6.26. Joga wiedzy

Chwalebny Pan rzekł:
1 Ową jogę niezniszczalną
bogu Słońca przekazałem,
on znów Manu ją powtórzył,
Manu wyrzekł zaś Ikszwaku.

2 Tę w sukcesji uzyskaną
królewscy wieszczowie znali,
lecz z długiego czasu biegiem
joga znikła, o ciemiężco.

3 Dzisiaj tobie przekazuję
jogi schedę starodawną,
boś mój czciciel i przyjaciel,
a to sekret jest największy.

4 Ardźuna rzekł:
Tyś niedawno się urodził,
Słońca bóg zrodzony dawniej.
Jak więc mogę to rozumieć,
żeś ją wyrzekł na początku?

Chwalebny Pan rzekł:
5 Liczne moje narodziny
przeminęły, również twoje,
ja je wszystkie znam, Ardźuno,
ty nie pomnisz ich, ciemiężco.

6 Choć jam panem wszystkich istot,
choć niezmiennym, niezrodzonym,
nad Naturą mą panując,
stwarzam siebie swoją złudą.

7 Kiedy tylko prawo słabnie,
a nieprawość w moc urasta,
potomku Bharaty, wówczas
ja sam siebie zaraz stwarzam.

8 Aby dobrych móc ochronić
i złoczyńców powytracać,
aby prawo ustanowić,
w każdej z epok się pojawiam.

9 Kto me boskie narodziny
oraz czyny zna prawdziwie,
gdy, Ardźuno, zrzuci ciało,
się nie rodzi, do mnie idzie.

10 Żądzy, strachu, złości zbyci,
pełni mnie, we mnie schronieni,
żarem wiedzy oczyszczeni,
liczni byt mój osiągnęli.

11 Kto i jak do mnie przypada,
w ten sam sposób jemu służę,
moją ścieżką, synu Prythy,
podążają wszędy ludzie.

12 Ci, co pragną plonów czynu,
bóstwom tutaj cześć oddają.
W ludzkim świecie bardzo rychło
z czynu sukces się zyskuje.

13 Cztery stany ja stworzyłem
z podziału na czyn i cechy
choć ich stwórcą przecież jestem,
jam niezmiennym jest nie-sprawcą.

14 Żadnym czynem się nie plamię
ni nie tęsknię za owocem –
kto tę prawdę o mnie pozna,
tego żaden czyn nie pęta.

15 Z wiedzą tą czyny spełniali
dawni, łaknąc wyzwolenia,
więc i ty wykonuj czyny,
przez nich pierwej wypełniane.

16 I wieszczowie tutaj błądzą:
„co jest czynem, co bezczynem?”.
Więc o czynie ci opowiem.
Gdy to pojmiesz, zło pokonasz.

17 Trzeba pojąć, co jest czynem,
wyrozumieć czyn występny,
no i bezczyn też zmiarkować –
niezgłębiona droga czynu.

18 W czynie kto bezczynność widzi,
a w bezczynie czyn postrzega,
ten jest mędrcem pośród ludzi,
zaprzężony, wszystko spełnił.

19 Kto we wszystkich przedsięwzięciach
szczęścia wyzbył się idei,
tego mędrcy zwą uczonym,
w wiedzy jego czyn spalony.

20 Kto więc nie lgnie do owocu,
zawsze syty, bez schronienia,
pogrążony choć w działaniach,
to zaiste nic nie czyni.

21 Kto bez pragnień, myśl powstrzymał,
kto porzucił wszelką własność,
jeno spełnia czyn cielesny –
tego grzech już nie dotyczy.

22 Z zysku rad samoistnego,
bez przeciwieństw, bez zawiści,
w klęsce jeden i w sukcesie,
chociaż działa – niespętany.

23 Wyzwolony, bez przywiązań,
myśli wiedzy swe poświęca,
dla ofiary jeno działa –
cały jego czyn topnieje.

24 I warząchew jest brahmanem,
i brahmanem jest obiata,
którą bramin w ogień leje,
ogień również jest brahmanem.
Jeno brahman celem tego,
kto trwa w czynie brahmanowym.

25 Są więc tacy joginowie,
co ofiary bogom dają,
inni w ogień brahmanowy
ofiarę z ofiary leją.

26 Jedni słuch i swoje zmysły
leją w ogień powściągnięcia,
drudzy w ogień zmysłów leją
dźwięk i inne z nim przedmioty.

27 Jeszcze inni wylewają
w ogień samopowściągnięcia,
który wiedzą rozpalili,
wsze czynności tchnień i zmysłów.

28 Trudząc się, inni składają
z dóbr ofiarę czy też z jogi,
z wiedzy, studiów czy ascezy –
wszyscy z nich niezłomni w ślubach.

29 We wdechu składają wydech
i podobnie wdech w wydechu,
drogi obudwu blokują
ci, co oddech chcą okiełznać.

30 Inni z jadła rezygnują
i składają tchnienia w tchnieniach.
Każdy z nich znawcą ofiary,
ona grzechy ich zmazuje,

31 a gdy jedzą nektar z resztek,
do brahmana się udają.
Nawet światem tym doczesnym
nieofiarnik nie zawładnie,
co tu mówić o następnym,
o najlepszy spośród Kurów?

32 Zatem różne te ofiary
złożone w brahmana ustach*,
wiedz, że z czynu uczynione –
poznasz je, a się wyzwolisz.

33 Lepsza z wiedzy jest ofiara
od ofiary z dóbr, ciemiężco.
Wszystek, Partho, czyn bez reszty
w wiedzy całkiem się zawiera.

34 Poznaj ją do stóp padając,
służąc oraz przepytując.
Mędrcy prawdę, co ujrzeli,
wiedzę snadnie tobie wskażą.

35 Gdy ją poznasz, omroczeniu
nie ulegniesz już, Pandawo.
Dzięki niej istoty wszystkie
w sobie ujrzysz, potem we mnie.

36 Chociaż byłbyś sam złoczyńcą
najpodlejszym wśród grzeszników,
to ohydztwo i tak wszelkie
łodzią wiedzy hen przekroczysz.

37 Tak jak ogień rozniecony
w popiół drewno wnet obraca,
doń podobny ogień wiedzy
w popiół wszelki czyn zamienia.

38 Nie ma wiedzy więc równego
filtra, który tu oczyszcza.
Kto jest biegły w jodze, z czasem,
sam ją w sobie snadź odnajdzie.

39 Tylko ufny zyska wiedzę,
jej oddany, powściągliwy.
Gdy ją zyska, to najwyższe
wyciszenie wnet osiągnie.

40 Kto jest głupcem, bez ufności
i kto wątpi, ten przepadnie.
Wątpiący nie włada światem –
tym ni wyższym, ani szczęściem.

41 Kto swe czyny złożył w jodze,
wiedzą przeciął wątpliwości,
samowładny, ten przez czyny,
Zdobywco, pętany nie jest.

42 Mieczem wiedzy przetnij swoje
wątpliwości, w sercu tkwiące
i powstałe z braku wiedzy.
W jogę wstąp, Bharato, powstań!