6.86. Śmierć Irawanta

I rzekł Sańdźaja:
Oto w tej strasznej zagładzie mężów Śakuni Syn Subali rusza do ataku na Pandawów. I takoż atakuje ich szyki Krytawarman z rodu Satwatów i Syn Hrdiki, zabójca wrogów. [5] A na ich wojska rusza Syn Pandawy podnieceniem mocarny, spopielacz wrogów, wraz z oddziałami przednich rumaków z Kambodźi i wierzchowców z krain nadrzecznych, koni z Aratty, Mahi i Sindhu, jasnych koni ludu Wanaju, koni górskich krain, i tych rączych zrodzonych u Tittirów, koni chyżych jak wiatr, strojnych w piękne złote ozdoby, w cudnie wykutych pancerzach, z wichrem galopujących, prześwietnych.

To mężny syn Ardźuny o imieniu Irawant, który zrodził się ze związku córki króla Nagów i mądrego Syna Prythy. Airawata o wielkim duchu oddał mu swą córkę, gdy jej mąż został zabity przez Suparnę*. Nie miała biedaczka dzieci, w rozpaczy żyła. Wziął ją więc Syn Prythy za żonę, naglony pożądaniem. W ten sposób zrodzony z obcego łona syn Ardźuny dorastał w królestwie Nagów, pod opieką swej matki. Zły stryj porzucił go z powodu swej nienawiści do Syna Prythy. Wyrósł Irawant na pięknego, mężnego, cnotliwego, mocarnego prawdą młodzieńca. [10] Gdy tylko usłyszał, że Ardźuna jest w królestwie Indry, spiesznie tam się udał. Znalazł swego ojca potężnego duchem, mocarnego prawdą, ale nie uląkł się, lecz powitał go, złożywszy dłonie zgodnie z regułą, i przedstawił mu się:
– Jam Irawant. Pokój tobie! Jestem twoim synem, wszechpotężny!

A potem opowiedział o spotkaniu Syna Prythy z jego matką i Ardźuna wszystko przypomniał sobie, jak to wtedy było. Objął swego syna, pełnego cnót jak on sam, i rad był bardzo. [15] Wreszcie pouczył go, o potężny królu, wciąż pełen radości, o jego obowiązkach:
– Gdy dojdzie do wojny, musisz dać nam wsparcie!

– Tak jest! – odpowiedział mu syn.

I gdy zbliżała się bitwa, Irawant przybył z oddziałem licznych wojów na koniach różnej maści, mój królu. I właśnie te konie ze złotym ogłowiem, różnej maści, chyże jak myśl, ruszają cwałem, o królu, szybko jak dzikie gęsi lecą do wielkiego morza. Dobiegają do twoich rączych rumaków, galopujących z wielką prędkością. Uderzają w siebie konie piersiami i nosami tak silnie, że na ziemię się walą, mój królu, aż do mnie dochodzi łoskot okrutny niczym skrzydeł pięknopiórego Garudy. [20] W tym starciu oddziałów wojsk, wielkim, pełnym wrzawy, konni bezlitośnie zabijają się wzajem i giną rumaki po obu stronach. Giną też mężni wojownicy z roztrzaskaną bronią, pozbawieni wierzchowców leżących martwo na ziemi, cierpiący i wyczerpani, wzajemnie siebie szlachtując.

Gdy wybito prawie cały oddział, o Bharato, na linię frontu ruszyli Synowie Subali. Gnają w galopie jak wicher, sami do wichru podobni w tym gonie, siedząc na dobrze ułożonych, pełnych wigoru rumakach, najlepszych spośród rączych. To szóstka siłaczy – Gadźa, Gawaksza, Wryszaka, Ćarmawant, Ardźawa i Śuka. Wyłaniają się spośród wielkiej armii, a osłania ich Śakuni wraz ze swymi potężnymi wojownikami. [25] Są dobrze uzbrojeni, śmigli w swej młodości, straszni, mocarni. Przebijają się przez trudny do pokonania szyk Pandawów, o długoramienny. Ich siła ogromna, pragną zwycięstwa i nieba – wojownicy z Gandhary. Podnieceni, upojeni bojem wchodzą w sam środek szyku. Mężny Irawant widzi ich, jak nadchodzą, i rzecze do swych wojowników, co różnym orężem walczą:
– Zastosujcie taktykę, dzięki której zginą ci wojownicy Dhrytarsztry razem z ich poplecznikami i wierzchowcami!

– Tak jest! – odkrzykują zgodnie wojownicy Irawanta i podejmują walkę z oddziałami wroga tak trudnymi do pokonania. [30] Widzą Synowie Subali, że ich oddziały giną jeden za drugim, więc wszyscy, co do jednego, bezlitośni w boju, biegną do Irawanta i ze wszystkich stron go otaczają. Strzelają weń ostrymi pociskami, ponaglając się wzajemnie, otaczają go ze wszystkich stron mężni, wielkie zamieszanie powodując. Irawant, ranny od tych ostrych pocisków wypuszczanych przez tamtych potężnych duchem, cały zalewa się krwią czerwoną jak słoń bodźcami skłuty. Mocno dostał w pierś, w plecy i w oba boki, ale ani drgnie w zapamiętaniu – samojeden wobec wielu, mój królu, w wytrwałości swojej, rozwścieczony, ostrymi strzałami siecze ich wszystkich, aż całkiem popadli w zamroczenie – ten zdobywca miast wrogów. [35] A wyjąwszy z siebie strzały, właśnie nimi bije synów Subali – wrogów dręczyciel! Chwyta ostry miecz i tarczę i pieszo biegnie ku nim, chcąc ich uśmiercić. Tymczasem wszyscy Synowie Subali odzyskują przytomność i znowu kipiąc gniewem na Irawanta ruszają. Tamten zaś mieczem zręcznie władając, atakuje ich, chełpiąc się swą siłą. I ta lekkość jego ręki sprawia, że – choć tamci na rączych koniach cwałują – nie mają żadnej sposobności, by go trafić. [40] Widzą, że wciąż stoi na ziemi, więc otaczają go szczelnie i schwytać próbują. Ale ten dręczyciel wrogów miecz w obie dłonie ujmuje i odcina im ręce, gdy na swych śmigłych rumakach galopują. Leci na ziemię ich oręż, ręce odcięte aż po ramiona zdobne w naramienniki, a oni sami martwi spadają z koni! Tylko Wryszaka, o wielki królu, choć ciężko ranny, uwalnia się z tej koszmarnej rzezi.

W przerażonym Durjodhanie gniew wzbiera na ten widok. [45] Woła do potwornego rakszasy Alambuszy Potomka Ryśjaśryngi, wielkiego łucznika i czarownika, ludzi dręczyciela, który nienawidzi Bhimy za to, że ongiś zabił on Bakę:

– Popatrzże no, mężu, jak ten mocarny Syn Phalguny czarami swymi rzeź straszliwą czyni wśród moich oddziałów. Ty możesz pójść tam, gdzie zechcesz, jesteś znawcą broni czarodziejskiej i Syna Prythy nienawidzisz, więc zabij jego syna!

– Rozkaz! – odpowiada potworny rakszasa i rusza w kierunku młodego Syna Ardźuny, rycząc jak lew. Otaczają go mocno siedzący w siodłach, zręczni w walce wojownicy uzbrojeni w lśniące włócznie, o celnym oku, ich jedynym pragnieniem jest zabicie mocarnego Irawanta w walce. [50] Tymczasem wściekły Irawant, najsilniejszy z silnych, zabójca wrogów, rusza w pośpiechu, by odeprzeć ciosy rakszasy, co śmiercią mu grozi. Widząc go, jak nadbiega, rakszasa spiesznie swoje czary rzucać poczyna. Stwarza oddziały liczące tyle samo koni, co oddziały Irawanta, siedzą na nich krzepko rakszasowie dzierżąc w dłoniach piki i trójzęby. Jest ich – po obu stronach – po dwa tysiące wojów, którzy już po chwili do świata przodków się wzajem posyłają. I wszyscy giną. Teraz ci dwaj, rakszasa i Irawant, upojeni walką, ustawiają się do boju, jak ongiś Wrytra i Wasawa. [55] Mocarny Irawant, widząc rakszasę nadbiegającego w bitewnym szale, wyjeżdża mu naprzeciw i gdy tamten nikczemnik zbliża się do niego, mieczem jego łuk płomienny i kołczan mu łamie. Patrzy rakszasa na swój łuk złamany i migiem wzbija się w powietrze, jakby chciał czar omraczający na rozwścieczonego Irawanta rzucić. Ale Irawant też wznosi się do góry i, omroczywszy czarem rakszasę, tnie jego ciało pociskami, zna bowiem czułe punkty, może przybierać dowolną postać i trudno jest go pokonać. Jednak ten najlepszy z rakszasów, bity kolejnymi strzałami, za każdym razem powstaje i młodość mu powraca. Rakszasom czar jest wrodzony, wiek i postać mogą wedle woli przyjmować. [60] Dlatego każda odcięta część ciała znowu mu odrasta. A wściekły Irawant mocarny ostrym toporem raz za razem tnie tego rakszasę mocarnego, jakby drzewo rąbał. Ryczy strasznie mężny rakszasa, a ryk ma potężny. Z jego posiekanego ciała płynie krew obficie. Wielki gniew go ogarnia i przyspiesza w walce. Zoczywszy potęgę wroga, przybiera potworną postać i rzuca się, by – na oczach wszystkich – pochwycić go w samym środku linii frontu. [65] Widzi Irawant czar rakszasy potężnego duchem i rozwścieczony zaczyna swój czar rzucać. Nadbiegają do niego – kipiącego gniewem, co w walce nie chce ustąpić – krewniacy ze strony matki pod postacią węży. I oto on, mój królu, wężami ze wszystkich stron otoczony, sam przybiera potężny kształt niczym Wąż Nieskończony* – ma kołnierz kobry i wraz z innymi wężami oplata się wokół rakszasy. Ale tamten buhaj rakszasów, w uścisku zwojów węży, po krótkim wahaniu przyjmuje postać pięknopiórego Garudy. W tej postaci zaczyna pożerać węże. Gdy Irawant dojrzał swoich krewniaków ginących od czaru rakszasy, na mgnienie oka czujność traci. Wtedy rakszasa mieczem go uderza. [70] Leci na ziemię głowa Irawanta z kolczykami, z diademem, jak kropla wody, co z lotosu spływa.

Po śmierci mężnego Syna Ardźuny z rąk rakszasy Synowie Dhrytarasztry wraz z innymi królami porzucają rozpacz. W tej przeraźliwej walce obie armie znowu walczyć ze sobą bezładnie zaczynają. Sczepiają się ze sobą jeźdźcy na koniach, słoniach i piechurzy, słonie ich zabijają, a jeźdźców na rydwanach i słoniach – piechurzy. I tak samo oddziały piechoty i konnych zabijają rydwannicy w tym zamęcie – twoich ludzi i tamtych. [75] Ardźuna wciąż nie wie, że jego syn zginął, i dalej uśmierca w walce bohaterskich królów, którzy Bhiszmę chronią. Twoi ludzi i mocarni Sryńdźajowie wycinają się nawzajem, ofiarnie tchnienia w boju oddając. Z rozpuszczonym włosem, bez zbroi, bez rydwanów, z połamanymi łukami na pięści walczą ze sobą. Mocarny Bhiszma uderza wielkich rydwanników strzałami, co przenikają czułe punkty, całym wojskiem Pandawów wstrząsając. Zabija w ten sposób mnóstwo ludzi w armii Judhiszthiry i jeźdźców na rydwanach, koniach i słoniach wraz z ich wierzchowcami. [80] Widzę tę cudowną moc Bhiszmy niczym Indry Mocarnego! I podobnie przerażający jest bój, który Bhimasena wraz z Dhrysztadjumną Wnukiem Pryszaty i łucznikiem Satjakim z rodu Satwatów toczą. Mimo to Pandawowie, widząc siłę Drony, popadają w popłoch:
– On samojeden może zabić w walce nas wszystkich, a cóż dopiero, gdy otaczają go oddziały najmężniejszych na ziemi wojowników? – tak wołają do siebie, gdy Drona na nich napiera. Nie mają dla siebie litości mężni żołnierze w tym potwornym boju. [80] Walczą jak opętani, jakby sami rakszasami się stali mocarnymi – i twoi, i Synowie Pandu – łucznicy zwarci w boju. Nie widzę nikogo, kto by chciał swe życie ocalić w tej wojnie podobnej do wojny bogów z Daitjami.