7.50 Lamentacja Ardźuny

Sańdźaja rzekł:
1 Gdy złowieszczy dzień stracenia
licznych istot dobiegł końca,
słońce szło ku zachodowi,
czas przełomu się rozpoczął,

2 a oddziały powracały
do obozów swych, Bharato,
to Ardźuna z małpą w godle,
gdy przysięgających zabił
swą potężną boską bronią,

3 zdążał do obozowiska,
stojąc na zwycięskim wozie,
a po drodze do Pasterza
zwrócił się z gardłem zdławionym:

4 „Czemu moje serce w lęku,
mowa grzęźnie, o Keśawo,
złe omeny się zjawiają,
ciało mdleje, o Niezłomny?

5 Groza wskroś mnie obejmuje
i opuścić serca nie chce,
na ziemi i w stronach świata
straszą mnie srogie omeny.

6 Widzę liczne ich rodzaje,
wszystkie one zło mi wieszczą,
czy z królem wszystko w porządku,
z mistrzem mym i ministrami?”.

Wasudewa rzekł:
7 „Brat twój razem z ministrami
ma się dobrze, to jest jasne,
o to martwić się nie musisz,
inne zło nas wkrótce czeka”.

Sańdźaja rzekł:
8 Ryty zmierzchu odprawili
bohaterzy przygnębieni
i, stanąwszy na rydwanie,
dnia wypadki rozważali.

9 Tak Ardźuna z Wasudewą,
trudnych czynów dokonawszy,
dojechali do obozu
posępnego, bez radości.

10 Przygaszony obóz widząc,
pogromca wrogów, Bibhatsu,
rzekł do Kryszny takie słowo
z sercem ogromnie zbolałym:

11 „Dziś pomyślne instrumenty
tu nie grają, Dręczycielu,
dźwięki muszli pomieszane
z głosem werbli, tarabanów
oraz lutnie dzisiaj nie brzmią,
rytm cymbałów nie uderza.

12 Nie śpiewają szczęsnych pieśni
ani ich nie recytują,
modły miłe swe zanosząc,
bardowie wśród mego wojska.

13 Woje, jak tylko mnie zoczą,
zaraz wzrok swój odwracają,
ze swych czynów, jak zazwyczaj,
sprawy mi nie zdają dzisiaj.

14 Czy, Madhawo, wszystko dobrze
dzieje się z moimi braćmi?
Nie mogę uciszyć serca,
widząc bliskich w niepokoju.

15 O czcigodny, czy Wirata,
czy Pańćalów król, Aćjuto,
i czy wszyscy moi woje
dzisiaj sobą się nie czują?

16 Uśmiechnięty syn Subhadry
wespół ze swoimi braćmi
dziś z radością mnie nie wita,
jak wypada, gdym powrócił”.

17 Tak wchodzili do obozu,
rozmawiając między sobą,
i zoczyli synów Pandu,
nieprzytomnych, osłabionych.

18 Synów, braci swych spostrzegłszy,
bez zmysłów, prawie szalonych,
nie widząc syna Subhadry,
ozwał do nich się Ardźuna:

19 „Po bladości waszych twarzy
widać, żeście zrozpaczeni,
nigdzie nie ma Abhimanju,
dziś nie wita mnie z radością.

20 Usłyszałem, że szyk koła
Drona skrzętnie wyrychtował,
nikt z was przerwać go nie zdoła,
z wyjątkiem Subhadry syna.

21 Chłopca wszak nie pouczyłem,
jak z okręgu się wydostać.
Chyba go nie judziliście,
by we wrogie szranki wkroczył?

22 Syn Subhadry, gromca wrogów,
nieprzyjaciół szyk złamawszy,
walczył z nimi różnorako,
chyba martwy w bitwie nie legł?

23 Mówcie o miedzianookim,
on jak lew wśród skał zrodzony,
barczysty, równy Upendrze,
jakże poległ pośród boju?

24 Mówcie o młodym łuczniku
zrodzonym z syna Wasawy,
który stale jest mi drogi,
jak on poległ pośród boju?

25 Ukochane dziecię Wrysznich,
które zawsze rozpieszczałem,
matka wielce hołubiła,
któż go zabił losem szczuty?

26 W oczytaniu, majestacie
i odwadze wielki duchem,
Keśawie równy, lwu z Wrysznich,
jakże poległ pośród boju?

27 Jeśli nie zobaczę syna,
zawsze miłego Subhadrze,
Draupadi oraz Keśawie,
do siedziby śmierci wkroczę.

28 Włosy miękkie, falujące,
oczy niczym młoda łania,
odważny jak słoń w szaleństwie,
rosły jak młodziutkie śala,

29 z słowem mistrza zawsze w zgodzie,
stateczny, mówił ze śmiechem,
jako dziecko się nie bawił,
bez zazdrości, miły w mowie,

30 barczysty i swady pełen,
oczy długie niczym rybki,
stateczny, wdzięczny czcicielom,
za podłością nie podążał,

31 znał, co dobre, w wiedzę zdobny,
znawca broni, nie zawracał,
zawsze cieszył się z potyczki,
zło przynosił zazdrośnikom,

32 działał dla dobra swojaków,
chciwy był zwycięstwa ojców,
pierwszy walki nie zaczynał,
w boju jak niszcząca furia.
Jeśli syna nie zobaczę,
do siedziby śmierci wkroczę.

33 Gdy nie ujrzę jego lica
z pięknym czołem oraz włosem,
brwiami, oczyma, wargami,
jak me serce się ukoi?

34 Nie słuchając jego głosu,
który brzmi jak struny lutni,
rajski jest jak śpiew kokili,
jak me serce ciszy zazna?

35 Gdy nie ujrzę jego ciała
o figurze niezrównanej,
rzadkiej nawet pośród bogów,
jak me serce ciszy zazna?

36 Jeśli dziś nie ujrzę syna,
co grzeczności sztukę poznał,
cieszył się na słowa ojców,
jak me serce ciszy zazna?

37 Młodziutki, zawsze rycerski,
godny łoża majętnego,
leży w pyle bez ochrony,
pierwszy z mających opiekę.

38 Niegdyś najpiękniejsze z kobiet
mu służyły, gdy zasypiał,
ciało dziś sponiewierane
pieszczą szakale złowieszcze.

39 Niegdyś ze snu go budzili
piewcy, bardy, heroldowie,
dziś go budzą drapieżników
ryki przykre, przejmujące.

40 Jego piękne, miłe lico
parasol winien osłaniać,
a bitewny pył plugawi,
kurz dziś bruka jego cerę.

41 Synku, twego ja widoku
przenigdy dosyć nie miałem,
czas pozbawił mnie fortuny,
gdyż wydziera ciebie siłą.

42 Sanjamani – miasto śmierci,
cudne, cel osób pobożnych
zawsze własnym blaskiem świeci,
dziś ty je rozpromieniłeś.

43 Słońca syn*, Tysiącofiarny*,
Skarbów Włodarz Wody*,
co jest zawsze miły gościom,
czczą cię strachu wyzbytego”.

44 Tak zawodził z głębi serca
jak kupiec co statek stracił,
silnym bólem przytłoczony
i zapytał Judhiszthirę:

45 „Po pogromie przeciwników,
czy ów buhaj, synu Pandu,
walczył dzielnie stając w szranki
i do nieba się już udał?

46 Zapewne ów buhaj walczył
z licznym gotowym rycerstwem,
bez wsparcia, pragnąc pomocy,
tęskniąc za mną bezgranicznie.

47 Chłopiec dręczony strzałami,
łojony przez okrutników,
myślę, że tak lamentował:
»Miły, przybądź prosto do mnie!«.

48 Jako że się ze mnie zrodził,
a w Subhadry łonie powstał
i siostrzeńcem jest Madhawy,
pewnie nie rzekł nic takiego.

49 Serce me jak diament twarde,
wytrzymałe jest zapewne,
gdyż nie pęka, choć nie widzę
syna z krwią nabiegłym okiem.

50 Jak okrutni mogli ciskać
strzały tnące czułe punkty
w mego syna, co był dzieckiem
i siostrzeńcem Wasudewy?

51 Z entuzjazmem co dzień bieżył,
by mnie podjąć i wysławiać.
Zbiłem wrogów i przybywam –
czemu dzisiaj mnie nie wita?

52 Zapewne zabity leży
gdzieś tam w kurzu, krwią zbrukany,
ciałem swym rozświetla ziemię
niczym słońce powalone.

53 Że legł w boju Abhimanju,
kiedy Subhadra usłyszy,
żalem zdjęta pewnie skona.
A cóż powie mi Draupadi,
gdy nie ujrzy Abhimanju?
Jak pocieszę ją w cierpieniu?

54 Serce twarde niczym diament,
gdy na tysiąc zadr nie pęknie,
kiedy ujrzę jego żonę
szlochającą, przygnębioną.

55 Ryki lwie radosne było
słychać synów Dhrytarasztry,
Kryszna zaś podsłuchał mowę
Jujutsu, gdy wojów karcił:

56 »Nie mogąc zabić Bibhatsu,
dziecię jeno zmorzyliście,
wy nieprawi rydwannicy,
czemuż w radości ryczycie?
Spójrzcie na moc syna Prythy!

57 Gdy Keśawie i Ardźunie
ból ogromnyście zadali,
czemu w radości ryczycie
jak lwy, gdy jest czas na rozpacz?

58 Rychło owoc osiągniecie
swoich wielce grzesznych czynów,
bo jak długo bez następstwa
może trwać ciężkie bezprawie?«.

59 Mądry z handlarki* zrodzony
tak powiedział do zebranych,
rzucił broń i się oddalił,
bólem i złością nękany.

60 Czemu mi nie powiedziałeś
tego, Kryszno, podczas boju,
wówczas spaliłbym okrutnych,
wszystkich wielkich rydwanników”.

61 Wówczas Kryszna Wasudewa
pouczył zrozpaczonego,
który lękał się o syna,
i go przestrzegł: „Nie czyń tego!

62 Oto droga bohaterów,
którzy nie dezerterują,
a szczególnie wojowników,
z walki się utrzymujących.

63 Oto jest cel bohaterów,
tych co walczą, znawco celów,
i nie uciekają z boju,
wskazany przez znawców prawa.

64 Bohaterów śmierć jest pewna,
skoro nie dezerterują!
Abhimanju bez wątpienia
udał się do zbożnych światów.

65 O buhaju wśród Bharatów,
wszyscy wielcy wojownicy
pragną tego, o szlachetny:
»Obyśmy zginęli w boju«.

66 On zaś zabił licznych, silnych
królewiczów, wielce mężnych,
i przez wojów upragnioną
śmierć osiągnął, stając w szranki.

67 Więc, tygrysie, nie rozpaczaj,
oto jest odwieczne prawo
przydane przez prawodawców,
by wojownik w walce poległ.

68 O najlepszy wśród Bharatów,
gdy ty jesteś zrozpaczony,
są złamani twoi bracia,
przyjaciele i królowie.

69 Pociesz ich spokojnym słowem,
ty, co honor umiesz czynić,
o tym wiesz, co wiedzieć trzeba,
nie winieneś więc rozpaczać”.

70 Tak syn Prythy pokrzepiony
słowem Kryszny cudotwórcy
do zebranych swoich braci
przemówił z gardłem zdławionym:

71 „Długoręki, pierś szeroka,
długie oczy niczym rybki,
Abhimanju cóż uczynił,
pragnę o tym teraz słuchać.

72 Przeciwników mego syna
z wozami, słoniami, końmi
oraz z ich zwolennikami
zobaczycie, jak zabijam.

73 Pośród was, znawców oręża,
gdy broń w dłoniach dzierżyliście,
jak mógł polec syn Subhadry,
choćby z Gromodzierżcą walczył?

74 Gdybym wiedział, że niezdolni
chronić są mojego syna
Pandowie i Pańćalowie,
bym się nim zaopiekował.

75 Gdy staliście na rydwanach,
uwalniając strzał potoki,
jak wrogowie was przemogli
i zabili Abhimanju?

76 Więc nie macie w sobie męstwa
ni odwagi w was nie widzę,
gdyż na waszych oczach poległ
Abhimanju podczas boju.

77 Mnie należy też potępić,
wiedząc bowiem, żeście słabi,
tchórzliwi i nieudolni,
mimo to sam odjechałem.

78 Czy wasz oręż, bronie, zbroje
służą jeno ku ozdobie?
Słowo jeno dla publiki?
Syna mi nie ustrzegliście”.

79 Gdy Bibhatsu tak przemawiał,
stojąc z łukiem oraz mieczem,
nie było takiego, który
spojrzeć był na niego zdolny.

80 Wściekły był niczym Pan Śmierci,
wciąż na nowo ciężko dyszał,
gniotła go po synu rozpacz,
lico łzy mu zalewały.

81 Doń niezdolni byli mówić
ni nań patrzeć przyjaciele,
choć z wyjątkiem Wasudewy
i z Pandawów najstarszego.

82 Tylko ci w każdym przypadku,
mili, przyjaźni Ardźunie,
z miłości oraz z szacunku
mogli do niego przemówić.

83 Więc się zwrócił król ku niemu,
przybitemu stratą syna,
wściekłemu, o rybich oczach,
w swoich myślach zgnębionemu.