Autor
Opracował (tłumaczenie, analiza gramatyczna i syntaktyczna, objaśnienia)
Andrzej Babkiewicz (indika 2024)
भागवतपुराण
Bhāgavata-purāṇa
Purana Bhagawata
Księga 1 (prathama-skandha)
Opowieść z Naimiszy (naimiṣeyopākhyāna)
Rozdział 1.1. Pytania wieszczów (ṛṣi-praśna)
Streszczenie rozdziału:
1-3 Inwokacja (maṅgala-cāraṇa).
4-23 mędrcy pod przewodnictwem Śaunaki w lesie Naimisza odprawiają 1000-letnią ofiarę i zadają pytania Sucie:
- Co jest największym dobrem (ekāntataḥ śreyas, BhP 1.1.9)?
- Co jest esencją pism (sāra), która raduje duszę (ātmā suprasīdati, BhP 1.1.11)?
- Po co narodził się Kryszna (cikīrṣā, BhP 1.1.12)?
- Jak Bóg rozmieszcza swoje cząstki (kalā, BhP 1.1.17)?
- Prośba o opowieści o zstąpieniach Boga (avatāra-katha, BhP 1.1.18).
- Prośba o opis chwał Boga sławionego wyborną poezją (uttama-śloka, BhP 1.1.19).
- Gdzie schroniło się prawo (dharma) po odejściu Kryszny (BhP 1.1.23)?
Inwokacja:
जन्माद्यस्य यतोऽन्वयादितरतश्चार्थेष्वभिज्ञः स्वराट्
तेने ब्रह्म हृदा य आदिकवये मुह्यन्ति यत्सूरयः।
तेजोवारिमृदां यथा विनिमयो यत्र त्रिसर्गोऽमृषा
धाम्ना स्वेन सदा निरस्तकुहकं सत्यं परं धीमहि॥१॥
janmādy asya yato ’nvayād itarataś
cārtheṣv abhijñaḥ svarāṭ
tene brahma hṛdā ya ādi-kavaye
muhyanti yat sūrayaḥ |
tejo-vāri-mṛdāṃ yathā vinimayo
yatra tri-sargo ’mṛṣā
dhāmnā svena sadā nirasta-kuhakaṃ
satyaṃ paraṃ dhīmahi ||1.1.1||
धर्मः प्रोज्झितकैतवोऽत्र परमो निर्मत्सराणां सतां
वेद्यं वास्तवमत्र वस्तु शिवदं तापत्रयोन्मूलनम्।
श्रीमद्भागवते महामुनिकृते किं वा परैरीश्वरः
सद्यो हृद्यवरुध्यतेऽत्र कृतिभिः शुश्रूषुभिस्तत्क्षणात्॥२॥
dharmaḥ projjhita-kaitavo ’tra paramo
nirmatsarāṇāṃ satāṃ
vedyaṃ vāstavam atra vastu śivadaṃ
tāpa-trayonmūlanam
śrīmad-bhāgavate mahā-muni-kṛte
kiṃ vā parair īśvaraḥ
sadyo hṛdy avarudhyate ’tra kṛtibhiḥ
śuśrūṣubhis tat-kṣaṇāt ||1.1.2||
निगमकल्पतरोर्गलितं फलं शुकमुखादमृतद्रवसंयुतम्।
पिबत भागवतं रसमालयं मुहुरहो रसिका भुवि भावुकाः॥३॥
nigama-kalpa-taror
galitaṃ phalaṃ
śuka-mukhād amṛta-
drava-saṃyutam |
pibata bhāgavataṃ
rasam ā-layaṃ
muhur aho rasikā
bhuvi bhāvukāḥ ||1.1.3||
नैमिषेऽनिमिषक्षेत्रे ऋशयः शौनकादयः।
सत्त्रं स्वर्गाय लोकाय सहस्रसममासत॥४॥
naimiṣe ’nimiṣa-kṣetre
ṛṣayaḥ śaunakādayaḥ |
satraṃ svargāya lokāya
sahasra-samam āsata ||1.1.4||
त एकदा तु मुनयः प्रातर्हुतहुताग्नयः।
सत्कृतं सूतमासीनं पप्रच्छुरिदमादरात्॥५॥
ta ekadā tu munayaḥ
prātar huta-hutāgnayaḥ |
sat-kṛtaṃ sūtam āsīnaṃ
papracchur idam ādarāt ||1.1.5||
ऋषय ऊचुः
त्वया खलु पुराणानि सेतिहासानि चानघ।
आख्यातान्यप्यधीतानि धर्मशास्त्राणि यान्युत॥६॥
ṛṣaya ūcuḥ
tvayā khalu purāṇāni
setihāsāni cānagha |
ākhyātāny apy adhītāni
dharma-śāstrāṇi yāny uta ||1.1.6||
यानि वेदविदां श्रेष्ठो भगवान्बादरायणः।
अन्ये च मुनयः सूत परावरविदो विदुः॥७॥
yāni veda-vidāṃ śreṣṭho
bhagavān bādarāyaṇaḥ |
anye ca munayaḥ sūta
parāvara-vido viduḥ ||1.1.7||
वेत्थ त्वं सौम्य तत्सर्वं तत्त्वतस्तदनुग्रहात्।
ब्रूयुः स्निग्धस्य शिष्यस्य गुरवो गुह्यमप्युत॥८॥
vettha tvaṃ saumya tat sarvaṃ
tattvatas tad-anugrahāt |
brūyuḥ snigdhasya śiṣyasya
guravo guhyam apy uta ||1.1.8||
तत्र तत्राञ्जसायुष्मन्भवता यद्विनिश्चितम्।
पुंसामेकान्ततः श्रेयस्तन्नः शंसितुमर्हसि॥९॥
tatra tatrāñjasāyuṣman
bhavatā yad viniścitam |
puṃsām ekāntataḥ śreyas
tan naḥ śaṃsitum arhasi ||1.1.9||
प्रायेणाल्पायुषः सभ्य कलावस्मिन्युगे जनाः।
मन्दाः सुमन्दमतयो मन्दभाग्या ह्युपद्रुताः॥१०॥
prāyeṇālpāyuṣaḥ sabhya
kalāv asmin yuge janāḥ |
mandāḥ sumanda-matayo
manda-bhāgyā hy upadrutāḥ ||1.1.10||
भूरीणि भूरिकर्माणि श्रोतव्यानि विभागशः।
अतः साधोऽत्र यत्सारं समुद्धृत्य मनीषया।
ब्रूहि भद्राय भूतानां येनात्मा सुप्रसीदति॥११॥
bhūrīṇi bhūri-karmāṇi
śrotavyāni vibhāgaśaḥ |
ataḥ sādho ’tra yat sāraṃ
samuddhṛtya manīṣayā |
brūhi bhadrāya bhūtānāṃ
yenātmā suprasīdati ||1.1.11||
सूत जानासि भद्रं ते भगवान्सात्वतां पतिः।
देवक्यां वसुदेवस्य जातो यस्य चिकीर्षया॥१२॥
sūta jānāsi bhadraṃ te
bhagavān sātvatāṃ patiḥ |
devakyāṃ vasudevasya
jāto yasya cikīrṣayā ||1.1.12||
तन्नः शुश्रूषमाणानामर्हस्यङ्गानुवर्णितुम्।
यस्यावतारो भूतानां क्षेमाय च भवाय च॥१३॥
tan naḥ śuṣrūṣamāṇānām
arhasy aṅgānuvarṇitum |
yasyāvatāro bhūtānāṃ
kṣemāya ca bhavāya ca ||1.1.13||
आपन्नः संसृतिं घोरां यन्नाम विवशो गृणन्।
ततः सद्यो विमुच्येत यद्बिभेति स्वयं भयम्॥१४॥
āpannaḥ saṃsṛtiṃ ghorāṃ
yan-nāma vivaśo gṛṇan |
tataḥ sadyo vimucyeta
yad bibheti svayaṃ bhayam ||1.1.14||
यत्पादसंश्रयाः सूत मुनयः प्रशमायनाः।
सद्यः पुनन्त्युपस्पृष्टाः स्वर्धुन्यापोऽनुसेवया॥१५॥
yat-pāda-saṃśrayāḥ sūta
munayaḥ praśamāyanāḥ |
sadyaḥ punanty upaspṛṣṭāḥ
svardhuny-āpo ’nusevayā ||1.1.15||
को वा भगवतस्तस्य पुण्यश्लोकेड्यकर्मणः।
शुद्धिकामो न शृणुयाद्यशः कलिमलापहम्॥१६॥
ko vā bhagavatas tasya
puṇya-ślokeḍya-karmaṇaḥ |
śuddhi-kāmo na śṛṇuyād
yaśaḥ kali-malāpaham ||1.1.16||
तस्य कर्माण्युदाराणि परिगीतानि सूरिभिः।
ब्रूहि नः श्रद्दधानानां लीलया दधतः कलाः॥१७॥
tasya karmāṇy udārāṇi
parigītāni sūribhiḥ |
brūhi naḥ śraddadhānānāṃ
līlayā dadhataḥ kalāḥ ||1.1.17||
अथाख्याहि हरेर्धीमन्नवतारकथाः शुभाः।
लीला विदधतः स्वैरमीश्वरस्यात्ममायया॥१८॥
athākhyāhi harer dhīmann
avatāra-kathāḥ śubhāḥ |
līlā-vidadhataḥ svairam
īśvarasyātma-māyayā ||1.1.18||
वयं तु न वितृप्याम उत्तमश्लोकविक्रमे।
यच्छृण्वतां रसज्ञानां स्वादु स्वादु पदे पदे॥१९॥
vayaṃ tu na vitṛpyāma
uttama-śloka-vikrame |
yac-chṛṇvatāṃ rasa-jñānāṃ
svādu svādu pade pade ||1.1.19||
कृतवान्किल कर्माणि सह रामेण केशवः।
अतिमर्त्यानि भगवान्गूढः कपटमानुषः॥२०॥
kṛtavān kila karmāṇi
saha rāmeṇa keśavaḥ |
atimartyāni bhagavān
gūḍhaḥ kapaṭa-mānuṣaḥ ||1.1.20||
कलिमागतमाज्ञाय क्षेत्रेऽस्मिन्वैष्णवे वयम्।
आसीना दीर्घसत्त्रेण कथायां सक्षणा हरेः॥२१॥
kalim āgatam ājñāya
kṣetre ’smin vaiṣṇave vayam |
āsīnā dīrgha-satreṇa
kathāyāṃ sakṣaṇā hareḥ ||1.1.21||
त्वं नः सन्दर्शितो धात्रा दुस्तरं निस्तितीर्षताम्।
कलिं सत्त्वहरं पुंसां कर्णधार इवार्णवम्॥२२॥
tvaṃ naḥ sandarśito dhātrā
dustaraṃ nistitīrṣatām |
kaliṃ sattva-haraṃ puṃsāṃ
karṇa-dhāra ivārṇavam ||1.1.22||
ब्रूहि योगेश्वरे कृष्णे ब्रह्मण्ये धर्मवर्मणि।
स्वां काष्ठामधुनोपेते धर्मः कं शरणं गतः॥२३॥
brūhi yogeśvare kṛṣṇe
brahmaṇye dharma-varmaṇi |
svāṃ kāṣṭhām adhunopete
dharmaḥ kaṃ śaraṇaṃ gataḥ ||1.1.23||
इति ब्रह्मसूत्रभाषे श्रीमद्भागवतमहा-पुराणे पारमहंस्यां संहितायां वैयासिक्यां प्रथमस्कन्धे नैमिषीयोपाख्याने ऋषिप्रश्ना नाम प्रथमो ‘ध्यायः ||१.१||
iti brahma-sūtra-bhāṣe
śrīmad-bhāgavata-mahā-purāṇe
pārama-haṃsyāṃ saṃhitāyāṃ
vaiyāsikyāṃ
prathama-skandhe naimiṣīyopākhyāne
ṛṣi-praśnā nāma prathamo ‘dhyāyaḥ ||1.1||
Oto w komentarzu do Sutr wedanty,
w chwalebnej wielkiej puranie Bhagawata,
w piśmie najlepszych z ascetów,
w utworze syna Wjasy,
w pierwszej księdze, w opowieści z Naimiszy
rozdział pierwszy zatytułowany „Pytania wieszczów”.