6.16. Przygotowania armii

I rzekł Sańdźaja:
Oto godne ciebie pytanie, królu! Zaiste, przystoi ci ono! Ale nie zrzucaj winy całej na Durjodhanę. Nie powinno się innego obciążać winą za nieszczęście spowodowane czynami, które samemu się popełniło. Jeśli ktoś godnego potępienia czynu wobec innych dokona, powinien być na śmierć skazany za wszystkie przewiny, jakich wobec nich się dopuścił. Roztropni Pandawowie wraz z ich doradcami tak cierpliwie i długo znosili upokorzenia w puszczy właśnie ze względu na ciebie. [5] Posłuchaj zatem o tym, co widziałem naocznie i dzięki mocy jogi – o rumakach, słoniach, o mężach nadzwyczaj silnych. A smutkowi w sercu dostępu nie dawaj! Dawno bowiem zostało ustalone to, co stać się miało, władco ludzi!

Cześć najpierw twemu ojcu oddaję, mądremu Krysznie Dwaipajanie Wjasie Synowi Paraśary szlachetnemu, który życzenia spełnia, który przez swoją łaskę obdarzył mnie najwyższą boską wiedzą, wzrokiem ponadzmysłowym, mocą słyszenia z daleka, rozpoznaniem cudzych myśli, przeszłości i przyszłości, wiedzą o narodzinach ludzi podłych, mocą latania w przestworzu, nietykalnością od pocisków. [10] Posłuchaj zatem o tej wielkiej wojnie Bharatów – historii najciekawszej, pełnej niezwykłych cudów, niesamowitej, co włos jeży! Opowiem ci dokładnie, jako było.

Gdy zgodnie z zasadami ustawiono wojska w szykach, król Durjodhana rzekł do Duhśasany:
– Duhśasano! Niech dowódcy migiem zaprzęgną rydwany, które strzec będą Bhiszmy! I zaraz wydaj rozkaz wszystkim oddziałom do wymarszu! Oto wreszcie nadeszła ta wojna między Pandawami i ich wojskami a nami, Kaurawami, której przez lata wyczekiwałem. Naszym największym obowiązkiem jest, jak mniemam, osłona Bhiszmy, gdyż wtedy, pod ochroną wojsk naszych, będzie mógł zabijać Synów Prythy, Somaków i Sryńdźajów. [15] Mówił też Bhiszma O-Sercu-Czystym, że nie zamierza zabić Śikhandina, jak powiadają, był on ongiś kobietą, więc nie będzie przeciw niemu stawał. Moją wolą jest zatem, aby właśnie przed nim Bhiszmę strzec szczególnie, a wszyscy moi żołnierze niechaj staną gotowi, by Śikhandina uśmiercić. I niech od wschodu i od zachodu, od południa i północy, świetni w każdym rozdzaju oręża, uważają na pradziada rodu całego! Nawet wilk lwa zabije, choćby najsilniejszego, jeśli nic go nie będzie osłaniać. Nie możemy wszak dopuścić do tego, by ten szakal Śikhandin Bhiszmę niczym lwa uśmiercił. Judhamanju osłania lewe koło rydwanu Phalguny*, prawe osłania Uttamaudźas, sam Ardźuna zaś osłania Śikhandina. [20] Zrób zatem tak, Duhśasano, by Śikhandin – osłaniany przez Ardźunę Syna Prythy – nie zabił Bhiszmy Syna Gangi, gdy ten omijać go w boju będzie.

Gdy minęła noc, krzyk się wielki wzniósł władców ziemi:
– Ustawiajcie się! Ustawiajcie się w szyki!

Zabuczały konchy, zadudniły bębny, ryk podobny do lwiego się rozdarł, Bharato, rżały podniecone rumaki, brzęczały obręcze rydwanów, trąbiły słonie, wojownicy wznosili wojenne okrzyki – straszny zgiełk powstał. I oto słońce wschodzi, obie armie – Kaurawów i Pandawów, twoich synów, królu, i Synów Pandu – stają w szyku bojowym. [25] Słonie i rydwany, ozdobione złotem, jaśnieją niczym chmury burzowe łyskające błyskawicami. Oddziały rydwanów podobne są wielkim miastom. Twój ojciec jaśnieje jakoby księżyc w pełni. Stają w szykach wojownicy z łukami, dzidami, mieczami, maczugami, włóczniami, oszczepami, z inną błyszczącą bronią. Ustawiają się oddziały słoni, oddziały rydwanów, piechoty i konnicy, tworząc sieć z setek i tysięcy wojowników splecioną. Widzę też, jak tysiące wzniesionych godeł migocą, o różnych kształtach – naszych i tamtych. [30] Złote proporce, zdobione kolorowymi klejnotami jak ognie płomienieją, a godła królów się mienią niby jasne proporce wielkiego Indry w jego zamczysku. Wśród nich widać zbrojnych mężów, do walki się rwących.

Na czele owych oddziałów stają królowie – Indrowie wśród ludzi – świecący wzniesionym orężem, z karwaszami, z kołczanami, o oczach ogromnych jak u byków. [35] Śakuni Syn Subali, Śalja, król Sindhu Dźajadratha, dwaj królowie z Awanti Winda i Anuwinda, król Kambodźi Sudakszina, król Kalingi Śrutajudha, król Dźajatsena, król Kośali Bryhadbala oraz Krytawarman z rodu Satwatów – dziesięciu jest onych tygrysich ludzi, bohaterów z ramionami do maczug podobnymi, dowódców dziesięciu akszauhini*, ofiarników, co sowicie braminów opłacają. I wielu innych bardzo potężnych królów, wielkich znawców sztuki władzy stoi pod wodzą Durjodhany. Widzę ich uzbrojonych wśród swoich oddziałów, wszyscy w skórach czarnej antylopy, z łukami w ręku, z girlandami z dzikiego trzcinowca. Oddani Sprawie Durjodhany, gotowi pójść do świata Brahmy, objęli dowództwo nad dziesięcioma potężnymi armiami. Jedenastą wielką armią Kaurawów, złożoną z oddziałów samych Synów Dhrytarasztry, dowodzi Bhiszma Syn Śantanu. [40] Widzę go, o królu, w białym zawoju na głowie, na białym koniu, w białej zbroi, niewzruszonego – patrzę na Bhiszmę jakobym na księżyc wschodzący patrzał. I widzą go też Kurowie i Pandawowie, jak stoi na srebrnym rydwanie, ze złotą palmą w godle, niczym księżyc w jasnym obłoku. I zadrżeli na jego widok Pandawowie, a także Sryńdźajowie, wielcy łucznicy z Dhrysztadjumną na czele. Niczym drobna zwierzyna, gdy zobaczy wielkiego lwa z paszczą rozwartą, tak oni trząść się poczęli – ci, co wszyscy pod wodzą Dhrysztadjumny byli. [45] Tych jedenaście twoich armii, które sława kocha, i siedem armii Pandawów, którymi wielcy mężowie dowodzą, podobnych jest do dwóch oceanów, zwełnionych od wściekłych morskich potworów, wzburzanych przez wielkie krokodyle, idących na zwarcie przy końcu Wieku. Nigdy wcześniej nie widziałem takiego zgromadzenia wojsk, anim o takim nie słyszał, o królu!