Autorzy
Opracowali (indika 2024):
(tłumaczenie)
Andrzej Babkiewicz
(przygotowanie tekstu, skład)
Sven Sellmer
(komitet redakcyjny)
Andrzej Babkiewicz, Joanna Jurewicz, Monika Nowakowska,
Sven Sellmer, Przemysław Szczurek, Anna Trynkowska
(opracowanie redakcyjne)
Magdalena Mendys
(redakcja techniczna)
Karina Babkiewicz
Tłumaczenie finansowane w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”
w latach 2017–2023, numer projektu 0357/NPRH5/H22/84/2017.
महाभारत
Mahābhārata
7. Księga Drony (Droṇaparvan)
***
7.32-52 Zabicie Abhimanju (Abhimanyu-vadha) /
Trzynasty dzień bitwy
7.36 Walka wewnątrz szyku dysku – klęska Kaurawów
(Kaurava-parājaya / Cakra-vyūhe abhimanyu-yuddha)
Streszczenie rozdziału:
1–8 Durjodhana rusza ku Abhimanju, Drona wysyła z nimi wojowników, którzy ratują księcia (lista).
9–19 Drona z największymi rydwannikami otacza syna Ardźuny i przypuszcza atak, Abhimanju ich odpiera.
20–25 Abhimanju zabija Aśmakę i ponownie nacierają na niego zebrani herosi na czele z Durjodhaną (lista).
26–36 Abhimanju przeszywa na wylot Karnę, zabija trzech wojów i pokonuje Śalję – wojska Drony dezerterują.
saṃjaya uvāca
tāṃ prabhagnāṃ camūṃ dṛṣṭvā
saubhadreṇāmitaujasā |
duryodhano bhṛśaṃ kruddhaḥ
svayaṃ saubhadram abhyayāt ||7,36.1||
tato rājānam āvṛttaṃ
saubhadraṃ prati saṃyuge |
dṛṣṭvā droṇo 'bravīd yodhān
paryāpnuta narādhipam ||7,36.2||
purābhimanyur lakṣyaṃ naḥ
paśyatāṃ hanti vīryavān |
tam ādravata mā bhaiṣṭa
kṣipraṃ rakṣata kauravam ||7,36.3||
tataḥ kṛtajñā balinaḥ
suhṛdo jitakāśinaḥ |
trāsyamānā bhayād vīraṃ
parivavrus tavātmajam ||7,36.4||
droṇo drauṇiḥ kṛpaḥ karṇaḥ
kṛtavarmā ca saubalaḥ |
bṛhadbalo madrarājo
bhūrir bhūriśravāḥ śalaḥ ||7,36.5||
pauravo vṛṣasenaś ca
visṛjantaḥ śitāñ śarān |
saubhadraṃ śaravarṣeṇa
mahatā samavākiran ||7,36.6||
saṃmohayitvā tam atha
duryodhanam amocayan |
āsyād grāsam ivākṣiptaṃ
mamṛṣe nārjunātmajaḥ ||7,36.7||
tāñ śaraugheṇa mahatā
sāśvasūtān mahārathān |
vimukhīkṛtya saubhadraḥ
siṃhanādam athānadat ||7,36.8||
tasya nādaṃ tataḥ śrutvā
siṃhasyevāmiṣaiṣiṇaḥ |
nāmṛṣyanta susaṃrabdhāḥ
punar droṇamukhā rathāḥ ||7,36.9||
ta enaṃ koṣṭhakīkṛtya
rathavaṃśena māriṣa |
vyasṛjann iṣujālāni
nānāliṅgāni saṃghaśaḥ ||7,36.10||
tāny antarikṣe ciccheda
pautras tava śitaiḥ śaraiḥ |
tāṃś caiva prativivyādha
tad adbhutam ivābhavat ||7,36.11||
tatas te kopitās tena
śarair āśīviṣopamaiḥ |
parivavrur jighāṃsantaḥ
saubhadram apalāyinam ||7,36.12||
samudram iva paryastaṃ
tvadīyaṃ tad balārṇavam |
abhimanyur dadhāraiko
veleva makarālayam ||7,36.13||
śūrāṇāṃ yudhyamānānāṃ
nighnatām itaretaram |
abhimanyoḥ pareṣāṃ ca
nāsīt kaś cit parāṅmukhaḥ ||7,36.14||
tasmiṃs tu ghore saṃgrāme
vartamāne bhayaṃkare |
duḥsaho navabhir bāṇair
abhimanyum avidhyata ||7,36.15||
duḥśāsano dvādaśabhiḥ
kṛpaḥ śāradvatas tribhiḥ |
droṇas tu saptadaśabhiḥ
śarair āśīviṣopamaiḥ ||7,36.16||
viviṃśatis tu viṃśatyā
kṛtavarmā ca saptabhiḥ |
bṛhadbalas tathāṣṭābhir
aśvatthāmā ca saptabhiḥ ||7,36.17||
bhūriśravās tribhir bāṇair
madreśaḥ ṣaḍbhir āśugaiḥ |
dvābhyāṃ śarābhyāṃ śakunis
tribhir duryodhano nṛpaḥ ||7,36.18||
sa tu tān prativivyādha
tribhis tribhir ajihmagaiḥ |
nṛtyann iva mahārāja
cāpahastaḥ pratāpavān ||7,36.19||
tato 'bhimanyuḥ saṃkruddhas
tāpyamānas tavātmajaiḥ |
vidarśayan vai sumahac
chikṣaurasakṛtaṃ balam ||7,36.20||
garuḍānilaraṃhobhir
yantur vākyakarair hayaiḥ |
dāntair aśmakadāyādaṃ
tvaramāṇo 'bhyahārayat |
vivyādha cainaṃ daśabhir
bāṇais tiṣṭheti cābravīt ||7,36.21||
tasyābhimanyur daśabhir
bāṇaiḥ sūtaṃ hayān dhvajam |
bāhū dhanuḥ śiraś corvyāṃ
smayamāno 'bhyapātayat ||7,36.22||
tatas tasmin hate vīre
saubhadreṇāśmakeśvare |
saṃcacāla balaṃ sarvaṃ
palāyanaparāyaṇam ||7,36.23||
tataḥ karṇaḥ kṛpo droṇo
drauṇir gāndhārarāṭ śalaḥ |
śalyo bhūriśravāḥ krāthaḥ
somadatto viviṃśatiḥ ||7,36.24||
vṛṣasenaḥ suṣeṇaś ca
kuṇḍabhedī pratardanaḥ |
vṛndārako lalitthaś ca
prabāhur dīrghalocanaḥ |
duryodhanaś ca saṃkruddhaḥ
śaravarṣair avākiran ||7,36.25||
so 'tikruddho maheṣvāsair
abhimanyur ajihmagaiḥ |
śaram ādatta karṇāya
parakāyāvabhedanam ||7,36.26||
tasya bhittvā tanutrāṇaṃ
dehaṃ nirbhidya cāśugaḥ |
prāviśad dharaṇīṃ rājan
valmīkam iva pannagaḥ ||7,36.27||
sa tenātiprahāreṇa
vyathito vihvalann iva |
saṃcacāla raṇe karṇaḥ
kṣitikampe yathācalaḥ ||7,36.28||
athānyair niśitair bāṇaiḥ
suṣeṇaṃ dīrghalocanam |
kuṇḍabhediṃ ca saṃkruddhas
tribhis trīn avadhīd balī ||7,36.29||
karṇas taṃ pañcaviṃśatyā
nārācānāṃ samarpayat |
aśvatthāmā ca viṃśatyā
kṛtavarmā ca saptabhiḥ ||7,36.30||
sa śarārditasarvāṅgaḥ
kruddhaḥ śakrātmajātmajaḥ |
vicaran dṛśyate sainye
pāśahasta ivāntakaḥ ||7,36.31||
śalyaṃ ca bāṇavarṣeṇa
samīpastham avākirat |
udakrośan mahābāhus
tava sainyāni bhīṣayan ||7,36.32||
tataḥ sa viddho 'stravidā
marmabhidbhir ajihmagaiḥ |
śalyo rājan rathopasthe
niṣasāda mumoha ca ||7,36.33||
taṃ hi viddhaṃ tathā dṛṣṭvā
saubhadreṇa yaśasvinā |
saṃprādravac camūḥ sarvā
bhāradvājasya paśyataḥ ||7,36.34||
prekṣantas taṃ mahābāhuṃ
rukmapuṅkhaiḥ samāvṛtam |
tvadīyāś ca palāyante
mṛgāḥ siṃhārditā iva ||7,36.35||
sa tu raṇayaśasābhipūjyamānaḥ
pitṛsuracāraṇasiddhayakṣasaṃghaiḥ |
avanitalagataiśca bhūtasaṃghair
ativibabhau hutabhug yathājyasiktaḥ ||7,36.36||
Sańdźaja rzekł:
1 Gdy ujrzał, jak syn Subhadry,
mocarz, łamie jego szyki,
Durjodhana wpadł we wściekłość
i sam rzucił się na niego.
2 Drona zoczył, że zawraca
książę ku Subhadry dziecku,
i powiedział do żołnierzy:
„Ochraniajcie władcę ludzi!
3 Mężny Abhimanju gromi
kogo chce na naszych oczach.
Chyżo, bez lęku biegnijcie
i potomka Kurów strzeżcie!”.
4 Mocni, wiedząc co należy,
zwycięzcy jego druhowie,
otoczyli twego syna,
woja, choć ze strachu drżeli.
5 Drona z synem, Krypa, Karna,
Krytawarman, syn Subali*,
Bryhadbala i król Madry*,
Bhuri, Bhuriśrawas, Śala,
6 Paurawa i Wryszasena
wypuścili ostre strzały
i obfitym bełtów deszczem
zakryli syna Subhadry.
7 Zamroczywszy go na chwilę,
uwolnili Durjodhanę
– ochłap z paszczy odebrany.
Syn Ardźuny nie zniósł tego
8 i rzęsistą strzał ulewą
sprawił, że zrejterowali
woje z końmi, z woźnicami,
z piersi swej lwi ryk wydając.
9 Rydwannicy z Droną w czele,
ryk lwa-mięsożercy słysząc,
znieść nie mogli jego brzmienia,
rozjuszyli się okrutnie.
10 Znowu więc go otoczyli
chmarą wozów, o szlachetny,
posyłając bełtów sieci,
różnych kształtów, wszyscy naraz.
11 Lecz twój wnuk ostrymi strzały
strącił je jeszcze w powietrzu
i w odwecie ich przeszywał,
co cudownym się wydało.
12 Źli na strzały kąsające
niczym węże jadowite,
chcąc Subhadry syna ubić,
oblegli nielękliwego.
13 Twoich wojsk ocean wielki,
jak z wszech stron zamknięte morze,
jeden Abhimanju trzymał
niczym brzeg sioło rekinów*.
14 Pośród wojów, świetnych w walce,
co się wzajem mordowali,
nawet jeden się nie zwrócił
plecami do Abhimanju.
15 Podczas boju straszliwego,
który grozę wszędy budził,
Duhsaha* szył w Abhimanju
dziewięcioma swymi strzały,
16 Duhśasana dwudziestoma,
trzema Krypa Śaradwata,
Drona szył siedmioma strzały
niczym węże jadowite,
17 dwudziestoma Wiwinśati,
Krytawarman znów siedmioma,
Bryhadbala szył ośmioma,
a siedmioma Aśwatthaman.
18 Dwa bełty puścił Śakuni,
Bhuriśrawas zaś trzy strzały,
szybkobiegłych sześć król Madry,
a trzy książę Durjodhana.
19 On w odwecie ich przeszywał,
po trzy śląc prostolecące,
jakby tańcząc, łuk swój dzierżył
i promieniał, o monarcho.
20 Rozwścieczony Abhimanju
udręczony przez twych synów
moc ukazał przeogromną –
tę z nauki oraz ramion.
21 Pędząc końmi szkolonymi,
co woźnicy słów słuchają,
jak wiatr, jak Garuda prędkie,
na Aśmaków dziecię natarł,
szył weń dziesięcioma strzały
i zakrzyknął: „Stań do walki!”.
22 Abhimanju z drwiącym śmiechem
dziesięcioma ściął strzałami
jego sztandar i woźnicę,
konie, łuk, ramiona, głowę
i na ziemię wszystko cisnął.
23 Gdy potomek ten Subhadry
zabił monarchę Aśmaków,
cała armia podniecona
ku ucieczce się skłoniła.
24 Wówczas Karna, Krypa, Śala,
Drona z synem, król Gandhary,
Śalja, Kratha, Bhuriśrawas,
Somadatta, Wiwinśati,
25 Wryszasena i Suszena,
Kundabhedin, Pratardana,
Wryndaraka i Lalittha,
Prabahu, Dirghaloćana,
Durjodhana rozwścieczony
w niego deszczem strzał sypnęli.
26 Ci łucznicy rozsierdzili
Abhimanju swymi strzały,
więc wypuścił pocisk w Karnę
zdolny przebić ciało wroga.
27 Pocisk szył na wylot zbroję,
szybko wiercąc się przez ciało,
w ziemi w końcu się zatopił
niczym żmija w kretowisko.
28 Tak potężnie uderzony
zadrżał Karna wskroś przeszyty
i dygotać w boju począł
niczym góra w czas trzęsienia.
29 Innymi ostrymi strzały
trzema zabił trzech ów mocarz:
Suszenę, Dirghaloćanę
i Kundabhedina w gniewie.
30 Karna pięć oraz dwadzieścia
posłał k niemu strzał żelaznych,
Aśwathaman zaś dwudziestkę,
Krytawarman znów siódemkę.
31 Ze strzałami w każdym członku,
wściekły syn potomka Śakry
pośród wojska się wydawał
śmiercią, która pętlę dzierży.
32 Śalję, co to stał w pobliżu,
deszczem strzał całego pokrył
i barczysty, głośno krzycząc,
twych żołnierzy wskroś przeraził.
33 Śalja bełtami przeszyty,
wrażonymi w czułe punkty
przez znawcę oręża, królu,
na rydwanu ławę opadł
i przytomność swą utracił.
34 Gdy ujrzano, jak przeszywa
sławny syn Subhadry Śalję,
cały hufiec jął uciekać
wprost na oczach Bharadwadźi.
35 Widząc go umajonego
strzałami z nasadą złotą,
pierzchli twoi wojownicy
jak przez lwa nękane łanie.
36 On zaś wysławiany za bitewne czyny
przez ojców, ćaranów, niebian, siddhów, jakszów,
co zeszli na ziemię z duchów zastępami,
jak pożeracz ofiar lśnił masłem podlany.