna, blasku i zapachu księżycowi w pełni, słońcu i lotosom równymi. Strzałami o grotach jak półksiężyc i jak brzytwa, strzałami na niedźwiedzie, mieczami, trójzębami i toporami walczący ucinali głowy walczących. [5] Długie ręce wojowników o długich i silnych rękach, przez wojowników o długich i silnych rękach odcięte, w naramiennicach, wciąż z orężem w pięściach, upadały na pole bitwy. Z zakrwawionymi dłońmi i palcami, wyglądały w drgawkach na ziemi jak straszne pięciogłowe węże ranione śmiertelnie przez Garudę.

Spadali z koni, rydwanów i słoni bohaterowie zabici przez wrogów, jak mieszkańcy raju z pałaców swych latających, gdy zasługi ich się wyczerpią*. Setkami padali bohaterowie w boju przez innych większych od nich bohaterów miażdżeni maczugami ciężkimi, żelaznymi sztabami i pałkami.

Rydwany przewracały rydwany, słonie w szale powalały słonie w szale, jeźdźcy powalali jeźdźców w tym ogromnym rozgardiaszu bitewnym. [10] Legły na ziemi rydwany zniszczone w boju przez rydwany wspaniałe i słonie, legli jeźdźcy konni zabici przez piechurów i piechurzy zabici przez jeźdźców konnych. Rydwanników, konie i piechurów kładły trupem słonie; słonie i piechurów kładli trupem rydwannicy; rydwanników, piechurów i słonie powalały konie; konie, rydwanników i słonie piechurzy zabijali. Oddziały piechoty, jazdy konnej, słoni i rydwanników, rękoma i stopami, orężem i na rydwanach, rzezi wielkiej dokonywały w oddziałach rydwanników, jazdy konnej, słoni i piechoty.

Gdy tak owe wojska mężowie bohaterscy wybijali, a częściowo już nawet wybili, zbliżyli się do nas synowie Prythy z Wilczobrzuchym* na czele, a także Dhrysztadjumna, Śikhandin, synowie Draupadi, Prabhadrakowie, Satjaki* i Ćekitana wraz z żołnierzami z kraju Drawidów. [15] Nadciągnęli Pandjowie, Odrowie i Keralowie – najemnicy wynagradzani sowicie – wysocy, długoręcy i szerocy w piersi, aż przyjemnie patrzeć na nich było! Z wieńcami na głowach, czerwonozębi*, różnobarwnie odziani, wonnymi proszkami natarci, a odważni jak słonie w szale i słonie odpierać zdolni; z przypasanymi mieczami, arkany w dłoniach dzierżąc, ramię w ramię w szeregach armii swej trwali, królu, śmierć wespół ponieść gotowi. Pod wodzą Satjakiego Andhrowie też nadeszli – długowłosi piechurzy z łukami w rękach i pełnymi strzał kołczanami, rozmiłowani w boju, z wyglądu i w natarciu groźni. Również i inni bohaterscy wojownicy – Ćedi, Pańćalowie, Kekajowie, Karuszowie, Kosalowie, Kaśi i Magadhowie – pośpieszyli ku nam wówczas. [20] Piechurzy ich wyśmienici, mężowie na słoniach walczący i rydwannicy, przeróżne okrzyki wydając, ze śmiechem w podnieceniu pląsali.

A pośrodku armii owej licznej, w otoczeniu kornaków wybornych, na szyi słonia zasiadłszy, Wilczobrzuchy na wojsko twe nacierał. Słoń jego potężny straszliwie się srożył! Należycie wyszykowany do boju, lśnił jak pałac na czubku Góry Wschodu*, gdy słońce, świat rozświetlając, zza niej się wyłania. Przepyszną żelazną zbroją był okryty, klejnotami wspaniałymi wysadzaną, blaskiem równą niebu jesienią usianemu jasnymi gwiazdami*. Pięknie przyozdobiony, z olśniewającym diademem na głowie, oszczep i włócznię w trąbie trzymał. Gdy kroczył, jak słońce w południe jaśniejąc, jego żar wrogów aż palił!

[25] Sam na słoniu, już z dala ujrzał słonia tego o kłach dwóch ogromnych Kszemadhurti, władca Kulutów. Ochoczo na Bhimę ruszył, wyzwanie na pojedynek mu rzucając, a ów z jeszcze większą ochotą je przyjął. Między słoniami ich rozgorzała zatem walka – tak groźnie to wyglądało, jakby nagle runęły na siebie dwie wielkie góry z drzewami na szczytach! Gdy słonie jeden z drugim się zwarły, bohaterowie obaj, z głośnym krzykiem, oszczepami, jak słońca promienie lśniącymi, jęli gwałtownie nawzajem się dziurawić. Rozjechali się potem, chwilę na słoniach krążyli, chwycili łuki i znów wzajemnie razić się zaczęli. Warczeli, jak lwy ryczeli, klepali się po ramionach, strzały wypuszczali ze świstem – od dźwięków tych ludziom dokoła aż dreszcz po ciele przebiegał! [30] Wznosiły trąby słonie, wiatr chorągwiami ich łopotał, mocarze obaj walczyli na nich z wprawą.

Gdy deszczem oszczepów i włóczni łuki sobie nawzajem złamali, wrzasnęli nawzajem na siebie – jak chmury dwie, w porze deszczowej grzmiące, gdy wód strugami tęcz łuki przerwą. W sam środek piersi oszczep wraził Bhimie Kszemadhurti, po czym z krzykiem prędko sześć kolejnych oszczepów weń posłał. Z oszczepami tkwiącymi w gniewem rozpłomienionym ciele błyszczał Bhimasena* jak słońce z promieniami przeświecającymi przez chmury. Siły wytężył i oszczep z żelaza w nieprzyjaciela cisnął – ten pomknął szybko, słońcu podobny blaskiem.

[35] Łuk nowy naciągnął Kulutów władca, strzał dziesiątką oszczep Pandawy złamał, w odwecie włócznią go przebił. Na to syn Pandu, w szale, również łuk nowy chwycił, jak wielka chmura deszczowa grzmiący, by strzałami swymi słonia wroga dręczyć. Choć wstrzymywany, nie wytrwał w boju słoń ów, strzał strumieniem przez Bhimę gnębiony – pierzchnął jak chmura przez wiatr rozwiana. Pognał za słoniem o kłach dwóch ogromnych królewski słoń Bhimaseny, jak chmura miotana wiatrem za huraganem niesioną chmurą.

Wytężył siły Kszemadhurti, słonia swego zawrócił, do natarcia przeszedł – zarówno Bhimasenę, jak i słonia jego strzałami jął dziurawić. [40] Zręcznie wypuszczoną strzałą o grocie jak brzytwa łuk wroga złamał ów byk prawdziwy wśród mężów i słonia wrogiego zranił. Potem ankusem przebił Bhimę, a słonia jego czułe punkty wszystkie strzałami z żelaza ugodził.

Nim jednak upadł słoń, zeskoczył zeń Bhimasena, na ziemi stanął i maczugą słonia wroga zmiażdżył. Ów też ze słonia padłego zeskoczył, wzniósł miecz i na wroga ruszył – a wtedy zabił go maczugą Wilczobrzuchy! Legł martwy Kszemadhurti przy słoniu swym, bez życia, lecz wciąż z mieczem w dłoni, jak lew piorunem rażony przy zwalonej przez piorun górze. [45] Widząc, że zginął Kulutów władca, co sławą ich okrywał, armia twa, byku wśród Bharatów, bolejąc, do ucieczki się rzuciła!