Autorzy
Opracowali (indika 2024):
(tłumaczenie)
Andrzej Babkiewicz
(przygotowanie tekstu, skład)
Sven Sellmer
(komitet redakcyjny)
Andrzej Babkiewicz, Joanna Jurewicz, Monika Nowakowska,
Sven Sellmer, Przemysław Szczurek, Anna Trynkowska
(opracowanie redakcyjne)
Magdalena Mendys
(redakcja techniczna)
Karina Babkiewicz
Tłumaczenie finansowane w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”
w latach 2017–2023, numer projektu 0357/NPRH5/H22/84/2017.
महाभारत
Mahābhārata
7. Księga Drony (Droṇaparvan)
***
7.61-76 Śmierć Dźajadrathy (jayadratha-vadha) /
Czternasty dzień bitwy
7.71 Pojedynki na czele armii
(Senā-yuddha / Dvaṃdva-yuddha)
Streszczenie rozdziału:
1–31 Opis kolejnych pojedynków, często porównanych do wcześniejszych mitologicznych zmagań.
saṃjaya uvāca
rājan saṃgrāmam āścaryaṃ
śṛṇu kīrtayato mama |
kurūṇāṃ pāṇḍavānāṃ ca
yathā yuddham avartata ||7.71.1||
bhāradvājaṃ samāsādya
vyūhasya pramukhe sthitam |
ayodhayan raṇe pārthā
droṇānīkaṃ bibhitsavaḥ ||7.71.2||
rakṣamāṇāḥ svakaṃ vyūhaṃ
droṇasyāpi ca sainikāḥ |
ayodhayan raṇe pārthān
prārthayanto mahad yaśaḥ ||7.71.3||
vindānuvindāv āvantyau
virāṭaṃ daśabhiḥ śaraiḥ |
ājaghnatuḥ susaṃkruddhau
tava putrahitaiṣiṇau ||7.71.4||
virāṭaś ca mahārāja
tāv ubhau samare sthitau |
parākrāntau parākramya
yodhayām āsa sānugau ||7.71.5||
teṣāṃ yuddhaṃ samabhavad
dāruṇaṃ śoṇitodakam |
siṃhasya dvipamukhyābhyāṃ
prabhinnābhyāṃ yathā vane ||7.71.6||
bāhlīkaṃ rabhasaṃ yuddhe
yājñasenir mahābalaḥ |
ājaghne viśikhais tīkṣṇair
ghorair marmāsthibhedibhiḥ ||7.71.7||
bāhlīko yājñaseniṃ tu
hemapuṅkhaiḥ śilāśitaiḥ |
ājaghāna bhṛśaṃ kruddho
navabhir nataparvabhiḥ ||7.71.8||
tad yuddham abhavad ghoraṃ
śaraśaktisamākulam |
bhīrūṇāṃ trāsajananaṃ
śūrāṇāṃ harṣavardhanam ||7.71.9||
tābhyāṃ tatra śarair muktair
antarikṣaṃ diśas tathā |
abhavat saṃvṛtaṃ sarvaṃ
na prājñāyata kiṃ cana ||7.71.10||
śaibyo govāsano yuddhe
kāśyaputraṃ mahāratham |
sasainyo yodhayām āsa
gajaḥ pratigajaṃ yathā ||7.71.11||
bāhlīkarājaḥ saṃrabdho
draupadeyān mahārathān |
manaḥ pañcendriyāṇīva
śuśubhe yodhayan raṇe ||7.71.12||
ayodhayaṃs te ca bhṛśaṃ
taṃ śaraughaiḥ samantataḥ |
indriyārthā yathā dehaṃ
śaśvad dehabhṛtāṃ vara ||7.71.13||
vārṣṇeyaṃ sātyakiṃ yuddhe
putro duḥśāsanas tava |
ājaghne sāyakais tīkṣṇair
navabhir nataparvabhiḥ ||7.71.14||
so 'tividdho balavatā
maheṣvāsena dhanvinā |
īṣan mūrchāṃ jagāmāśu
sātyakiḥ satyavikramaḥ ||7.71.15||
samāśvastas tu vārṣṇeyas
tava putraṃ mahāratham |
vivyādha daśabhis tūrṇaṃ
sāyakaiḥ kaṅkapatribhiḥ ||7.71.16||
tāv anyonyaṃ dṛḍhaṃ viddhāv
anyonyaśaravikṣatau |
rejatuḥ samare rājan
puṣpitāv iva kiṃśukau ||7.71.17||
alambusas tu saṃkruddhaḥ
kuntibhojaśarārditaḥ |
aśobhata paraṃ lakṣmyā
puṣpāḍhya iva kiṃśukaḥ ||7.71.18||
kuntibhojaṃ tato rakṣo
viddhvā bahubhir āyasaiḥ |
anadad bhairavaṃ nādaṃ
vāhinyāḥ pramukhe tava ||7.71.19||
tatas tau samare śūrau
yodhayantau parasparam |
dadṛśuḥ sarvabhūtāni
śakrajambhau yathā purā ||7.71.20||
śakuniṃ rabhasaṃ yuddhe
kṛtavairaṃ ca bhārata |
mādrīputrau ca saṃrabdhau
śarair ardayatāṃ mṛdhe ||7.71.21||
tan mūlaḥ sa mahārāja
prāvartata janakṣayaḥ |
tvayā saṃjanito 'tyarthaṃ
karṇena ca vivardhitaḥ ||7.71.22||
uddhukṣitaś ca putreṇa
tava krodhahutāśanaḥ |
ya imāṃ pṛthivīṃ rājan
dagdhuṃ sarvāṃ samudyataḥ ||7.71.23||
śakuniḥ pāṇḍuputrābhyāṃ
kṛtaḥ sa vimukhaḥ śaraiḥ |
nābhyajānata kartavyaṃ
yudhi kiṃ cit parākramam ||7.71.24||
vimukhaṃ cainam ālokya
mādrīputrau mahārathau |
vavarṣatuḥ punar bāṇair
yathā meghau mahāgirim ||7.71.25||
sa vadhyamāno bahubhiḥ
śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ |
saṃprāyāj javanair aśvair
droṇānīkāya saubalaḥ ||7.71.26||
ghaṭotkacas tathā śūraṃ
rākṣasaṃ tam alāyudham |
abhyayād rabhasaṃ yuddhe
vegam āsthāya madhyamam ||7.71.27||
tayor yuddhaṃ mahārāja
citrarūpam ivābhavat |
yādṛśaṃ hi purā vṛttaṃ
rāmarāvaṇayor mṛdhe ||7.71.28||
tato yudhiṣṭhiro rājā
madrarājānam āhave |
viddhvā pañcāśatā bāṇaiḥ
punar vivyādha saptabhiḥ ||7.71.29||
tataḥ pravavṛte yuddhaṃ
tayor atyadbhutaṃ nṛpa |
yathā pūrvaṃ mahad yuddhaṃ
śambarāmararājayoḥ ||7.71.30||
viviṃśatiś citraseno
vikarṇaś ca tavātmajaḥ |
ayodhayan bhīmasenaṃ
mahatyā senayā vṛtāḥ ||7.71.31||
Sańdźaja rzekł:
1 Królu, słuchaj, mej historii
o zadziwiającym boju,
co rozgorzał niesłychanie
między Kuru potomkami
a synami Pandowymi.
2 Pragnąc przedrzeć się przez szyki,
synowie Prythy ruszyli
na potomka Bharadwadźi,
który stał na przedzie armii.
3 Jednak dzielni woje Drony,
zręcznie chroniąc swą formację,
walczyli z synami Prythy,
żądni sławę wieczną zdobyć.
4 Winda razem z Anuwindą,
gniewni rycerze z Awanti,
pragnąc dobra twego syna,
dziesięć strzał w Wiratę słali.
5 Gdy ci dwaj atakowali,
w szrankach stojąc wraz z druhami,
Wirata, o wielki władco,
ruszył ku nim, nacierając.
{6pt}
6 Sroga bitwa rozgorzała –
krew się lała niczym woda –
jak dwóch słoni podnieconych,
które w puszczy lwa zdybały.
7 Syn potężny Jadźńaseny*
wraził w Bahlikę* krewkiego
bezwiechciowe ostre strzały,
straszne, które kości łamią.
8 Bahlika okrutnie wściekły
dziewięć prostych strzał wypuścił,
naostrzonych, z lotką złotą,
ku synowi Jadźńaseny.
9 Bój wybuchnął przeraźliwy,
od strzał, włóczni się roiło,
grozę budził u strachliwych,
dawał radość bohaterom.
10 Strzały, które uwolnili,
cały przestwór wypełniły,
całkiem kryjąc strony świata,
tak że nic nie widać było.
11 Gowasana, władca Śibich
razem z wojskiem atakował
rydwannika, księcia Kaśi*,
jak słoń, który prze na słonia.
12 Król Bahlików rozwścieczony
w starciu z synami Draupadi
jaśniał pięknie niczym umysł,
który walczy ze zmysłami.
13 W odpowiedzi zasypali
go ze wszystkich stron strzałami,
jak przedmioty zmysłów ciało,
o najpierwszy wśród wcielonych.
14 W boju syn twój Duhśasana
Satjakiego*, woja z Wrysznich,
dziewięcioma pociskami
z prostym drzewcem atakował.
15 Satjaki prawdziwie dzielny
srogo został poraniony
przez łucznika potężnego,
co go lekko zamroczyło.
16 Gdy świadomość zyskał Wryszni,
strzał dziesiątką z piórem czapli
przeszył zręcznie twego syna,
potężnego rydwannika.
17 Jeden z drugim srogo skłuty,
jeden z drugim poraniony
wyglądali, o monarcho,
jak kinśuki ukwiecone.
18 Również wściekły Alambusza,
gdy go ranił Kuntibhodźa,
jaśniał jak przyozdobiona
kinśuka kwiatów brzemieniem.
19 Rakszas przeszył Kuntibhodźę
znów licznymi pociskami
wydał okrzyk przeraźliwy
na wojsk toich stojąc czele.
20 Gdy zmagali się ze sobą
ci dwaj wielcy bohaterzy,
wszyscy sobie przypomnieli,
jak walczyli Śakra z Dźambhą.
21 Dzieci Madri rozjuszone
ciemiężyły swymi strzały
potężnego Śakuniego,
który wrogość do nich żywił.
22 Tyś korzeniem, z ciebie wzrosła
ta zagłada ludzi, królu,
ją stworzyłeś ponad miarę,
a zaś Karna ją podsycił.
23 Twój syn rzucił na nią iskrę
i wstał wściekły zjadacz ofiar,
który teraz postanowił
całą ziemię, królu, spalić.
24 Dzieci Pandu swymi strzały
Śakuniego zniechęciły,
tak że nie mógł już wykrzesać
w starciu tym odwagi krztyny.
25 Dzieci Madri, rydwannicy,
zniechęcenie to dostrzegli
i zalały go strzałami
jak dwie chmury wielką górę.
26 Syn Subali uderzony
chmarą strzał o prostym drzewcu
pognał wprost ku armii Drony,
pędząc śmigłe swe rumaki.
27 Wówczas ruszył Ghatotkaća
na rakszasę Alajudhę,
potężnego bohatera,
połową impetu jeno.
28 Ich zmagania, wielki królu,
pięknym cudem się zdawały,
jak Rawany z Ramaćandrą
niegdysiejszy pojedynek.
29 W czasie tym król Judhiszthira
w kierunku włodarza Madry*
pięć dziesiątek strzał wypuścił,
potem przeszył go siedmioma.
30 Bój rozgorzał między nimi
niebywały, królu ziemi,
tak jak drzewiej wielka bitwa
Śambary i władcy niebian.
31 Wiwinśati, Ćitrasena
i Wikarna, twoje dzieci,
otoczeni wielką armią
z Bhimaseną się zmierzyli.