Autorzy

Opracowali (indika 2024):
(tłumaczenie)

Joanna Jurewicz
(komitet redakcyjny)
Andrzej Babkiewicz, Joanna Jurewicz, Monika Nowakowska,
Sven Sellmer, Przemysław Szczurek, Anna Trynkowska
(redakcja techniczna)
Karina Babkiewicz
(przygotowanie tekstu, skład, zamieszczenie na stronie)
Sven Sellmer i Andrzej Babkiewicz

Tłumaczenie finansowane w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”
w latach 2017–2023, numer projektu 0357/NPRH5/H22/84/2017.

महाभारत

Mahābhārata

6. Księga Bhiszmy (bhīṣma-parvan)

***

6.41-117 Księga pokonania Bhiszmy (bhīṣma-vadha)

6.52-55 Trzeci dzień bitwy (tṛtīya-yuddha-divasa)

6.52. Ustawienie szyków
(vyūha-racanā)

Streszczenie rozdziału:

  • Ustawienie wojsk i początek walki.

saṃjaya uvāca
prabhātāyāṃ tu śarvaryāṃ bhīṣmaḥ śāṃtanavas tataḥ |
anīkāny anusaṃyāne vyādideśātha bhārata ||6.52.1||
gāruḍaṃ ca mahāvyūhaṃ cakre śāṃtanavas tadā |
putrāṇāṃ te jayākāṅkṣī bhīṣmaḥ kurupitāmahaḥ ||6.52.2||
garuḍasya svayaṃ tuṇḍe pitā devavratas tava |
cakṣuṣī ca bharadvājaḥ kṛtavarmā ca sātvataḥ ||6.52.3||
aśvatthāmā kṛpaś caiva śīrṣam āstāṃ yaśasvinau |
trigartair matsyakaikeyair vāṭadhānaiś ca saṃyutau ||6.52.4||
bhūriśravāḥ śalaḥ śalyo bhagadattaś ca māriṣa |
madrakāḥ sindhusauvīrās tathā pañcanadāś ca ye ||6.52.5||
jayadrathena sahitā grīvāyāṃ saṃniveśitāḥ |
pṛṣṭhe duryodhano rājā sodaraiḥ sānugair vṛtaḥ ||6.52.6||
vindānuvindāv āvantyau kāmbojaś ca śakaiḥ saha |
puccham āsan mahārāja śūrasenāś ca sarvaśaḥ ||6.52.7||
māgadhāś ca kaliṅgāś ca dāśerakagaṇaiḥ saha |
dakṣiṇaṃ pakṣam āsādya sthitā vyūhasya daṃśitāḥ ||6.52.8||
kānanāś ca vikuñjāś ca muktāḥ puṇḍrāviṣas tathā |
bṛhadbalena sahitā vāmaṃ pakṣam upāśritāḥ ||6.52.9||
vyūḍhaṃ dṛṣṭvā tu tat sainyaṃ savyasācī paraṃtapaḥ |
dhṛṣṭadyumnena sahitaḥ pratyavyūhata saṃyuge |
ardhacandreṇa vyūhena vyūhaṃ tam atidāruṇam ||6.52.10||
dakṣiṇaṃ śṛṅgam āsthāya bhīmaseno vyarocata |
nānāśastraughasaṃpannair nānādeśyair nṛpair vṛtaḥ ||6.52.11||
tad anv eva virāṭaś ca drupadaś ca mahārathaḥ |
tadanantaram evāsīn nīlo nīlāyudhaiḥ saha ||6.52.12||
nīlād anantaraṃ caiva dhṛṣṭaketur mahārathaḥ |
cedikāśikarūṣaiś ca pauravaiś cābhisaṃvṛtaḥ ||6.52.13||
dhṛṣṭadyumnaḥ śikhaṇḍī ca pāñcālāś ca prabhadrakāḥ |
madhye sainyasya mahataḥ sthitā yuddhāya bhārata ||6.52.14||
tathaiva dharmarājo 'pi gajānīkena saṃvṛtaḥ |
tatas tu sātyakī rājan draupadyāḥ pañca cātmajāḥ ||6.52.15||
abhimanyus tatas tūrṇam irāvāṃś ca tataḥ param |
bhaimasenis tato rājan kekayāś ca mahārathāḥ ||6.52.16||
tato 'bhūd dvipadāṃ śreṣṭho vāmaṃ pārśvam upāśritaḥ |
sarvasya jagato goptā goptā yasya janārdanaḥ ||6.52.17||
evam etan mahāvyūhaṃ pratyavyūhanta pāṇḍavāḥ |
vadhārthaṃ tava putrāṇāṃ tatpakṣaṃ ye ca saṃgatāḥ ||6.52.18||
tataḥ pravavṛte yuddhaṃ vyatiṣaktarathadvipam |
tāvakānāṃ pareṣāṃ ca nighnatām itaretaram ||6.52.19||
hayaughāś ca rathaughāś ca tatra tatra viśāṃ pate |
saṃpatantaḥ sma dṛśyante nighnamānāḥ parasparam ||6.52.20||
dhāvatāṃ ca rathaughānāṃ nighnatāṃ ca pṛthak pṛthak |
babhūva tumulaḥ śabdo vimiśro dundubhisvanaiḥ ||6.52.21||
divaspṛṅ naravīrāṇāṃ nighnatām itaretaram |
saṃprahāre sutumule tava teṣāṃ ca bhārata ||6.52.22||

I rzekł Sańdźaja:
Gdy noc się świtem rozjaśniła, wtedy Bhiszma Syn Śantanu rozkazał szyki do walki ustawić, Bharato! Ustawił Syn Śantanu, wielki pradziad Kurów, potężny Szyk Garudy, pragnąc zwycięstwa twoich synów. Sam na jego dziobie stanął – twój ojciec O-Boskim-Ślubie. Oczami Garudy byli Bharadwadźa i Krytawarman Syn Satwaty. Przesławni Aśwatthaman i Krypa w jego głowie stanęli wraz z Trigartami, Matsjami, Kaikejami i Watadhanami. [5] Bhuriśrawas, Śala, Śalja, Bhagadatta, o panie, Madrakowie, Sindhusawuwirowie, Pańćanadowie razem z Dźajadrathą na szyi stanęli, z tyłu za nimi król Durjodhana z braćmi i sprzymierzeńcami. Ogon stanowili królowie Awanti Winda i Anuwinda, król Kambodźi Sudakszina razem z Śakami, mój królu, oraz wszyscy Śurasenowie. Na prawym skrzydle Szyku ustawili się zbrojni Magadhowie i Kalingowie razem z oddziałami Daśeraków, na lewym zaś – Kananowie i Wikuńdźowie, Muktowie i Pundrawryszowie razem z Bryhadbalą.

Gdy Ardźuna Leworęki, pogromca wrogów, zobaczył te wojska w tym szyku ustawione, razem z Dhrysztadjumną swój szyk na polu bitwy jął ustawiać. [10] I rozmieścił wojska w strasznym Szyku Półksiężyca. W prawym rogu stanął Bhimasena świetlisty powodzią oręża najróżniejszego; otaczali go królowie z różnych krain. Za nim Wirata i wielki rydwannik Drupada, a zaraz za nim Nila zbrojny w oręż zjadliwy. Zaraz za Nilą stał rydwannik Dhrysztaketu otoczony przez Ćedich, przez wojska z królestwa Kaśi, Karuszów i Paurawów. W środku wielkiej armii stali silni, zwarci i na bój gotowi Dhrysztadjumna, Śikhandin i Pańćalowie z Prabhadrakami, Bharato. [15] Tam też stał Król-Prawa Judhiszthira otoczony armią słoni. Obok niego – Satjaki, mój królu, i pięciu synów Draupadi. Zaraz obok Abhimanju, za nim następny był Irawant, potem Ghatotkaća Syn Bhimy i Kekajowie, wielcy rydwannicy. Na lewym skrzydle stał Ardźuna najlepszy z dwunożnych istot, pod ochroną Kryszny – strażnika świata całego, Dręczyciela-Ludzi. W ten sposób Pandawowie ustawili wielką armię, by twych synów i tych, co po ich stronie stanęli zabijać.

Rozpoczyna się bój. Oddziały rydwanów i słonnicy w jeden kłąb się zbijają. [20] Widzę, jak kawaleria i jazda ławą najeżdża na siebie, panie plemion, jedni drugich druzgocą. Łoskot fal rydwanów rozpędzonych, zderzających się jeden z drugim, z łoskotem bębnów się miesza. Aż pod nieboskłon się wzbija wrzask mężnych bohaterów, twoich i tamtych, gdy śmierć sobie wzajem zadają w tej pełnej wrzawy bitwie, Bharato!