Autorzy
Opracowali (indika 2024):
(tłumaczenie)
Andrzej Babkiewicz
(przygotowanie tekstu, skład)
Sven Sellmer
(komitet redakcyjny)
Andrzej Babkiewicz, Joanna Jurewicz, Monika Nowakowska,
Sven Sellmer, Przemysław Szczurek, Anna Trynkowska
(opracowanie redakcyjne)
Magdalena Mendys
(redakcja techniczna)
Karina Babkiewicz
Tłumaczenie finansowane w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”
w latach 2017–2023, numer projektu 0357/NPRH5/H22/84/2017.
महाभारत
Mahābhārata
7. Księga Drony (Droṇaparvan)
***
7.52-60 Przysięga (Pratijñā) /
Noc i poranek po śmierci Abhimaju
7.56 Kryszna zwierza się Daruce ze swej troski
(Kṛṣṇa-dāruka-saṃbhāṣaṇa / Vāsudeva-cintā)
Streszczenie rozdziału:
1–5 Przygotowania do snu: oczyszczenie, słanie łoża, obiata dla Śiwy, pożegnanie przyjaciół.
6–16 Kryszna udaje się do swego obozu, bezsennośćwojowników– rozmyślania o potyczce.
17–30 Kryszna budzi się i mówi Daruce o strapieniu i miłości do Ardźuny.
31–41 Kryszna prosi Darukę o przygotowanie rydwanu: opis ekwipunku.
saṃjaya uvāca
tato 'rjunasya bhavanaṃ
praviśyāpratimaṃ vibhuḥ |
spṛṣṭvāmbhaḥ puṇḍarīkākṣaḥ
sthaṇḍile śubhalakṣaṇe |
saṃtastāra śubhāṃ śayyāṃ
darbhair vaiḍūryasaṃnibhaiḥ ||7.56.1||
tato mālyena vidhival
lājair gandhaiḥ sumaṅgalaiḥ |
alaṃcakāra tāṃ śayyāṃ
parivāryāyudhottamaiḥ ||7.56.2||
tataḥ spṛṣṭodakaṃ pārthaṃ
vinītāḥ paricārakāḥ |
darśayāṃ naityakaṃ cakrur
naiśaṃ traiyambakaṃ balim ||7.56.3||
tataḥ prītamanāḥ pārtho
gandhair mālyaiś ca mādhavam |
alaṃkṛtyopahāraṃ taṃ
naiśam asmai nyavedayat ||7.56.4||
smayamānas tu govindaḥ
phalgunaṃ pratyabhāṣata |
supyatāṃ pārtha bhadraṃ te
kalyāṇāya vrajāmy aham ||7.56.5||
sthāpayitvā tato dvāḥsthān
goptṝṃś cāttāyudhān narān |
dārukānugataḥ śrīmān
viveśa śibiraṃ svakam |
śiśye ca śayane śubhre
bahukṛtyaṃ vicintayan ||7.56.6||
na pāṇḍavānāṃ śibire
kaś cit suṣvāpa tāṃ niśām |
prajāgaraḥ sarvajanam
āviveśa viśāṃ pate ||7.56.7||
putraśokābhibhūtena
pratijñāto mahātmanā |
sahasā sindhurājasya
vadho gāṇḍīvadhanvanā ||7.56.8||
tat kathaṃ nu mahābāhur
vāsaviḥ paravīrahā |
pratijñāṃ saphalāṃ kuryād
iti te samacintayan ||7.56.9||
kaṣṭaṃ hīdaṃ vyavasitaṃ
pāṇḍavena mahātmanā |
putraśokābhitaptena
pratijñā mahatī kṛtā ||7.56.10||
bhrātaraś cāpi vikrāntā
bahulāni balāni ca |
dhṛtarāṣṭrasya putreṇa
sarvaṃ tasmai niveditam ||7.56.11||
sa hatvā saindhavaṃ saṃkhye
punar etu dhanaṃjayaḥ |
jitvā ripugaṇāṃś caiva
pārayatv arjuno vratam ||7.56.12||
ahatvā sindhurājaṃ hi
dhūmaketuṃ pravekṣyati |
na hy etad anṛtaṃ kartum
arhaḥ pārtho dhanaṃjayaḥ ||7.56.13||
dharmaputraḥ kathaṃ rājā
bhaviṣyati mṛte 'rjune |
tasmin hi vijayaḥ kṛtsnaḥ
pāṇḍavena samāhitaḥ ||7.56.14||
yadi naḥ sukṛtaṃ kiṃ cid
yadi dattaṃ hutaṃ yadi |
phalena tasya sarvasya
savyasācī jayatv arīn ||7.56.15||
evaṃ kathayatāṃ teṣāṃ
jayam āśaṃsatāṃ prabho |
kṛcchreṇa mahatā rājan
rajanī vyatyavartata ||7.56.16||
tasyāṃ rajanyāṃ madhye tu
pratibuddho janārdanaḥ |
smṛtvā pratijñāṃ pārthasya
dārukaṃ pratyabhāṣata ||7.56.17||
arjunena pratijñātam
ārtena hatabandhunā |
jayadrathaṃ haniṣyāmi
śvobhūta iti dāruka ||7.56.18||
tat tu duryodhanaḥ śrutvā
mantribhir mantrayiṣyati |
yathā jayadrathaṃ pārtho
na hanyād iti saṃyuge ||7.56.19||
akṣauhiṇyo hi tāḥ sarvā
rakṣiṣyanti jayadratham |
droṇaś ca saha putreṇa
sarvāstravidhipāragaḥ ||7.56.20||
eko vīraḥ sahasrākṣo
daityadānavamarditā |
so 'pi taṃ notsahetājau
hantuṃ droṇena rakṣitam ||7.56.21||
so 'haṃ śvas tat kariṣyāmi
yathā kuntīsuto 'rjunaḥ |
aprāpte 'staṃ dinakare
haniṣyati jayadratham ||7.56.22||
na hi dārā na mitrāṇi
jñātayo na ca bāndhavāḥ |
kaś cin nānyaḥ priyataraḥ
kuntīputrān mamārjunāt ||7.56.23||
anarjunam imaṃ lokaṃ
muhūrtam api dāruka |
udīkṣituṃ na śakto 'haṃ
bhavitā na ca tat tathā ||7.56.24||
ahaṃ dhvajinyaḥ śatrūṇāṃ
sahayāḥ sarathadvipāḥ |
arjunārthe haniṣyāmi
sakarṇāḥ sasuyodhanāḥ ||7.56.25||
śvo nirīkṣantu me vīryaṃ
trayo lokā mahāhave |
dhanaṃjayārthaṃ samare
parākrāntasya dāruka ||7.56.26||
śvo narendrasahasrāṇi
rājaputraśatāni ca |
sāśvadviparathāny ājau
vidraviṣyanti dāruka ||7.56.27||
śvas tāṃ cakrapramathitāṃ
drakṣyase nṛpavāhinīm |
mayā kruddhena samare
pāṇḍavārthe nipātitām ||7.56.28||
śvaḥ sadevāḥ sagandharvāḥ
piśācoragarākṣasāḥ |
jñāsyanti lokāḥ sarve māṃ
suhṛdaṃ savyasācinaḥ ||7.56.29||
yas taṃ dveṣṭi sa māṃ dveṣṭi
yas tam anu sa mām anu |
iti saṃkalpyatāṃ buddhyā
śarīrārdhaṃ mamārjunaḥ ||7.56.30||
yathā tvam aprabhātāyām
asyāṃ niśi rathottamam |
kalpayitvā yathāśāstram
ādāya vratasaṃyataḥ ||7.56.31||
gadāṃ kaumodakīṃ divyāṃ
śaktiṃ cakraṃ dhanuḥ śarān |
āropya vai rathe sūta
sarvopakaraṇāni ca ||7.56.32||
sthānaṃ hi kalpayitvā ca
rathopasthe dhvajasya me |
vainateyasya vīrasya
samare rathaśobhinaḥ ||7.56.33||
chatraṃ jāmbūnadair jālair
arkajvalanasaṃnibhaiḥ |
viśvakarmakṛtair divyair
aśvān api ca bhūṣitān ||7.56.34||
balāhakaṃ meghapuṣpaṃ
sainyaṃ sugrīvam eva ca |
yuktvā vājivarān yattaḥ
kavacī tiṣṭha dāruka ||7.56.35||
pāñcajanyasya nirghoṣam
ārṣabheṇaiva pūritam |
śrutvā tu bhairavaṃ nādam
upayāyā javena mām ||7.56.36||
ekāhnāham amarṣaṃ ca
sarvaduḥkhāni caiva ha |
bhrātuḥ pitṛṣvaseyasya
vyapaneṣyāmi dāruka ||7.56.37||
sarvopāyair yatiṣyāmi
yathā bībhatsur āhave |
paśyatāṃ dhārtarāṣṭrāṇāṃ
haniṣyati jayadratham ||7.56.38||
yasya yasya ca bībhatsur
vadhe yatnaṃ kariṣyati |
āśaṃse sārathe tatra
bhavitāsya dhruvo jayaḥ ||7.56.39||
dāruka uvāca
jaya eva dhruvas tasya
kuta eva parājayaḥ |
yasya tvaṃ puruṣavyāghra
sārathyam upajagmivān ||7.56.40||
evaṃ caitat kariṣyāmi
yathā mām anuśāsasi |
suprabhātām imāṃ rātriṃ
jayāya vijayasya hi ||7.56.41||
Sańdźaja rzekł:
1 Wszedł włodarz Lotosooki
do siedziby niezrównanej
Ardźuny, wodą się spłukał
i na oczyszczonej ziemi
łoże przepiękne rozpostarł
Wiszwaksena* i Zdobywca*.
z trawy darbha* jak lazuryt*.
2 Przyozdobił zgodnie z normą
owo łoże girlandami,
suchym ziarnem i pachnidłem,
wokół oręż zaś rozmieścił.
3 Gdy syn Prythy dotknął wody,
służebnicy wyszkoleni
przedłożyli mu obiatę
Trójokiego*, jak co wieczór.
4 Prythy syn zadowolony
wieńcem oraz pachnidłami
Madhawę udekorował
i przedłożył mu obiatę.
5 Pasterz z uśmiechem na twarzy
do Phalguny się odezwał:
„Zaśnij Partho, dobro z tobą,
pójdę już ku pomyślności”.
6 Warty, stróżów i odźwiernych
rozstawił, rycerstwo zwołał
i z Daruką zań idącym
poszedł do obozu swego.
Tam legł w czystym białym łożu,
intensywnie rozmyślając.
7 Wszakże w obozie Pandawów
nikt tej nocy nie mógł zasnąć,
każdy człek, o panie ludów,
natarczywą czuł bezsenność.
8 „Zrozpaczony stratą dziecka
potężny dzierżca Gandiwy
zbyt pochopnie przyrzekł zabić
króla, który Sindhem włada.
9 Jak uczyni to barczysty
syn Wasawy, gromca wrogów,
by ziściła się przysięga?” –
wszyscy wielce się martwili –
10 „Owo straszne przyrzeczenie
syna Pandu, szlachetnego,
dotkniętego stratą syna
iście srogim jest nieszczęściem.
11 Braci ma niezwykle dzielnych,
wojska liczne w dyspozycji –
wszystko to syn Dhrytarasztry
sprezentuje Dźajadhratsze.
12 Oby ślub Ardźuna spełnił,
pokonując hordy wrogów
i zabiwszy władcę Sindhu,
niechaj wróci Dóbr Zdobywca.
13 Gdy nie zmorzy władcy Sindhu,
wejdzie w ogień dymodzierżny.
Prythy syn, Zdobywca Skarbów,
wiarołomstwem się nie splami.
14 Jak, gdy zbraknie nam Ardźuny,
stanie się Syn Prawa królem?
Wszak syn Pandu w nim pokłada
swe nadzieje na zwycięstwo.
15 Jeśli jakieś spełniliśmy
dzieła, dary czy ofiary,
niech za sprawą ich owocu
Leworęki zmorzy wrogów”.
16 Gdy tak z sobą rozmawiali,
zwycięstwa nie będąc pewni,
noc mijała im, o panie,
pełna bólu dotkliwego.
17 W samym środku owej nocy
przebudzony Dusz Dręczyciel*
wspomniał syna Prythy parol
i przemówił do Daruki:
18 „O Daruko, zdjęty bólem
po utracie kochanego
Ardźuna przysięgę złożył:
»Jutro zniszczę Dźajadrathę«.
19 Słysząc o tym, Durjodhana
swych ministrów się poradził,
jak tu sprawić, by syn Prythy
Dźajadrathy nie pokonał.
20 Wszystkie jego liczne armie
oraz Drona razem z synem,
ów wszechstronny znawca broni
Dźajadrathę będą chronić.
21 W pojedynkę Tysiącoki,
gromca Daitjów i Danawów,
w starciu nie jest władny zmorzyć
tego, kto pod pieczą Drony.
22 Zatem jutro wszystko zrobię,
aby Kunti syn, Ardźuna
zabił Dźajadrathę, zanim
Twórca Dnia sięgnie zachodu.
23 Ani żon, ani przyjaciół,
krewnych czy powinowatych…
nie kocham nikogo bardziej
od Ardźuny, syna Kunti.
24 Gdyby Ardźuny nie stało,
jam niewładny nawet chwili
na świat patrzeć, o Daruko,
wówczas ten istnieć przestanie.
25 Wrogie korpusy rydwanów,
konnice i pułki słoni
dla Ardźuny unicestwię
wraz z Karną i Sujodhaną.
26 Jutro trzy światy zobaczą
moje męstwo w srogim starciu,
kiedy dla Zdobywcy Bogactw,
Daruko, przekroczę szyki.
27 Jutro książęta setkami,
a królowie tysiącami,
z boju zbiegną, o Daruko,
z końmi, wozami, słoniami.
28 Jutro ujrzysz, jak mym kołem
pułk rycerzy udręczony
druzgoczę w ogromnym gniewie –
wszystko to dla synów Pandu.
29 Jutro pozna świat z bogami,
gandharwami, piśaćami,
wężami i rakszasami,
żem druhem Leworękiego.
30 Kto z nim zdąża, za mną zdąża,
mu niechętny, mnie zazdrości,
to ustalmy, że Ardźuna
jest połową mego ciała.
31 Zanim noc dobiegnie końca,
weź mój rydwan najprzedniejszy
i spełniając swoje śluby,
należycie go wyrychtuj.
32 O woźnico, umieść w wozie
boską Liliową maczugę,
koło, włócznie, łuk i strzały,
jak i inne utensylia.
33 Miejsce gotuj na siedzisku
na mój bohaterski sztandar
z rzeźbą potomka Winaty*,
co rozświetla rydwan w boju.
34 Szykuj zdobny ten parasol
siatką złotą z rzeki Dźambu,
co jak słońce promienieje,
wszak ją zrobił Wiśwakarman,
oraz konie przystrojone.
35 Zaprzęgnij wśród nich najlepsze:
Chmurnego, Deszczokwietnego,
Woja i Pięknoszyjnego,
w zbroję oblecz się i czekaj.
36 Gdy usłyszysz Pięciorodnej
dęcia dźwięk przerażający,
wypełnionej drugą nutą*,
do mnie w pośpiechu przybywaj.
37 W jeden dzień złość swą ukażę
i usunę wszystkie smutki
mego brata, o Daruko,
zrodzonego z siostry ojca*.
38 Przedsięwezmę wszelkie środki,
by Bibhatsu podczas boju
zamordował Dźajadrathę
w przytomności Dhrytarasztrów.
39 Kogokolwiek tylko zechce
w walce uśmiercić Bibhatsu,
o woźnico, to ci powiem,
że zwycięży go z pewnością”.
Daruka rzekł:
40 Kogokolwiek ty, tygrysie,
w boju stajesz się woźnicą,
ten niechybnie jest zwycięzcą,
gdzieżby wróg mógł jego zmorzyć?
41 Zanim noc dobiegnie kresu,
wszystko dokładnie wykonam
w zgodzie z tym, co zaleciłeś,
by Zwycięzca mógł zwyciężyć.