6.41. Judhiszthira oddaje cześć

I rzekł Sańdźaja:
Gdy wielcy rydwannicy zobaczyli, że Ardźuna Zdobywca-Skarbu wznosi swój łuk, Gandiwą zwany, wraz ze strzałami, jęli znowu głośne okrzyki wydawać. Mężni Pandawowie, Somakowie i wszyscy ich sprzymierzeńcy w wielkiej radości zadęli w konchy w oceanie zrodzone. Uderzono razem w kotły, bębny, bębenki, huknęły trąby i zgiełk powstał straszliwy. Zgromadzili się bogowie razem z gandharwami, a także przodkowie, o władco ludów, zastępy siddhów i ćaranów, wszyscy widowiska spragnieni. [5] Wraz z nimi przybyli błogosławieni wieszczowie, z Indrą Stuofiarnym na czele, by tę rzeź potworną oglądać.

Tymczasem Król-Prawa Judhiszthira popatrzył na dwie armie do walki gotowe, podobne do oceanów, co falują bez przestanku, królu. A potem zrzucił zbroję, ów bohater, odłożył oręż świetny, szybko z rydwanu zeskoczył i na własnych nogach, ze złożonymi dłońmi, wpatrzony w wielkiego ojca rodu, w milczeniu ruszył przed siebie tam, gdzie stoi armia wroga.

Kiedy Syn Kunti, Zdobywca-Skarbu, zobaczył idącego Króla-Prawa, migiem z rydwanu się zsunął i ruszył za nim razem z braćmi. [10] Z tyłu za nimi szedł Czcigodny Wasudewa, a za nim ruszyli najważniejsi królowie, pełni niepokoju.

I rzekł Ardźuna:
– Z jakim zamiarem, królu, opuszczasz nas i na własnych nogach idziesz przed siebie tam, gdzie stoi armia wroga?

I rzekł Bhimasena:
– Dokąd idziesz, Indro wśród królów, zrzuciwszy zbroję, odłożywszy oręż, między uzbrojonych wrogów, braci swych zostawiając, królu?

I rzekł Nakula:
– Kiedy ty, mój bracie najstarszy, odchodzisz, lęk ogarnia me serce. [15] Powiedz, dokąd zmierzasz?

I rzekł Sahadewa:
– Gdzież ty idziesz właśnie teraz, gdy zebrała się ta straszna ciżba wroga, z którą walczyć mamy?

I rzekł Sańdźaja:
Ale Judhiszthira, Kurów Potomek, nic nie odrzekł na pytania braci, tylko kroczył dalej przed siebie.

I zwrócił się do nich wielce mądry Kryszna Wasudewa o potężnym umyśle, uśmiechając się półgębkiem:
– Znam jego zamysł! Będzie walczyć z wrogami dopiero wtedy, gdy wszystkich mistrzów – Bhiszmę, Dronę, Krypę Potomka Gotamy i Śalję – o pozwolenie poprosi. Z dawien dawna bowiem wiadomo, że jeśli mąż walkę podejmuje, pozwolenia mistrzów nie otrzymawszy, ani chybi starszyzna go potępi. A jeśli będzie ze starszymi za ich zgodą walczył, jako sztuka wojenna każe, z pewnością zwycięży. Tak rozumiem to, co teraz czyni.

[20] A kiedy Kryszna to mówił, w armii Synów Dhrytarasztry wielki krzyk zdumienia się podniósł, wojska Pandawów zaś stały w milczeniu. I mówili do siebie wojownicy Syna Dhrytarasztry, widząc z daleka Judhiszthirę:
– To nie władca, lecz rodu zakała! Widać przestraszył się król Judhiszthira i teraz do Bhiszmy razem z braćmi bieży, by u niego schronienie znaleźć. [25] Ale czegóż on się boi, skoro jest pod opieką Ardźuny Zdobywcy-Skarbu, Pandawy Wilczobrzucha, Nakuli i Sahadewy? Jeśli duch w nim upadł i serce przed walką się wzdraga, to jak mógł się zrodzić on w rodzie wojowników sławnym na całej ziemi?

I wraz ci wszyscy wojownicy zaczęli sławić Kaurawów, radość serca ich wypełniła i zawojami jęli wymachiwać. I wszyscy lżyli, władco ludów, Judhiszthirę razem z braćmi i Keśawą. Całe wojsko Kaurawów krzyczało: „Hańba! Hańba!” do niego, ale wnet znowu ucichło, panie plemion.

– Cóż król zamierza powiedzieć? Co Bhiszma mu odpowie? A co powie Bhima, walką się pyszniący? Co powiedzą Kryszna i Ardźuna? Cóż zamierza Judhiszthira? – tak pytali wojownicy obu armii, dręczeni wątpliwościami, gdy widzieli, co robi. [30] A on, wszedłszy w samo serce wrogiego wojska, jeżącego się od strzał i włóczni, podszedł szybkim krokiem do Bhiszmy, w otoczeniu swych braci i – ścisnąwszy rękami jego stopy – tako rzekł król, Syn Pandu, do Bhiszmy Syna Śantanu na bój gotowego:
I rzekł Judhiszthira:
– Witaj, niepokonany! Będę z tobą walczył! Ale udziel mi pozwolenia, najdroższy! Daj mi swe błogosławieństwo!

I rzekł Bhiszma:
– Gdybyś nie przyszedł do mnie teraz, nim walka się rozpoczęła, panie ziemi, przekląłbym cię, wielki królu, abyś przepadł, Bharato! A tak – rad jestem! Walcz i zwyciężaj, Pandawo! I zdobądź w tej wojnie wszystko, czego pragniesz! [35] Z czym przychodzisz, Synu Prythy? Spełnię twe każde życzenie! Przybyłeś do mnie, więc nie przegrasz wojny! Prawdą jest, że Sprawa włada człowiekiem, a Sprawą nikt nie włada. To Sprawa mnie wiąże z Kaurawami. Dlatego mówię do cię niczym trzebieniec, Potomku Kurów, jestem bowiem we władzy Sprawy! Czegóż, poza walką ze mną, pragniesz?

I rzekł Judhiszthira:
– Udziel mi rady, przemądry, wszak zawsze mi dobrze życzyłeś! I walcz dla Sprawy Kaurawów – oto, czego pragnę.

I rzekł Bhiszma:
– Jak mogę ci pomóc, królu, Potomku Kurów? Moją wolą jest walczyć za Sprawę tamtych, ale powiedz mi, czego ci trzeba?

I rzekł Judhiszthira:
– [40] Jak mogę cię, panie, zwyciężyć w boju, skoroś jest niezwyciężony? Poradź mi w tej rzeczy, jeśli to uznasz za słuszne.

I rzekł Bhiszma:
– Nie znam nikogo, Kauntejo, kto mógłby mnie w boju zwyciężyć. Żaden człowiek tego nie dokona, ba, nawet sam Indra Stuofiarny we własnej osobie!

I rzekł Judhiszthira:
– Właśnie dlatego cię pytam! Cześć ci i chwała, wielki ojcze! Zdradź mi sposób, w jaki nieprzyjaciele twoi mogą cię w bitwie pokonać.

I rzekł Bhiszma:
– Mój najdroższy, nie widzę wroga, który mógłby mnie w boju pokonać, dopóki czas mojej śmierci nie nadejdzie. Wracaj do swoich!

I rzekł Sańdźaja:
Skinął głową Judhiszthira długoręki, przyjmując słowa Bhiszmy, Potomku Kurów, pokłonił mu się i znowu ruszył przed siebie. [45] W otoczeniu braci podszedł do rydwanu mistrza na oczach wszystkich wojowników. Pokłonił się Dronie niepokonanemu, okrążył go, na prawo idąc, i wyrzekł słowa, po których dobra dla siebie się spodziewał:
– Udziel mi rady, panie! Będę walczył z tobą! Za twoim pozwoleniem, o podwójnie zrodzony, pokonam wszystkich wrogów, a grzechu nie popełnię!

I rzekł Drona:
– Gdybyś, na bój gotowy, nie przyszedł teraz do mnie, przekląłbym cię, wielki królu, abyś przepadł na wieki! Ale rad jestem, boś mi cześć oddał, bezgrzeszny! Zgadzam się! Walcz! Zwyciężaj! [50] A ja twoje życzenie spełnię! Skoro już tu przyszedłeś, powiedz mi, czego pragniesz? O czym, poza walką, marzysz? Prawdą jest, że Sprawa włada człowiekiem, a Sprawą nikt nie włada. Prawdę ci mówię, królu. To Sprawa mnie wiąże z Kaurawami. Dlatego mówię jak trzebieniec, jestem bowiem we władzy Sprawy! A ty czegóż, poza walką ze mną, pragniesz? Będę walczył po stronie Kaurawów, ale pragnę, byś to ty zwyciężył.

I rzekł Judhiszthira:
– Życz mi zwycięstwa, braminie! I poradź mi, co dla mnie jest dobre! Walcz po stronie Kaurawów! O to chcę cię prosić.

I rzekł Drona:
– Pewne jest twoje zwycięstwo, o królu, skoro sam Hari* ci doradza. Udzielam ci pozwolenia, byś w wojnie wrogów zwyciężył. [55] Gdzie bowiem Prawo, tam Kryszna, gdzie Kryszna, tam zwycięstwo. Walcz! Ruszaj, Synu Kunti! Pytaj! Co jeszcze chciałbyś usłyszeć?

I rzekł Judhiszthira:
– A więc zapytam cię, o najlepszy wśród tych, co dwakroć się rodzą! Powiem ci moje życzenie, posłuchaj! Chcę wiedzieć, jak mam pokonać w boju ciebie, któryś jest niepokonany, panie?

I rzekł Drona:
– Nie zwyciężysz tak długo, jak długo ja będę walczył. Więc staraj się wraz ze swymi braćmi, bym zginął jak najszybciej.

I rzekł Judhiszthira:
– Ach, to właśnie dlatego, o długoręki, pytam cię, cześć ci oddając. Jak można ciebie zabić, mistrzu? Cześć i chwała tobie!

I rzekł Drona:
– Najdroższy, nie widzę wroga, który mógłby mnie zabić, gdy do boju stanę, gdy w ferworze walki deszczem strzał będę wrogów zalewać, [60] poza tą jedną chwilą, w której wyrzeknę się życia, o królu, w której broń odłożę, w której powściągnę świadomość. Wtedy można mi będzie życie odebrać. A broń odłożę, gdy od człowieka wiarygodnego usłyszę o czymś wielce niefortunnym. Calutką prawdę ci teraz wyjawiłem.

Po tych słowach mądrego Syna Bharadwadźi, królu, Judhiszthira oddał cześć mistrzowi i podszedł do Syna Śaradwaty Krypy. Pokłonił mu się, z prawej strony go okrążając, i ozwał się do Niepokonanego w te słowa – on, król w słowach wyszkolony:
– Udziel mi pozwolenia, mistrzu, bo będę z tobą walczył! Gdy ty mi na to pozwolisz, o dwójzrodzony, zwyciężę wszystkich wrogów i nie popełnię grzechu!

I rzekł Krypa:
– [65] Gdybyś, na bój gotowy, nie przyszedł teraz do mnie, przekląłbym cię, królu, abyś przepadł na wieki! Prawdą jest, że Sprawa włada człowiekiem, a Sprawą nikt nie włada. To Sprawa mnie wiąże z Kaurawami. Uznałem, że po ich stronie muszę walczyć, wielki królu! To dlatego do ciebie niczym trzebieniec mówię. A ty czegóż, poza walką ze mną, pragniesz?

I rzekł Judhiszthira:
– Właśnie o to cię pytam, mistrzu, posłuchaj słów moich!

A gdy wyrzekł te słowa, zadrżał i zamilkł, straciwszy jasność myśli. Lecz Potomek Gautamy przejrzał jego zamysł i odparł tymi słowy:
– Nie da się mnie zabić, strażniku ziemi, walcz i zwyciężaj! [70] Rad jestem, żeś do mnie przyszedł! Tobie przypadnie zwycięstwo! Zawsze, kiedy rano wstanę, będę ci błogosławił. Oto prawdę calutką ci wyjawiłem.

Gdy król słowa Potomka Gautamy usłyszał, pokłonił się i ruszył w kierunku Śalji króla Madry. Pokłonił mu się, okrążył go, na prawo idąc, i rzekł król do Niezwyciężonego słowa, które dobro miały mu przynieść:
– Udziel mi pozwolenia, mistrzu, to z tobą będę walczył! Za twoim pozwoleniem, o dwójzrodzony, zwyciężę wszystkich wrogów, a grzechu nie popełnię!

I rzekł Śalja:
– Gdybyś, gotowy na bój, nie przyszedł teraz do mnie, przekląłbym cię, królu, abyś przepadł na wieki! [75] Rad jestem, cześć mi oddałeś, niech ci się spełni to, czego pragniesz! Masz moje pozwolenie! Idź na bój! Zwyciężaj! A powiedz mi, mężu bohaterski, czego ci potrzeba? Cóż dać ci mogę? Skoro tu do mnie przyszedłeś, to czegóż, poza walką ze mną, pragniesz? Prawdą jest, że Sprawa włada człowiekiem, a Sprawą nikt nie włada. To Sprawa mnie wiąże z Kaurawami. Dlatego mówię niby trzebieniec, lecz spełnię twoje życzenie, jakie żywisz, siostrzeńcu. Czegóż, poza walką ze mną, pragniesz?

I rzekł Judhiszthira:
– Poradź mi, wielki królu, co będzie dla mnie najlepsze! Zgodnie ze swoją wolą walcz po stronie tamtych, takie jest moje życzenie!

I rzekł Śalja:
– [80] Powiedz, jak mogę ci pomóc, o najlepszy spośród królów, a ja zgodnie ze swoją wolą będę walczył po stronie tamtych. Sprawa bowiem wybrała, bym był z Kaurawami.

I rzekł Judhiszthira:
– Gdyśmy się do wojny szykowali, o prawdomówny, obiecałeś spełnić moje życzenie, że w czasie bitwy zniweczysz siłę Karny Syna Woźnicy!

I rzekł Śalja:
– Spełni się to twe życzenie, Synu Kunti, o którym marzysz. Idź! Walcz! Twoje zwycięstwo jest pewne, to ci obiecać mogę.

I rzekł Sańdźaja:
Oddawszy cześć wujowi, władcy Madry, Syn Kunti opuścił wielką armię otoczony przez braci. Ale Kryszna Wasudewa, starszy brat Gady, podszedł do Karny Syna Radhy i rzekł do niego, dobro Syna Pandu mając na względzie:
– [85] Słyszałem, Karno, że z powodu swej nienawiści do Bhiszmy nie zamierzasz walczyć. Przejdź na naszą stronę, Synu Radhy, dopóki Bhiszma nie zginie. A kiedy go zabijemy, wtedy znowu pójdziesz w sukurs Synom Dhrytarasztry w walce, skoro uważasz to za wyjście honorowe.

I rzekł Karna:
– Nie uczynię krzywdy Synom Dhrytarasztry, Keśawo! Wiedz, że życzę Durjodhanie szczęścia i jestem gotów życie mu oddać.

I rzekł Sańdźaja:
Usłyszawszy jego odpowiedź, Kryszna zawrócił i odszedł razem z Pandawami, na których czele kroczył Judhiszthira. A gdy najstarszy z Pandawów znalazł się między oboma wojskami, zawołał:
– Sprzymierzeńcem mym będzie każdy, kto naszą stronę wybierze!

[90] Wtedy Jujutsu, rozejrzawszy się wokół, pełen radości wyrzekł te słowa do Judhiszthiry Syna Kunti Judhiszthiry Króla-Prawa:
– Ja będę walczył dla ciebie w tej wojnie z Synami Dhrytarasztry, panie, jeśli mnie przyjmiesz, o królu bezgrzeszny!

I rzekł Judhiszthira:
– Chodź, chodź do nas, Jujutsu! Razem wszyscy walczyć będziemy przeciw twym braciom głupim! Mówię ci to ja, a także Wasudewa! Oto wybieram cię na sprzymierzeńca mego, długoręki! Walcz dla mnie! Myślę, że to od ciebie zależeć będzie los rodu Dhrytarasztry, czy po wojnie będzie komu gomółki zaduszne składać! Dołącz do nas, synu królewski! Przyjmujemy cię, o świetlisty! Przepadnie ten dureń, Durjodhana Syn Dhrytarasztry zawzięty!

I rzekł Sańdźaja:
[95] Wtedy Jujutsu, potomek Kaurawów, porzucił twoich synów i wśród huku bębnów przeszedł do armii Synów Pandu. Król Judhiszthira, z sercem przepełnionym radością, podobnie jak jego młodsi bracia, nałożył ponownie zbroję świetlistą, jarzącą się od złota. I ci wszyscy buhaje ludzi ponownie stanęli na rydwanach i ponownie ustawili się w ustalonych szykach. I tysiąckrotnie w kotły i bębny uderzyli, lwie ryki wydając. Ponownie radować się zaczęli królowie z Dhrysztadjumną na czele, widząc, że Pandawowie, tygrysy ludzi, stoją na swoich rydwanach. [100] A władcy ziemi, widząc potęgę Synów Pandu, najczcigodniejszych wśród czcigodnych, wielką cześć im oddawali, rozprawiając o przyjaźni i współczuciu owych wielkodusznych okazanych w odpowiedniej chwili, o ich niezwykłym miłosierdziu wobec krewnych. Zewsząd słychać było pełne uznania okrzyki „Sława! Sława!” i życzenia pomyślności, serca i umysły radujące. Barbarzyńcy i szlachetni, którzy widzieli lub słyszeli o czynach Synów Pandu, szlochając wręcz ze wzruszenia, przerywanym głosem o nich opowiadali. Wszyscy, pełni podniecenia, na duchu podniesieni, po tysiąckroć w wielkie kotły i bębny bili i w konchy i trąby dęli.