Autorzy

Opracowali (indika 2024):
(tłumaczenie)
Andrzej Babkiewicz
(przygotowanie tekstu, skład)
Sven Sellmer
(komitet redakcyjny)
Andrzej Babkiewicz, Joanna Jurewicz, Monika Nowakowska,
Sven Sellmer, Przemysław Szczurek, Anna Trynkowska
(opracowanie redakcyjne)
Magdalena Mendys
(redakcja techniczna)
Karina Babkiewicz
Tłumaczenie finansowane w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”
w latach 2017–2023, numer projektu 0357/NPRH5/H22/84/2017.

महाभारत

Mahābhārata

7. Księga Drony (Droṇaparvan)

***

7.32-52 Zabicie Abhimanju (Abhimanyu-vadha) /
Trzynasty dzień bitwy

7.49 Lamentacja Judhiszthiry
(Yudhiṣṭhira-pravilāpa)

Streszczenie rozdziału:

1–3 Wojownicy po stronie Pandawów odkładają oręż i otaczają Judhiszthirę, ten rozpoczyna lamentację.
4–21 Rozpacz Judhiszthiry:

  • opis dokonań zmarłego;
  • niemożność powiadomienia krewnych;
  • obwinianie się za śmierć bratanka;
  • pragnienie śmierci wraz z poległym;
  • wspomnienie dokonań Ardźuny i opis swego bólu.

saṃjaya uvāca
tasmiṃs tu nihate vīre
saubhadre rathayūthape |
vimuktarathasaṃnāhāḥ
sarve nikṣiptakārmukāḥ ||7,49.1||

upopaviṣṭā rājānaṃ
parivārya yudhiṣṭhiram |
tad eva duḥkhaṃ dhyāyantaḥ
saubhadragatamānasāḥ ||7,49.2||

tato yudhiṣṭhiro rājā
vilalāpa suduḥkhitaḥ |
abhimanyau hate vīre
bhrātuḥ putre mahārathe ||7,49.3||

droṇānīkam asaṃbādhaṃ
mama priyacikīrṣayā |
bhittvā vyūhaṃ praviṣṭo 'sau
gomadhyam iva kesarī ||7,49.4||

yasya śūrā maheṣvāsāḥ
pratyanīkagatā raṇe |
prabhagnā vinivartante
kṛtāstrā yuddhadurmadāḥ ||7,49.5||

atyantaśatrur asmākaṃ
yena duḥśāsanaḥ śaraiḥ |
kṣipraṃ hy abhimukhaḥ saṃkye
visaṃjño vimukhīkṛtaḥ ||7,49.6||

sa tīrtvā dustaraṃ vīro
droṇānīkamahārṇavam |
prāpya dauḥśāsaniṃ kārṣṇir
yāto vaivasvatakṣayam ||7,49.7||

kathaṃ drakṣyāmi kaunteyaṃ
saubhadre nihate 'rjunam |
subhadrāṃ vā mahābhāgāṃ
priyaṃ putram apaśyatīm ||7,49.8||

kiṃ svid vayam apetārtham
aśliṣṭam asamañjasam |
tāv ubhau prativakṣyāmo
hṛṣīkeśadhanaṃjayau ||7,49.9||

aham eva subhadrāyāḥ
keśavārjunayor api |
priyakāmo jayākāṅkṣī
kṛtavān idam apriyam ||7,49.10||

na lubdho budhyate doṣān
mohāl lobhaḥ pravartate |
madhu lipsur hi nāpaśyaṃ
prapātam idam īdṛśam ||7,49.11||

yo hi bhojye puraskāryo
yāneṣu śayaneṣu ca |
bhūṣaṇeṣu ca so 'smābhir
bālo yudhi puraskṛtaḥ ||7,49.12||

kathaṃ hi bālas taruṇo
yuddhānām aviśāradaḥ |
sadaśva iva saṃbādhe
viṣame kṣemam arhati ||7,49.13||

no ced dhi vayam apy enaṃ
mahīm anuśayīmahi |
bībhatsoḥ kopadīptasya
dagdhāḥ kṛpaṇacakṣuṣā ||7,49.14||

alubdho matimān hrīmān
kṣamāvān rūpavān balī |
vapuṣmān mānakṛd vīraḥ
priyaḥ satyaparāyaṇaḥ ||7,49.15||

yasya ślāghanti vibudhāḥ
karmāṇy ūrjitakarmaṇaḥ |
nivātakavacāñ jaghne
kālakeyāṃś ca vīryavān ||7,49.16||

mahendraśatravo yena
hiraṇyapuravāsinaḥ |
akṣṇor nimeṣamātreṇa
paulomāḥ sagaṇā hatāḥ ||7,49.17||

parebhyo 'py abhayārthibhyo
yo dadāty abhayaṃ vibhuḥ |
tasyāsmābhir na śakitas
trātum adyātmajo bhayāt ||7,49.18||

bhayaṃ tu sumahat prāptaṃ
dhārtarāṣṭraṃ mahad balam |
pārthaḥ putravadhāt kruddhaḥ
kauravāñ śoṣayiṣyati ||7,49.19||

kṣudraḥ kṣudrasahāyaś ca
svapakṣakṣayam āturaḥ |
vyaktaṃ duryodhano dṛṣṭvā
śocan hāsyati jīvitam ||7,49.20||

na me jayaḥ prītikaro na rājyaṃ
na cāmaratvaṃ na suraiḥ salokatā |
imaṃ samīkṣyāprativīryapauruṣaṃ
nipātitaṃ devavarātmajātmajam ||7,49.21||

Sańdźaja rzekł:
1 Kiedy poległ syn Subhadry,
mężny hetman rydwanników,
zeszli z wozów, zdjęli zbroję,
swoje łuki odłożyli,

2 w kręgu siadłszy, otoczyli
swego króla Judhiszthirę
i zgnębieni rozmyślali
o Subhadry syna śmierci.

3 Zrozpaczony Judhisztira
lamenty żałosne wznosił
nad zabitym Abhimanju,
mężnym synem swego brata:

4 „Pragnąc sprawić mi przyjemność,
przerwał szyk wojskowy Drony
i w szeregi wrogów wkroczył
niczym lew między bydlęta.

5 Łucznicy, bohaterowie,
spici bojem, doświadczeni,
w wrogiej armii zawracali,
gdy młodzieniec ów ich gromił.

6 Duhśasana, nasz wróg srogi,
który przed nim stanął w szrankach,
bełtami jego przeszyty,
omroczony zmykał z pola.

7 Krewny Kryszny przebył morze
armii Drony nieprzebyte
aż do syna Duhśasany
dotarł, skąd prościutko zdążył
do siedziby syna Słońca.

8 Kiedy poległ syn Subhadry,
jakże spojrzę w twarz Ardźunie
czy w twarz szlachetnej Subhadrze,
która dziecka już nie ujrzy?

9 Cóż powiemy Panu Zmysłów*,
cóż rzekniemy Dóbr Zdobywcy,
jakie słowa bez znaczenia,
bezsensowne i nieczułe?

10 Wszego dobra dla Subhadry,
dla Ardźuny i Keśawy
zawszem pragnął… chcąc zwyciężyć,
wielką krzywdę im sprawiłem.

11 Pożądliwy wad nie widzi,
chciwość z omroczenia płynie.
Pragnąc miodu, nie dostrzegłem
owej klęski przeogromnej.

12 Dziecko, któremu winniśmy
zapewnić wszelkie wygody –
jadło, sen, tabor, ozdoby,
na front zmagań wysłaliśmy.

13 Jak ów dzieciak delikatny,
w potyczkach bez doświadczenia,
niczym dobry koń w ciasnocie
mógłby przetrwać w zagrożeniu?

14 Czy my również nie winniśmy
wespół z nim legnąć na ziemi
spaleni strapionym wzrokiem
Bibhatsu* rozwścieczonego?

15 Mądry, cierpliwy, bez żądzy,
skromny, piękny, urodziwy,
kochany, pełen szacunku,
mężny, silny, prawdomówny,

16 jego czyny atletyczne
i niebianie opiewają,
mężny zabił Kalakejów
oraz Niwatakawaćów,

17 w oka mgnieniu on Mahendry
nieprzyjaciół pozabijał,
synów Pulomy z druhami,
mieszkających w złotym mieście.

18 Wrogów od strachu uwalnia,
kiedy proszą o ratunek,
my dziś władni nie byliśmy
uratować jego syna.

19 Wielką armię Dhrytarasztry
strach potężny opanował,
syn Prythy Kurów wypali
rozwścieczony śmiercią syna.

20 Jasnym jest, że Durjodhana,
łotr łotrami otoczony,
widząc kres swego obozu,
życie porzuci z rozpaczy.

21 Nie jest mi miłe zwycięstwo, królestwo
czy nieśmiertelność, mieszkanie z bogami,
gdy niezłomnego widzę dzisiaj martwym,
potomka syna najlepszego z bogów”.