6.28. Joga kontemplacji

Chwalebny Pan rzekł:
1 Kto o czynu owoc nie dba,
lecz należny czyn wypełnia,
ten joginem, wyrzeczeńcem,
nie zaś ten, co nic nie czyni
ani ognia nie zapala.

2 To, co zwie się wyrzeczeniem,
wiedz, że jogą jest, Pandawo,
a kto dążeń się nie wyrzekł,
ten joginem nie zostaje.

3 Kiedy mędrzec wchodzi w jogę,
wówczas czyn dla niego środkiem,
ale kiedy jej dostąpił,
środkiem dlań jest wyciszenie.

4 Kiedy nie lgnie do działania
ani do przedmiotów zmysłów,
gdy się wyrzekł wszelkich dążeń,
mówią, że dostąpił jogi.

5 Dzięki sobie niech się wzniesie,
niechaj siebie nie pogrąża,
sam dla siebie przyjacielem,
ale sam też sobie wrogiem.

6 Jest dla siebie przyjacielem,
gdy sam siebie przezwyciężył.
Jednak ten, kto nie jest sobą,
we wrogości jak wróg działa.

7 Umysł zwalczył, jest spokojny
i skupiony w Ja najwyższym
w zimnie, cieple, w szczęściu, bólu,
i w zniewadze, i w honorze.

8 Syty wiedzą i mądrością,
niewzruszony, zwalczył zmysły,
zaprzężony – jest joginem,
ma za jedno kamień, złoto.

9 Ten najlepszy, kto jednaki
względem mędrca i grzesznika,
życzliwego, bezstronnego,
wroga, druha, zazdrośnika,
mediatora czy krewnego.

10 Niechaj jogin się zaprzęga,
mieszkając w ustroniu stale,
myśl powściąga, w samotności,
bez własności i bez pragnień.

11 W czystym miejscu niech umieści
stabilne siedzisko swoje,
ani niskie, ni wysokie,
z tkanin, skóry oraz trawy*,

12 niechaj tam swój umysł skupi,
myśli, zmysłów akty stłumi,
i usiadłszy, się zaprzęga
w jogę, by oczyścić siebie.

13 Proste ciało, głowę, szyję
nieruchome niechaj trzyma,
stały, patrząc w czubek nosa,
niech w kierunki nie spoziera,

14 wyciszony, bez obawy,
w ślubach ucznia stale trwając,
kiedy umysł swój powściągnie,
o mnie myśli, mnie oddany,
niechaj siedzi zaprzężony.

15 Jogin, gdy powściągnął umysł
i zaprzęga siebie stale,
wkracza w cichość, w mą domenę,
ostateczne wygaśnięcie.

16 Obżartuch nie sięgnie jogi
ni kto pości całkowicie,
ani też spaniu oddany,
ni bez miary czuwający.

17 Kto jedzenie, odpoczynek,
aktywność w działaniach także,
sen i jawę wraz zaprzęga,
joga niszczy dlań cierpienie.

18 Gdy myśl jego powściągnięta
w jaźni tylko pozostaje,
nie lgnie on do żadnych uciech –
zaprzęgniętym jest nazwany.

19 Jak w bezwietrzu płomień nie drży –
porównanie to pasuje
do jogina, co myśl ściągnął
i się wprzęga w jogę w sobie.

20 Gdy dzięki praktyce jogi
myśl ściągniętą zatrzymuje,
gdy ogląda sobą siebie,
w sobie samym się raduje,

21 gdy szczęście bez granic poznał,
co rozumem doświadczane,
nadzmysłowe i gdy trwając,
nie odbiega już od prawdy,

22 to zdobywszy, nie uważa,
że istnieje coś większego,
a gdy trwa w tym, ból największy
jest niezdolnym go poruszyć –

23 ten ów stan braku cierpienia
niechaj wie, że zowią jogą.
W jogę tę niechaj się wprzęgnie,
stanowczo, beztroską myślą.

24 A bez reszty porzuciwszy
wszelkie żądze wzrosłe z dążeń,
rzeszę zmysłów powściągnąwszy
z wszystkich stron swoim umysłem,

25 a rozumem z wytrwałości
utwierdziwszy umysł w sobie,
niech stopniowo go zatrzyma
i nie myśli już o niczym.

26 Gdziekolwiek zabłądzi umysł,
zawsze chwiejny i niestały,
stamtąd niechaj go sprowadzi,
w sobie ujmie pod kontrolę.

27 Gdy wyciszył jogin umysł,
stał bez skazy się brahmanem,
aktywności cechę stłumił –
zyskuje bez końca szczęście.

28 Jogin, który z brudu zmyty,
który stale się zaprzęga,
łatwo czuje bezkres szczęścia,
co dotknięciem jest brahmana.

29 Ten, kto widzi jednakowo,
zawsze w jogę się zaprzęga,
ten we wszelkim bycie siebie,
a byt wszelki widzi w sobie.

30 Kto we wszystkim mnie postrzega
oraz wszystko we mnie widzi,
ja dla niego nie zanikam,
a i on nie ginie dla mnie.

31 Jogin, który trwa w jedności,
wielbi mnie we wszystkim bycie,
choć na wszelki sposób działa,
we mnie przecież on przebywa.

32 Kto przez z sobą porównanie,
Ardźuno, jednakość widzi
tak cierpienia, jak i szczęścia,
jest joginem zwany pierwszym.

Ardźuna rzekł:
33 Gromco Madhu, ja nie widzę
stabilnego trwania jogi
przez jednakość uzyskanej,
którą żeś mi tu przedstawił,
jako że jest wszystko chwiejne.

34 Chwiejny bowiem umysł, Kryszno,
wytrwały, dręczący, silny.
Mniemam, że pojmanie jego,
tak jak wiatru, jest zbyt trudne.

Chwalebny Pan rzekł:
35 Bez wątpienia, o barczysty,
trudno pojmać zmienny umysł,
można wszak go ująć dzięki
bezpragnieniu i ćwiczeniu.

36 Mówię ci, nie siegnie jogi
ten, nad sobą co nie włada.
Kto się trudzi, sobą włada,
przez praktykę jej dostąpi.

Ardźuna rzekł:
37 Wiarę ma, lecz się nie stara
i od jogi myślą zbiega.
Kiedy, Kryszno, nie osiągnie
w jodze on doskonałości,
do jakiego celu zmierza?

38 Czy ten, który zboczył z obu,
znika jak rozdarta chmura,
bez podstawy, zabłąkany
na swej drodze do brahmana?

39 Moją tę wątpliwość, Kryszno,
racz rozproszyć ostatecznie.
Poza tobą nikt nie zdolnym
niepewności tej usunąć.

40 Chwalebny Pan rzekł:
Synu Prythy, o mój miły,
nie ulegnie on zatracie
ani tutaj, ni w zaświatach.
Bowiem nikt, kto czyni dobro,
ku nieszczęściu nie podąża.

41 Sięgnie on pobożnych światów,
a gdy wiele lat tam spędzi,
zrodzi się upadły w jodze
w domu zbożnych i majętnych.

42 Albo też w joginów rodzie
wielce mądrych się narodzi.
Takie narodziny w świecie
to zaiste wielka rzadkość.

43 Tam z żywota poprzedniego
do mądrości dostęp zyska,
tym usilniej ku perfekcji
będzie dążył, dziecię Kurów.

44 Poprzednimi praktykami
mimo woli jest niesiony,
a gdy jogę pragnie poznać,
przekracza brahmana słowa.

45 Kiedy trudzi się usilnie,
ze zła jogin się oczyszcza,
w licznych życiach uświęcony
idzie do wyższego celu.

46 Jogin lepszy od ascetów,
od uczonych też jest lepszy,
od tych, co oddani dziełu,
więc joginem bądź, Ardźuno!

47 Pośród wszelkich zaś joginów,
kto ma wiarę i mnie wielbi
głębią jaźni, co trwa we mnie,
ten najlepiej zaprzężony –
takie oto jest me zdanie.