Autorzy

Opracowali (indika 2024):
(tłumaczenie)

Andrzej Babkiewicz
(komitet redakcyjny)
Andrzej Babkiewicz, Joanna Jurewicz, Monika Nowakowska,
Sven Sellmer, Przemysław Szczurek, Anna Trynkowska
(redakcja techniczna)
Karina Babkiewicz
(przygotowanie tekstu, skład, zamieszczenie na stronie)
Sven Sellmer i Andrzej Babkiewicz

Tłumaczenie finansowane w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”
w latach 2017–2023, numer projektu 0357/NPRH5/H22/84/2017.

महाभारत

Mahābhārata

6. Księga Bhiszmy (bhīṣma-parvan)

***

6.14-40 Księga  Pieśni Pana
(Bhagavad-gītā-parvan)

6.39. Joga podziału trojakiej wiary (BhG 17)
(śraddhā-traya-vibhāga-yoga)

Streszczenie rozdziału:

1–7 Cechy natury determinują wiarę: praktyki religijne, wielbione bóstwo, pożywienie, ofiary, ascezę i darowiznę.
8–10 Pożywienie.
11–13 Ofiary.
14–19 Asceza podzielona na trzy aspekty: cielesna, słowna, myśli.
20–22 Dobroczynność.
23–28 OM–TAT–SAT – czynności należy spełniać z tymi trzema słowami.

arjuna uvāca
ye śāstravidhim utsṛjya
yajante śraddhayānvitāḥ |
teṣāṃ niṣṭhā tu kā kṛṣṇa
sattvam āho rajas tamaḥ ||6.39.1||

śrībhagavān uvāca
trividhā bhavati śraddhā
dehināṃ sā svabhāvajā |
sāttvikī rājasī caiva
tāmasī ceti tāṃ śṛṇu ||6.39.2||

sattvānurūpā sarvasya
śraddhā bhavati bhārata |
śraddhāmayo 'yaṃ puruṣo
yo yacchraddhaḥ sa eva saḥ ||6.39.3||

yajante sāttvikā devān
yakṣarakṣāṃsi rājasāḥ |
pretān bhūtagaṇāṃś cānye
yajante tāmasā janāḥ ||6.39.4||

aśāstravihitaṃ ghoraṃ
tapyante ye tapo janāḥ |
dambhāhaṃkārasaṃyuktāḥ
kāmarāgabalānvitāḥ ||6.39.5||

karśayantaḥ śarīrasthaṃ
bhūtagrāmam acetasaḥ |
māṃ caivāntaḥśarīrasthaṃ
tān viddhy āsuraniścayān ||6.39.6||

āhāras tv api sarvasya
trividho bhavati priyaḥ |
yajñas tapas tathā dānaṃ
teṣāṃ bhedam imaṃ śṛṇu ||6.39.7||

āyuḥsattvabalārogya#
#sukhaprītivivardhanāḥ |
rasyāḥ snigdhāḥ sthirā hṛdyā
āhārāḥ sāttvikapriyāḥ ||6.39.8||

kaṭvamlalavaṇātyuṣṇa#
#tīkṣṇarūkṣavidāhinaḥ |
āhārā rājasasyeṣṭā
duḥkhaśokāmayapradāḥ ||6.39.9||

yātayāmaṃ gatarasaṃ
pūti paryuṣitaṃ ca yat |
ucchiṣṭam api cāmedhyaṃ
bhojanaṃ tāmasapriyam ||6.39.10||

aphalākāṅkṣibhir yajño
vidhidṛṣṭo ya ijyate |
yaṣṭavyam eveti manaḥ
samādhāya sa sāttvikaḥ ||6.39.11||

abhisaṃdhāya tu phalaṃ
dambhārtham api caiva yat |
ijyate bharataśreṣṭha
taṃ yajñaṃ viddhi rājasam ||6.39.12||

vidhihīnam asṛṣṭānnaṃ
mantrahīnam adakṣiṇam |
śraddhāvirahitaṃ yajñaṃ
tāmasaṃ paricakṣate ||6.39.13||

devadvijaguruprājña#
#pūjanaṃ śaucam ārjavam |
brahmacaryam ahiṃsā ca
śārīraṃ tapa ucyate ||6.39.14||

anudvegakaraṃ vākyaṃ
satyaṃ priyahitaṃ ca yat |
svādhyāyābhyasanaṃ caiva
vāṅmayaṃ tapa ucyate ||6.39.15||

manaḥprasādaḥ saumyatvaṃ
maunam ātmavinigrahaḥ |
bhāvasaṃśuddhir ity etat
tapo mānasam ucyate ||6.39.16||

śraddhayā parayā taptaṃ
tapas tat trividhaṃ naraiḥ |
aphalākāṅkṣibhir yuktaiḥ
sāttvikaṃ paricakṣate ||6.39.17||

satkāramānapūjārthaṃ
tapo dambhena caiva yat |
kriyate tad iha proktaṃ
rājasaṃ calam adhruvam ||6.39.18||

mūḍhagrāheṇātmano yat
pīḍayā kriyate tapaḥ |
parasyotsādanārthaṃ vā
tat tāmasam udāhṛtam ||6.39.19||

dātavyam iti yad dānaṃ
dīyate 'nupakāriṇe |
deśe kāle ca pātre ca
tad dānaṃ sāttvikaṃ smṛtam ||6.39.20||

yat tu pratyupakārārthaṃ
phalam uddiśya vā punaḥ |
dīyate ca parikliṣṭaṃ
tad dānaṃ rājasaṃ smṛtam ||6.39.21||

adeśakāle yad dānam
apātrebhyaś ca dīyate |
asatkṛtam avajñātaṃ
tat tāmasam udāhṛtam ||6.39.22||

oṃ tat sad iti nirdeśo
brahmaṇas trividhaḥ smṛtaḥ |
brāhmaṇās tena vedāś ca
yajñāś ca vihitāḥ purā ||6.39.23||

tasmād om ity udāhṛtya
yajñadānatapaḥkriyāḥ |
pravartante vidhānoktāḥ
satataṃ brahmavādinām ||6.39.24||

tad ity anabhisaṃdhāya
phalaṃ yajñatapaḥkriyāḥ |
dānakriyāś ca vividhāḥ
kriyante mokṣakāṅkṣibhiḥ ||6.39.25||

sadbhāve sādhubhāve ca
sad ity etat prayujyate |
praśaste karmaṇi tathā
sacchabdaḥ pārtha yujyate ||6.39.26||

yajñe tapasi dāne ca
sthitiḥ sad iti cocyate |
karma caiva tadarthīyaṃ
sad ity evābhidhīyate ||6.39.27||

aśraddhayā hutaṃ dattaṃ
tapas taptaṃ kṛtaṃ ca yat |
asad ity ucyate pārtha
na ca tat pretya no iha ||6.39.28||

Ardźuna rzekł:
1 Porzucili ksiąg nakazy,
lecz ofiarę z wiarą pełnią –
jaka, Kryszno, jest ich ufność:
istna, mroczna czy aktywna?

Chwalebny Pan rzekł:
2 Trójdzielna wcielonych wiara
z ich natury jest zrodzona:
istna, mroczna i aktywna –
więc posłuchaj teraz o tym.

3 W zgodzie jest z jestestwem wiara
wszystkich, o dziecię Bharatów.
Człowiek z wiary uczyniony –
taki jest jak jego wiara.

4 Ci w istności bogów wielbią,
aktywni rakszasów, jakszów,
pozostali mroczni ludzie
zmarłych* czczą i hordy duchów.

5 Ci, którzy ascezę pełnią
srogą, w pismach niewspomnianą,
pełni dumy, egotyzmu,
namiętności oraz żądzy,

6 nieświadomi zamęczają
zbiór składników swego ciała
i mnie również w ich ciał wnętrzu –
ufność ich jest demoniczna.

7 Nawet jadło jest trojakie,
które miłe z nich każdemu,
i ofiara, dar, asceza –
słuchaj więc o tym podziale.

8 Wzmacnia radość, błogość, siłę,
zdrowie, istność i witalność,
jest soczyste, oleiste,
smakowite i treściwe –
oto jadło istnym miłe.

9 Nadto gorzkie, kwaśne, słone,
ostre, suche lub gorące,
daje rozpacz, ból, chorobę –
jadło to aktywnym miłe.

10 Dawno zwarzon, już bez smaku,
porzucony lub zepsuty,
cuchnący, nieczysty także –
pokarm miły jest tym w mroku.

11 Złożona z regułą w zgodzie,
bez dążenia do owocu,
z myślą: „trzeba ją wypełnić” –
oto jest ofiara istna.

12 Gdy spełniana dla owocu
lub składana jest obłudnie,
ta ofiara jest aktywną,
najprzedniejszy wśród Bharatów.

13 Bez reguły, poczęstunku,
bez zapłaty i bez hymnów,
ofiara wyzbyta wiary
uważana jest za mroczną.

14 Czczenie bogów, mistrzów, mędrców,
dwakroć zrodzonych, prostota,
niekrzywdzenie, śluby ucznia,
czystość – zwą ascezą ciała.

15 Mowa, co nie niepokoi,
miła, dobra, zgodna z prawdą
i praktyka recytacji –
oto jest asceza słowa.

16 Radość myśli, delikatność,
milczenie, jarzmienia jaźni
oraz uczuć oczyszczenie –
oto myśli jest asceza.

17 Trojaka asceza owa
spełniana z żarliwą wiarą,
przez owocu niełaknących,
zaprzężonych – zwie się istną.

18 Dla czci, sławy, poważania
i obłudnie wypełniana,
asceza niestała, zmienna –
nazywana jest aktywną.

19 Spełniana w mniemaniu błędnym
lub przez udręczanie siebie,
lub dla bliźnich pognębienia –
ta asceza zwie się mroczną.

20 Dar zaś dany z obowiązku
temu, kto nie odwzajemni,
we właściwym miejscu, czasie
i osobie tego godnej
nazywają darem istnym.

21 Dar, co liczy na wzajemność
albo owoc ma na względzie,
lub z niechęcią jest dawany –
taki dar zwie się aktywnym.

22 W niewłaściwym miejscu, czasie
i niegodnej go osobie,
bez szacunku, pogardliwie
dany dar jest zwany mrocznym.

23 OM TAT SAT – to określenia
trójdzielnego są brahmana.
Ongiś z niego to powstały
Wedy, ryty i bramini.

24 Zatem zawsze „OM” poprzedza
w pouczeniach opisane
dar, ofiarę, ryt, ascezę
tych, co piewcą są brahmana.

25 A zaś chciwi wyzwolenia
z okrzykami „TAT” spełniają
ryt, ofiarę, dar, ascezę
bez dążenia do owocu.

26 Trzeba słowa „SAT” używać,
gdzie jest prawdy stan i dobra.
I się łączy ono, Partho,
z czynem wielce wychwalanym.

27 Ów stan w czas ofiary, daru
i ascezy „SAT” jest zwany,
„SAT” jest również nazywany
czyn dla Niego wypełniany.

28 Dar bez wiary i asceza
czy ofiara przedłożona
„anty-SAT” się zwie, o Partho.
Nic tu nie da ni po śmierci.