Autorzy
Opracowali (indika 2024):
(tłumaczenie)
Andrzej Babkiewicz
(przygotowanie tekstu, skład)
Sven Sellmer
(komitet redakcyjny)
Andrzej Babkiewicz, Joanna Jurewicz, Monika Nowakowska,
Sven Sellmer, Przemysław Szczurek, Anna Trynkowska
(opracowanie redakcyjne)
Magdalena Mendys
(redakcja techniczna)
Karina Babkiewicz
Tłumaczenie finansowane w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”
w latach 2017–2023, numer projektu 0357/NPRH5/H22/84/2017.
महाभारत
Mahābhārata
7. Księga Drony (Droṇaparvan)
***
7.16-31 Wespół przysięgający (saṃśaptaka-vadha) /
Dwunasty dzień bitwy
7.21. Rozmowa Durjodhany z Karną
(Duryodhana-vākya/Karṇa-vākya/Pāṇḍava-senā-parājaya)
Streszczenie rozdziału:
1–6 Dhrytarasztra wychwala Dronę i prosi o dalsze wieści z pola walki.
7–17 Widząc pogrom Pandawów, Durjodhana opisuje Karnie opłakany stan ich wojsk.
18–27 Karna przypomina zniewagi, jakich zaznali Pandawowie, wychwala moc Bhimy i wyciąga wniosek, że wojska Pandawów zdławią Dronę, jeśli bramin nie będzie miał wsparcia.
28–29 Karna i Durjodhana ruszają na pomoc Dronie.
dhṛtarāṣṭra uvāca
bhāradvājena bhagneṣu
pāṇḍaveṣu mahāmṛdhe |
pāñcāleṣu ca sarveṣu
kaś cid anyo 'bhyavartata ||7,21.1||
āryāṃ yuddhe matiṃ kṛtvā
kṣatriyāṇāṃ yaśaskarīm |
asevitāṃ kāpuruṣaiḥ
sevitāṃ puruṣarṣabhaiḥ ||7,21.2||
sa hi vīro naraḥ sūta
yo bhagneṣu nivartate |
aho nāsīt pumān kaś cid
dṛṣṭvā droṇaṃ vyavasthitam ||7,21.3||
jṛmbhamāṇam iva vyāghraṃ
prabhinnam iva kuñjaram |
tyajantam āhave prāṇān
saṃnaddhaṃ citrayodhinam ||7,21.4||
maheṣvāsaṃ naravyāghraṃ
dviṣatām aghavardhanam |
kṛtajñaṃ satyanirataṃ
duryodhanahitaiṣiṇam ||7,21.5||
bhāradvājaṃ tathānīke
dṛṣṭvā śūram avasthitam |
ke vīrāḥ saṃnyavartanta
tan mamācakṣva saṃjaya ||7,21.6||
saṃjaya uvāca
tān dṛṣṭvā calitān saṃkhye
praṇunnān droṇasāyakaiḥ |
pāñcālān pāṇḍavān matsyān
sṛñjayāṃś cedikekayān ||7,21.7||
droṇacāpavimuktena
śaraugheṇāsuhāriṇā |
sindhor iva mahaughena
hriyamāṇān yathā plavān ||7,21.8||
kauravāḥ siṃhanādena
nānāvādyasvanena ca |
rathadvipanarāśvaiś ca
sarvataḥ paryavārayan ||7,21.9||
tān paśyan sainyamadhyastho
rājā svajanasaṃvṛtaḥ |
duryodhano 'bravīt karṇaṃ
prahṛṣṭaḥ prahasann iva ||7,21.10||
paśya rādheya pāñcālān
praṇunnān droṇasāyakaiḥ |
siṃheneva mṛgān vanyāṃs
trāsitān dṛḍhadhanvanā ||7,21.11||
naite jātu punar yuddham
īheyur iti me matiḥ |
yathā tu bhagnā droṇena
vāteneva mahādrumāḥ ||7,21.12||
ardyamānāḥ śarair ete
rukmapuṅkhair mahātmanā |
pathā naikena gacchanti
ghūrṇamānās tatas tataḥ ||7,21.13||
saṃniruddhāś ca kauravyair
droṇena ca mahātmanā |
ete 'nye maṇḍalībhūtāḥ
pāvakeneva kuñjarāḥ ||7,21.14||
bhramarair iva cāviṣṭā
droṇasya niśitaiḥ śaraiḥ |
anyonyaṃ samalīyanta
palāyanaparāyaṇāḥ ||7,21.15||
eṣa bhīmo dṛḍhakrodho
hīnaḥ pāṇḍavasṛñjayaiḥ |
madīyair āvṛto yodhaiḥ
karṇa tarjayatīva mām ||7,21.16||
vyaktaṃ droṇamayaṃ lokam
adya paśyati durmatiḥ |
nirāśo jīvitān nūnam
adya rājyāc ca pāṇḍavaḥ ||7,21.17||
karṇa uvāca
naiṣa jātu mahābāhur
jīvann āhavam utsṛjet |
na cemān puruṣavyāghra
siṃhanādān viśakṣyate ||7,21.18||
na cāpi pāṇḍavā yuddhe
bhajyerann iti me matiḥ |
śūrāś ca balavantaś ca
kṛtāstrā yuddhadurmadāḥ ||7,21.19||
viṣāgnidyūtasaṃkleśān
vanavāsaṃ ca pāṇḍavāḥ |
smaramāṇā na hāsyanti
saṃgrāmam iti me matiḥ ||7,21.20||
nikṛto hi mahābāhur
amitaujā vṛkodaraḥ |
varān varān hi kaunteyo
rathodārān haniṣyati ||7,21.21||
asinā dhanuṣā śaktyā
hayair nāgair narai rathaiḥ |
āyasena ca daṇḍena
vrātān vrātān haniṣyati ||7,21.22||
tam ete cānuvartante
sātyakipramukhā rathāḥ |
pāñcālāḥ kekayā matsyāḥ
pāṇḍavāś ca viśeṣataḥ ||7,21.23||
śūrāś ca balavantaś ca
vikrāntāś ca mahārathāḥ |
viśeṣataś ca bhīmena
saṃrabdhenābhicoditāḥ ||7,21.24||
te droṇam abhivartante
sarvataḥ kurupuṃgavāḥ |
vṛkodaraṃ parīpsantaḥ
sūryam abhragaṇā iva ||7,21.25||
ekāyanagatā hy ete
pīḍayeyur yatavratam |
arakṣyamāṇaṃ śalabhā
yathā dīpaṃ mumūrṣavaḥ |
asaṃśayaṃ kṛtāstrāś ca
paryāptāś cāpi vāraṇe ||7,21.26||
atibhāraṃ tv ahaṃ manye
bhāradvāje samāhitam |
te śīghram anugacchāmo
yatra droṇo vyavasthitaḥ |
kākā iva mahānāgaṃ
mā vai hanyur yatavratam ||7,21.27||
saṃjaya uvāca
rādheyasya vacaḥ śrutvā
rājā duryodhanas tadā |
bhrātṛbhiḥ sahito rājan
prāyād droṇarathaṃ prati ||7,21.28||
tatrārāvo mahān āsīd
ekaṃ droṇaṃ jighāṃsatām |
pāṇḍavānāṃ nivṛttānāṃ
nānāvarṇair hayottamaiḥ ||7,21.29||
Dhrytarasztra rzekł:
1 Kiedy armię synów Pandu
oraz wojska wsze Pańćalów
Bharadwadźa gromił w boju
czy ktoś jeszcze nań szturmował,
2 co myśl prawą k walce skłonił,
myśl, co wojom sławę niesie?
Tchórze jej nie osiągają,
jeno byki pośród ludzi.
3 Ten to jest już bohaterem,
kto z pogromu cały wróci.
Nie ma wszak takiego człeka,
co by ustał, widząc Dronę.
4 Jest jak tygrys z wielką paszczą
albo słoń podczas amoku*,
on swe życie w boju złożył,
parol dał, zna broń wszelaką.
5 Wielki łucznik, człowiek-tygrys,
co ból mnoży nienawistnych,
wiedzę posiadł, rad jest z prawdy,
Durjodhanie dobro niesie.
6 Widząc syna Bharadwadźi,
męża na szeregów czele,
którzy z wojów zawrócili,
o nich powiedz mi, Sańdźajo.
Sańdźaja rzekł:
7 Gdy ujrzeli w strachu drżących,
pędzonych bełtami Drony,
Pańćalów, Pandawów, Matsjów,
Sryńdźajów, Kekajów, Ćedich,
8 porywanych niczym łodzie
oceanu wielką falą
z łuku Drony uwolnioną
masą strzał, co kradną życie,
9 Kaurawowie przy lwich rykach
oraz dźwiękach instrumentów,
z wozami, słoniami, końmi,
z wszystkich stron ich otoczyli.
10 Na ich widok Durjodhana,
król stojący pośród wojska,
w otoczeniu bliskich ludzi,
rad ogromnie, z lekkim śmiechem,
takie słowo rzekł do Karny:
11 „Synu Radhy, na Pańćalów
spójrz, co bieżą od strzał Drony,
uciekają przed łucznikiem
niczym łanie przed lwem w strachu.
12 Nigdy już ponownie walki
nie zapragną – to me zdanie,
gdyż złamani są przez Dronę
niczym knieja huraganem.
13 Udręczeni szlachetnego
strzałami z nasadą złotą,
biegną w tę i w tamtą stronę,
już nie kroczą jedną drogą.
14 Zatrzymani przez Kaurawów
i przez Dronę szlachetnego
wszyscy oni są w potrzasku
niczym słonie w kręgu ognia.
15 Jakby pszczoły ich kąsały,
przed ostrymi strzały Drony
jeden chowa się za drugim,
myśląc tylko o ucieczce.
16 Jeno Bhima wielce wściekły,
bez Pandawów i Sryńdźajów,
otoczony wojskiem, Karno,
zdaje mi się wszak urągać.
17 Głupiec jeszcze dziś zobaczy
świat stworzony złudą Drony –
syna Pandu bez nadziei
na królestwo i przeżycie”.
Karna rzekł:
18 O barczysty, póki żyje,
wszak on walki nie porzuci,
ani też, tygrysie-człeku,
bitewnych nie zdzierży krzyków.
19 Również i synowie Pandu,
bohaterzy i siłacze,
znawcy broni, spici walką
się nie złamią – tak uważam.
20 Kiedy wspomną Pandawowie
w kości grę, truciznę, pożar
i nieszczęścia życia w lesie,
nie zarzucą walki – mniemam.
21 Znieważony był Wilczybrzuch,
długoręki, wielkiej mocy,
ów syn Kunti zniszczy wielu
rydwanników wśród najlepszych.
22 Łukiem, włócznią i bułatem
lub z żelaza kutą pałką,
z wozami, słoniami, końmi,
rozgromi niejeden zastęp.
23 Za nim rydwannicy zdążą,
Satjakiego mając z przodu,
Pańćalowie, Kekajowie,
Pandawowie i Matsjowie.
24 Bohaterzy, ci mocarni,
dzielni, wielcy rydwannicy,
przez rozwścieczonego Bhimę
wnet zostaną podjudzeni.
25 Ci buhaje pośród Kurów
z wszystkich stron oblegną Dronę,
pragnąc wspomóc Wilczybrzucha,
jak kryjące Słońce chmury.
26 Gdy nie będzie on chroniony,
wszyscy krocząc jedną drogą,
zgaszą w ślubach wytrwałego,
jak szarańcza* płomień ognia,
kiedy idzie na stracenie.
Bez wątpienia biegli w broni
będą władni go powstrzymać.
27 Myślę, że zbyt ciężkie brzemię
niesie ów syn Bharadwadźi.
Więc ruszajmy chyżo w miejsce,
gdzie się właśnie znalazł Drona,
by nie zmogli niezłomnego
jak wielkiego słonia wrony.
Sańdźaja rzekł:
28 Syna Radhy słowa słysząc,
królu, książę Durjodhana,
w otoczeniu swoich braci
ku wozowi Drony ruszył.
29 Tam ryk wielki się rozlegał
synów Pandu wracających,
różnej maści rumakami,
chcących jeno ubić Dronę.