Autorzy
Opracowali (indika 2024):
(tłumaczenie, analiza gramatyczna i syntaktyczna, objaśnienia)
Andrzej Babkiewicz
(zamieszczenie tłumaczeń)
Krzysztof Hołubicki
भागवतपुराण
Bhāgavata-purāṇa
Purana Bhagawata
Księga 1 (prathama-skandha)
Rozdział 1.6. (ṣaṣṭho‘dhyāya)
Rozmowa Wjasy z Naradą (vyāsa-nārada-saṃvāda)
Streszczenie rozdziału:
1-4 Wjasa pyta o poprzednie życie Narady.
5-10 Śmierć matki-służącej i odejście z domu braminów.
11-15 Opis oglądanych po drodze miejsc.
16-20 Opis medytacji, ujrzenie Boga, jego zniknięcie i rozpacz.
21-25 Bezcielesny głos udziela pouczenia i koi chłopca.
26-31 Dalsze życie, śmierć, zniszczenie świata i zostania kompanem Boga.
32-39 Narada opisuje swoją obecną niezależność, związek z Bogiem (wychwalanie Boga przewyższa praktykę jogi), żegna się i odchodzi, grając na lutni.
सूत उवाच
एवं निशम्य भगवान् देवर्षेर्जन्म कर्म च ।
भूयः पप्रच्छ तं ब्रह्मन् व्यासः सत्यवतीसुतः ॥१॥
sūta uvāca
evaṃ niśamya bhagavān
devarṣer janma karma ca |
bhūyaḥ papraccha taṃ brahman
vyāsaḥ satyavatī-sutaḥ ||1.6.1||
Suta rzekł:
Kiedy Wjasa Bóg posłyszał
o wyczynach, narodzinach
wieszcza, syna Satjawati,
począł pytać go, braminie.
व्यास उवाच
भिक्षुभिर्विप्रवसिते विज्ञानादेष्टृभिस्तव ।
वर्तमानो वयस्याद्ये ततः किमकरोद्भवान् ॥२॥
vyāsa uvāca
bhikṣubhir vipravasite
vijñānādeṣṭṛbhis tava |
vartamāno vayasy ādye
tataḥ kim akarod bhavān ||1.6.2||
Wjasa rzekł:
Po odejściu jałmużników,
którzy mądrość ci wskazali,
na początku cóżeś czynił,
w tak młodziutkim będąc wieku?
स्वायम्भुव कया वृत्त्या वर्तितं ते परं वयः ।
कथं चेदमुदस्राक्षीः काले प्राप्ते कलेवरम् ॥३॥
svāyambhuva kayā vṛttyā
vartitaṃ te paraṃ vayaḥ |
kathaṃ cedam udasrākṣīḥ
kāle prāpte kalevaram ||1.6.3||
Synu Samozrodzonego,
z czego mogłeś się utrzymać?
I gdy czas już się dopełnił,
jak swe ciało porzuciłeś?
प्राक्कल्पविषयामेतां स्मृतिं ते सुरसत्तम ।
न ह्येष व्यवधात्काल एष सर्वनिराकृतिः ॥४॥
prāk-kalpa-viṣayām etāṃ
smṛtiṃ te muni-sattama |
na hy eṣa vyavadhāt
kāla eṣa sarva-nirākṛtiḥ ||1.6.4||
Wszak wspomnienia twe, o mędrcze,
są z eonu wcześniejszego,
jak ów czas, co deformuje,
nie zasłonił ich przed tobą?
नारद उवाच
भिक्षुभिर्विप्रवसिते विज्ञानादेष्टृभिर्मम ।
वर्तमानो वयस्याद्ये तत एतदकारषम् ॥५॥
nārada uvāca
bhikṣubhir vipravasite
vijñānādeṣṭṛbhir mama |
vartamāno vayasy ādye
tata etad akāraṣam ||1.6.5||
Narada rzekł:
Po odejściu jałmużników,
którzy mądrość mi wskazali,
na początku, będąc dzieckiem,
oto co się wydarzyło.
एकात्मजा मे जननी योषिन्मूढा च किङ्करी ।
मय्यात्मजेऽनन्यगतौ चक्रे स्नेहानुबन्धनम् ॥६॥
ekātmajā me jananī
yoṣin mūḍhā ca kiṅkarī |
mayy ātmaje ’nanya-gatau
cakre snehānubandhanam ||1.6.6||
Matka ma, służąca prosta,
której byłem jednym dzieckiem
węzłem uczuć mnie splątała,
syna, malca bezbronnego.
सास्वतन्त्रा न कल्पाऽऽसीद्योगक्षेमं ममेच्छती ।
ईशस्य हि वशे लोको योषा दारुमयी यथा ॥७॥
sāsvatantrā na kalpāsīd
yoga-kṣemaṃ mamecchatī |
īśasya hi vaśe loko
yoṣā dārumayī yathā ||1.6.7||
Choć pragnęła mego dobra,
to zależna dać nie mogła.
Świat jest we władaniu Boga,
jak drewniana marionetka.
अहं च तद्ब्रह्मकुले ऊषिवांस्तदपेक्षया ।
दिग्देशकालाव्युत्पन्नो बालकः पञ्चहायनः ॥८॥
ahaṃ ca tad-brahma-kule
ūṣivāṃs tad-upekṣayā |
dig-deśa-kālāvyutpanno
bālakaḥ pañca-hāyanaḥ ||1.6.8||
Przy braminów rodzie żyłem
z pobłażliwym jej staraniem.
Pięć lat mając nie wiedziałem
nic o świecie, krajach, czasie.
एकदा निर्गतां गेहाद्दुहन्तीं निशि गां पथि ।
सर्पोऽदशत्पदा स्पृष्टः कृपणां कालचोदितः ॥९॥
ekadā nirgatāṃ gehād
duhantīṃ niśi gāṃ pathi |
sarpo ’daśat padā spṛṣṭaḥ
kṛpaṇāṃ kāla-coditaḥ ||1.6.9||
Biedną, gdy raz wyszła z domu,
by wydoić krowy nocą,
żmija stopą potrącona
ukąsiła, czas ją zesłał.
तदा तदहमीशस्य भक्तानां शमभीप्सतः ।
अनुग्रहं मन्यमानः प्रातिष्ठं दिशमुत्तराम् ॥१०॥
tadā tad aham īśasya
bhaktānāṃ śam abhīpsataḥ |
anugrahaṃ manyamānaḥ
prātiṣṭhaṃ diśam uttarām ||1.6.10||
Poczytałem to za łaskę
Boga, który dla czcicieli
ukojenia zawsze łaknie,
i na północ wyruszyłem.
स्फीताञ्जनपदांस्तत्र पुरग्रामव्रजाकरान् ।
खेटखर्वटवाटीश्च वनान्युपवनानि च ॥११॥
चित्रधातुविचित्राद्रीनिभभग्नभुजद्रुमान् ।
जलाशयाञ्छिवजलान्नलिनीः सुरसेविताः ॥१२॥
चित्रस्वनैः पत्ररथैर्विभ्रमद्भ्रमरश्रियः ।
नलवेणुशरस्तम्बकुशकीचकगह्वरम् ॥१३॥
एक एवातियातोऽहमद्राक्षं विपिनं महत् ।
घोरं प्रतिभयाकारं व्यालोलूकशिवाजिरम् ॥१४॥
sphītāñ jana-padāṃs tatra
pura-grāma-vrajākarān |
kheṭa-kharvaṭa-vāṭīś ca
vanāny upavanāni ca ||1.6.11||
citra-dhātu-vicitrādrīn
ibha-bhagna-bhuja-drumān |
jalāśayān śiva-jalān
nalinīḥ sura-sevitāḥ ||1.6.12||
citra-svanaiḥ patra-rathair
vibhramad-bhramara-śriyaḥ |
nala-veṇu-śara-stamba-
-kuśa-kīcaka-gahvaram ||1.6.13||
eka evātiyāto ’ham
adrākṣaṃ vipinaṃ mahat |
ghoraṃ pratibhayākāraṃ
vyālolūka-śivājiram ||1.6.14||
Gdy samotnie wędrowałem,
ujrzałem zasobne kraje,
grody w nich, pastwiska, wioski,
sadyby rolnicze, górskie,
gaje, lasy i ogrody,
skały zdobne w minerały,
drzewa co je słoń powalił,
wód łożyska z czystą wodą,
bogów stawy z lotosami,
rozśpiewane licznym ptactwem,
umajone pszczół brzęczeniem,
gąszcze różnorodnej trawy,
kępy trzciny i bambusów,
wielką puszczę przeraźliwą,
źródło strachu przemożnego,
miejsce zabaw drapieżników,
sów, szakali oraz węży.
परिश्रान्तेन्द्रियात्माहं तृट्परीतो बुभुक्षितः ।
स्नात्वा पीत्वा ह्रदे नद्या उपस्पृष्टो गतश्रमः ॥१५॥
pariśrāntendriyātmāhaṃ
tṛṭ-parīto bubhukṣitaḥ |
snātvā pītvā hrade nadyā
upaspṛṣṭo gata-śramaḥ ||1.6.15||
Zmysły, ciało utrudzone,
spragniony, trapiony głodem
w rzecznym stawie kąpiel wziąłem,
się napiłem, toni tknąłem
i zmęczenie me zniknęło.
तस्मिन्निर्मनुजेऽरण्ये पिप्पलोपस्थ आस्थितः ।
आत्मनाऽऽत्मानमात्मस्थं यथाश्रुतमचिन्तयम् ॥१६॥
tasmin nirmanuje ’raṇye
pippalopastha āśritaḥ |
ātmanātmānam ātmasthaṃ
yathā-śrutam acintayam ||1.6.16||
W tym bezludnym lesie, pośród
korzeni drzewa aśwatthy,
rozmyślałem całym sobą
zgodnie z tym, co usłyszałem,
o najgłębszej jaźni w jaźni.
ध्यायतश्चरणाम्भोजं भावनिर्जितचेतसा ।
औत्कण्ठ्याश्रुकलाक्षस्य हृद्यासीन्मे शनैर्हरिः ॥१७॥
dhyāyataś caraṇāmbhojaṃ
bhāva-nirjita-cetasā |
autkaṇṭhyāśru-kalākṣasya
hṛdy āsīn me śanair hariḥ ||1.6.17||
O lotosach stóp dumałem,
uczucia przemogły myśli,
łzy tkliwości oczy zlały
i Bóg zjawił się w mym sercu.
प्रेमातिभरनिर्भिन्नपुलकाङ्गोऽतिनिर्वृतः ।
आनन्दसम्प्लवे लीनो नापश्यमुभयं मुने ॥१८॥
premātibhara-nirbhinna-
-pulakāṅgo ’tinirvṛtaḥ |
ānanda-samplave līno
nāpaśyam ubhayaṃ mune ||1.6.18||
Miłość wnętrze przepełniła,
wypłynęła, jeżąc włoski,
roztopiony w szczęścia toni…
mędrcze, obu nie zoczyłem.
रूपं भगवतो यत्तन्मनःकान्तं शुचापहम् ।
अपश्यन् सहसोत्तस्थे वैक्लव्याद्दुर्मना इव ॥१९॥
rūpaṃ bhagavato yat tan
manaḥ-kāntaṃ śucāpaham |
apaśyan sahasottasthe
vaiklavyād durmanā iva ||1.6.19||
Kiedy dostrzec już nie mogłem
kształtu Boga najdroższego,
który koi wszelkie smutki,
jak szaleniec się zerwałem.
दिदृक्षुस्तदहं भूयः प्रणिधाय मनो हृदि ।
वीक्षमाणोऽपि नापश्यमवितृप्त इवातुरः ॥२०॥
didṛkṣus tad ahaṃ bhūyaḥ
praṇidhāya mano hṛdi |
vīkṣamāṇo ’pi nāpaśyam
avitṛpta ivāturaḥ ||1.6.20||
Pragnąc znowu go zobaczyć,
umysł swój złożyłem w sercu.
Choć patrzyłem, nie ujrzałem
i cierpiałem niczym chory.
एवं यतन्तं विजने मामाहागोचरो गिराम् ।
गम्भीरश्लक्ष्णया वाचा शुचः प्रशमयन्निव ॥२१॥
evaṃ yatantaṃ vijane
mām āhāgocaro girām |
gambhīra-ślakṣṇayā vācā
śucaḥ praśamayann iva ||1.6.21||
Kiedym silił się samotnie,
rzekł dla mowy niedostępny
słowo czułe i głębokie,
by ukoić moje smutki.
हन्तास्मिञ्जन्मनि भवान् न मां द्रष्टुमिहार्हति ।
अविपक्वकषायाणां दुर्दर्शोऽहं कुयोगिनाम् ॥२२॥
hantāsmin janmani bhavān
mā māṃ draṣṭum ihārhati |
avipakva-kaṣāyāṇāṃ
durdarśo ’haṃ kuyoginām ||1.6.22||
Och! W tym życiu tyś nie godzien,
aby dalej mnie oglądać.
Rzadko widzi mnie niedoszły
jogin, który nie zmył brudu.
सकृद्यद्दर्शितं रूपमेतत्कामाय तेऽनघ ।
मत्कामः शनकैः साधु सर्वान् मुञ्चति हृच्छयान् ॥२३॥
sakṛd yad darśitaṃ rūpam
etat kāmāya te ’nagha |
mat-kāmaḥ śanakaiḥ sādhuḥ
sarvān muñcati hṛc-chayān ||1.6.23||
O bezgrzeszny, postać, którą
raz ujrzałeś, za nią tęsknij.
Dobry człowiek, co mnie pragnie,
niszczy całe złoże w sercu.
सत्सेवयादीर्घया ते जाता मयि दृढा मतिः ।
हित्वावद्यमिमं लोकं गन्ता मज्जनतामसि ॥२४॥
sat-sevayādīrghayāpi
jātā mayi dṛḍhā matiḥ |
hitvāvadyam imaṃ lokaṃ
gantā maj-janatām asi ||1.6.24||
Dzięki małej służbie prawym
stała myśl wprost do mnie bieży.
Pogardzany świat porzucisz
i zostaniesz mym kompanem.
मतिर्मयि निबद्धेयं न विपद्येत कर्हिचित् ।
प्रजासर्गनिरोधेऽपि स्मृतिश्च मदनुग्रहात् ॥२५॥
matir mayi nibaddheyaṃ
na vipadyeta karhicit |
prajā-sarga-nirodhe ’pi
smṛtiś ca mad-anugrahāt ||1.6.25||
Twoja myśl skupiona na mnie
niechaj nigdy nie odbieży.
W czas kreacji i zagłady
pamięć, z łaski mej, zachowasz.
एतावदुक्त्वोपरराम तन्मह-
द्भूतं नभोलिङ्गमलिङ्गमीश्वरम् ।
अहं च तस्मै महतां महीयसे
शीर्ष्णावनामं विदधेऽनुकम्पितः ॥२६॥
etāvad uktvopararāma tan mahad
bhūtaṃ nabho-liṅgam aliṅgam īśvaram |
ahaṃ ca tasmai mahatāṃ mahīyase
śīrṣṇāvanāmaṃ vidadhe ’nukampitaḥ ||1.6.26||
Rzekł to i zamilkł
ów Ogrom potężny,
Bóg bezcielesny
o ciele z przestworu.
Ja rozczulony
skłoniłem swą głowę
przed nim, największym
ze wszystkich ogromów.
नामान्यनन्तस्य हतत्रपः पठन्
गुह्यानि भद्राणि कृतानि च स्मरन् ।
गां पर्यटंस्तुष्टमना गतस्पृहः
कालं प्रतीक्षन् विमदो विमत्सरः ॥२७॥
nāmāny anantasya hata-trapaḥ paṭhan
guhyāni bhadrāṇi kṛtāni ca smaran |
gāṃ paryaṭaṃs tuṣṭa-manā gata-spṛhaḥ
kālaṃ pratīkṣan vimado vimatsaraḥ ||1.6.27||
Boga imiona
bez wstydu wołałem,
tajemne czyny
wspominając cudne.
Po ziemim kroczył
szczęśliwy, bez ciągot,
dumy, zawiści,
na kres wyczekując.
एवं कृष्णमतेर्ब्रह्मन्नसक्तस्यामलात्मनः ।
कालः प्रादुरभूत्काले तडित्सौदामनी यथा ॥२८॥
evaṃ kṛṣṇa-mater brahman
nāsaktasyāmalātmanaḥ |
kālaḥ prādurabhūt kāle
taḍit saudāmanī yathā ||1.6.28||
Tak ma myśl w Krysznie spoczęła,
brud mój zmyty i nie lgnąłem.
W swoim czasie, o braminie,
nadszedł kres jak błyskawica.
प्रयुज्यमाने मयि तां शुद्धां भागवतीं तनुम् ।
आरब्धकर्मनिर्वाणो न्यपतत्पाञ्चभौतिकः ॥२९॥
prayujyamāne mayi tāṃ
śuddhāṃ bhāgavatīṃ tanum |
ārabdha-karma-nirvāṇo
nyapatat pāñca-bhautikaḥ ||1.6.29||
Gdy zostało mi przydane
czyste ciało bhagawaty,
spadło pięciożywiołowe
wolne od wzrosłego czynu.
कल्पान्त इदमादाय शयानेऽम्भस्युदन्वतः ।
शिशयिषोरनुप्राणं विविशेऽन्तरहं विभोः ॥३०॥
kalpānta idam ādāya
śayāne ’mbhasy udanvataḥ |
śiśayiṣor anuprāṇaṃ
viviśe ’ntar ahaṃ vibhoḥ ||1.6.30||
Snu zapragnął w końcu czasu
Pan leżący w wód odmętach.
Kiedy wchłaniał w siebie światy,
za oddechem weń wkroczyłem.
सहस्रयुगपर्यन्त उत्थायेदं सिसृक्षतः ।
मरीचिमिश्रा ऋषयः प्राणेभ्योऽहं च जज्ञिरे ॥३१॥
sahasra-yuga-paryante
utthāyedaṃ sisṛkṣataḥ |
marīci-miśrā ṛṣayaḥ
prāṇebhyo ’haṃ ca jajñire ||1.6.31||
Gdy minęło tysiąc epok
i zapragnął znowu stwarzać,
wstał i zrodził z oddechami
mnie i mędrców wraz z Marićim.
अन्तर्बहिश्च लोकांस्त्रीन् पर्येम्यस्कन्दितव्रतः ।
अनुग्रहान्महाविष्णोरविघातगतिः क्वचित् ॥३२॥
antar bahiś ca lokāṃs trīn
paryemy askandita-vrataḥ |
anugrahān mahā-viṣṇor
avighāta-gatiḥ kvacit ||1.6.32||
Przez trzy światy wewnątrz, zewnątrz
kroczę, ślubów dotrzymując.
Z łaski Wisznu potężnego
drogi me nie znają barier.
देवदत्तामिमां वीणां स्वरब्रह्मविभूषिताम् ।
मूर्च्छयित्वा हरिकथां गायमानश्चराम्यहम् ॥३३॥
deva-dattām imāṃ vīṇāṃ
svara-brahma-vibhūṣitām |
mūrcchayitvā hari-kathāṃ
gāyamānaś carāmy aham ||1.6.33||
Oto lutnia, dar od Boga,
zdobią nuty ją brahmana,
w nią uderzam, podróżując,
i o Harim pieśni śpiewam.
प्रगायतः स्ववीर्याणि तीर्थपादः प्रियश्रवाः ।
आहूत इव मे शीघ्रं दर्शनं याति चेतसि ॥३४॥
pragāyataḥ sva-vīryāṇi
tīrtha-pādaḥ priya-śravāḥ |
āhūta iva me śīghraṃ
darśanaṃ yāti cetasi ||1.6.34||
Gdy o jego męstwie śpiewam,
Bóg co krokiem tworzy brody,
miłosławny, w moim sercu
jak wezwany w lot się stawia.
एतद्ध्यातुरचित्तानां मात्रास्पर्शेच्छया मुहुः ।
भवसिन्धुप्लवो दृष्टो हरिचर्यानुवर्णनम् ॥३५॥
etad dhy ātura-cittānāṃ
mātrā-sparśecchayā muhuḥ |
bhava-sindhu-plavo dṛṣṭo
hari-caryānuvarṇanam ||1.6.35||
Dla umysłów schorowanych,
co wciąż dążą do przedmiotów,
Hariego zachowań opis
jest jak łódź na oceanie.
यमादिभिर्योगपथैः कामलोभहतो मुहुः ।
मुकुन्दसेवया यद्वत्तथाऽऽत्माद्धा न शाम्यति ॥३६॥
yamādibhir yoga-pathaiḥ
kāma-lobha-hato muhuḥ |
mukunda-sevayā yadvat
tathātmāddhā na śāmyati ||1.6.36||
Człony jogi, jej zakazy,
nie uciszą tak umysłu,
gdy go trapi żądza, chciwość,
jak posługa dla Mukundy.
सर्वं तदिदमाख्यातं यत्पृष्टोऽहं त्वयानघ ।
जन्मकर्मरहस्यं मे भवतश्चात्मतोषणम् ॥३७॥
sarvaṃ tad idam ākhyātaṃ
yat pṛṣṭo ’haṃ tvayānagha |
janma-karma-rahasyaṃ me
bhavataś cātma-toṣaṇam ||1.6.37||
Wszystko ci już powiedziałem,
o cokolwiek zapytałeś,
tajne czyny, narodziny
moje dla twojej radości.
सूत उवाच
एवं सम्भाष्य भगवान्नारदो वासवीसुतम् ।
आमन्त्र्य वीणां रणयन् ययौ यादृच्छिको मुनिः ॥३८॥
sūta uvāca
evaṃ sambhāṣya bhagavān
nārado vāsavī-sutam |
āmantrya vīṇāṃ raṇayan
yayau yādṛcchiko muniḥ ||1.6.38||
Suta rzekł:
Bóg Narada własnowolny
rzekł synowi córki Wasu,
się pożegnał i wyruszył,
lutni dając wielką radość.
अहो देवर्षिर्धन्योऽयं यत्कीर्तिं शार्ङ्गधन्वनः ।
गायन् माद्यन्निदं तन्त्र्या रमयत्यातुरं जगत् ॥३९॥
aho devarṣir dhanyo ’yaṃ
yat kīrtiṃ śārṅga-dhanvanaḥ |
gāyan mādyann idaṃ tantryā
ramayaty āturaṃ jagat ||1.6.39||
Och! Ten szczęsny wieszcz wśród bogów
śpiewa chwały Śarngodzierżcy
i upija schorowany
świat, strunami niosąc radość.
iti śrīmad-bhāgavate mahā-purāṇe
brahma-sūtra-bhāṣe
pārama-haṁsyāṁ saṁhitāyāṁ
vaiyāsikyāṃ
prathama-skandhe
vyāsa-nārada-saṃvādo nāma
ṣaṣṭho ‘dhyāyaḥ ||1.6||
Oto w chwalebnej wielkiej puranie Bhagawata,
w komentarzu do Sutr wedanty,
w piśmie najlepszych z ascetów,
w utworze syna Wjasy,
w pierwszej księdze
rozdział piąty zatytułowany „Rozmowa Wjasy z Naradą”.