Autorzy
Opracowali (indika 2024):
(tłumaczenie)
Andrzej Babkiewicz
(komitet redakcyjny)
Andrzej Babkiewicz, Joanna Jurewicz, Monika Nowakowska,
Sven Sellmer, Przemysław Szczurek, Anna Trynkowska
(redakcja techniczna)
Karina Babkiewicz
(przygotowanie tekstu, skład, zamieszczenie na stronie)
Sven Sellmer i Andrzej Babkiewicz
Tłumaczenie finansowane w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”
w latach 2017–2023, numer projektu 0357/NPRH5/H22/84/2017.
महाभारत
Mahābhārata
6. Księga Bhiszmy (bhīṣma-parvan)
***
6.14-40 Księga Pieśni Pana
(Bhagavad-gītā-parvan)
6.39. Joga podziału trojakiej wiary (BhG 17)
(śraddhā-traya-vibhāga-yoga)
Streszczenie rozdziału:
1–7 Cechy natury determinują wiarę: praktyki religijne, wielbione bóstwo, pożywienie, ofiary, ascezę i darowiznę.
8–10 Pożywienie.
11–13 Ofiary.
14–19 Asceza podzielona na trzy aspekty: cielesna, słowna, myśli.
20–22 Dobroczynność.
23–28 OM–TAT–SAT – czynności należy spełniać z tymi trzema słowami.
arjuna uvāca
ye śāstravidhim utsṛjya
yajante śraddhayānvitāḥ |
teṣāṃ niṣṭhā tu kā kṛṣṇa
sattvam āho rajas tamaḥ ||6.39.1||
śrībhagavān uvāca
trividhā bhavati śraddhā
dehināṃ sā svabhāvajā |
sāttvikī rājasī caiva
tāmasī ceti tāṃ śṛṇu ||6.39.2||
sattvānurūpā sarvasya
śraddhā bhavati bhārata |
śraddhāmayo 'yaṃ puruṣo
yo yacchraddhaḥ sa eva saḥ ||6.39.3||
yajante sāttvikā devān
yakṣarakṣāṃsi rājasāḥ |
pretān bhūtagaṇāṃś cānye
yajante tāmasā janāḥ ||6.39.4||
aśāstravihitaṃ ghoraṃ
tapyante ye tapo janāḥ |
dambhāhaṃkārasaṃyuktāḥ
kāmarāgabalānvitāḥ ||6.39.5||
karśayantaḥ śarīrasthaṃ
bhūtagrāmam acetasaḥ |
māṃ caivāntaḥśarīrasthaṃ
tān viddhy āsuraniścayān ||6.39.6||
āhāras tv api sarvasya
trividho bhavati priyaḥ |
yajñas tapas tathā dānaṃ
teṣāṃ bhedam imaṃ śṛṇu ||6.39.7||
āyuḥsattvabalārogya#
#sukhaprītivivardhanāḥ |
rasyāḥ snigdhāḥ sthirā hṛdyā
āhārāḥ sāttvikapriyāḥ ||6.39.8||
kaṭvamlalavaṇātyuṣṇa#
#tīkṣṇarūkṣavidāhinaḥ |
āhārā rājasasyeṣṭā
duḥkhaśokāmayapradāḥ ||6.39.9||
yātayāmaṃ gatarasaṃ
pūti paryuṣitaṃ ca yat |
ucchiṣṭam api cāmedhyaṃ
bhojanaṃ tāmasapriyam ||6.39.10||
aphalākāṅkṣibhir yajño
vidhidṛṣṭo ya ijyate |
yaṣṭavyam eveti manaḥ
samādhāya sa sāttvikaḥ ||6.39.11||
abhisaṃdhāya tu phalaṃ
dambhārtham api caiva yat |
ijyate bharataśreṣṭha
taṃ yajñaṃ viddhi rājasam ||6.39.12||
vidhihīnam asṛṣṭānnaṃ
mantrahīnam adakṣiṇam |
śraddhāvirahitaṃ yajñaṃ
tāmasaṃ paricakṣate ||6.39.13||
devadvijaguruprājña#
#pūjanaṃ śaucam ārjavam |
brahmacaryam ahiṃsā ca
śārīraṃ tapa ucyate ||6.39.14||
anudvegakaraṃ vākyaṃ
satyaṃ priyahitaṃ ca yat |
svādhyāyābhyasanaṃ caiva
vāṅmayaṃ tapa ucyate ||6.39.15||
manaḥprasādaḥ saumyatvaṃ
maunam ātmavinigrahaḥ |
bhāvasaṃśuddhir ity etat
tapo mānasam ucyate ||6.39.16||
śraddhayā parayā taptaṃ
tapas tat trividhaṃ naraiḥ |
aphalākāṅkṣibhir yuktaiḥ
sāttvikaṃ paricakṣate ||6.39.17||
satkāramānapūjārthaṃ
tapo dambhena caiva yat |
kriyate tad iha proktaṃ
rājasaṃ calam adhruvam ||6.39.18||
mūḍhagrāheṇātmano yat
pīḍayā kriyate tapaḥ |
parasyotsādanārthaṃ vā
tat tāmasam udāhṛtam ||6.39.19||
dātavyam iti yad dānaṃ
dīyate 'nupakāriṇe |
deśe kāle ca pātre ca
tad dānaṃ sāttvikaṃ smṛtam ||6.39.20||
yat tu pratyupakārārthaṃ
phalam uddiśya vā punaḥ |
dīyate ca parikliṣṭaṃ
tad dānaṃ rājasaṃ smṛtam ||6.39.21||
adeśakāle yad dānam
apātrebhyaś ca dīyate |
asatkṛtam avajñātaṃ
tat tāmasam udāhṛtam ||6.39.22||
oṃ tat sad iti nirdeśo
brahmaṇas trividhaḥ smṛtaḥ |
brāhmaṇās tena vedāś ca
yajñāś ca vihitāḥ purā ||6.39.23||
tasmād om ity udāhṛtya
yajñadānatapaḥkriyāḥ |
pravartante vidhānoktāḥ
satataṃ brahmavādinām ||6.39.24||
tad ity anabhisaṃdhāya
phalaṃ yajñatapaḥkriyāḥ |
dānakriyāś ca vividhāḥ
kriyante mokṣakāṅkṣibhiḥ ||6.39.25||
sadbhāve sādhubhāve ca
sad ity etat prayujyate |
praśaste karmaṇi tathā
sacchabdaḥ pārtha yujyate ||6.39.26||
yajñe tapasi dāne ca
sthitiḥ sad iti cocyate |
karma caiva tadarthīyaṃ
sad ity evābhidhīyate ||6.39.27||
aśraddhayā hutaṃ dattaṃ
tapas taptaṃ kṛtaṃ ca yat |
asad ity ucyate pārtha
na ca tat pretya no iha ||6.39.28||
Ardźuna rzekł:
1 Porzucili ksiąg nakazy,
lecz ofiarę z wiarą pełnią –
jaka, Kryszno, jest ich ufność:
istna, mroczna czy aktywna?
Chwalebny Pan rzekł:
2 Trójdzielna wcielonych wiara
z ich natury jest zrodzona:
istna, mroczna i aktywna –
więc posłuchaj teraz o tym.
3 W zgodzie jest z jestestwem wiara
wszystkich, o dziecię Bharatów.
Człowiek z wiary uczyniony –
taki jest jak jego wiara.
4 Ci w istności bogów wielbią,
aktywni rakszasów, jakszów,
pozostali mroczni ludzie
zmarłych* czczą i hordy duchów.
5 Ci, którzy ascezę pełnią
srogą, w pismach niewspomnianą,
pełni dumy, egotyzmu,
namiętności oraz żądzy,
6 nieświadomi zamęczają
zbiór składników swego ciała
i mnie również w ich ciał wnętrzu –
ufność ich jest demoniczna.
7 Nawet jadło jest trojakie,
które miłe z nich każdemu,
i ofiara, dar, asceza –
słuchaj więc o tym podziale.
8 Wzmacnia radość, błogość, siłę,
zdrowie, istność i witalność,
jest soczyste, oleiste,
smakowite i treściwe –
oto jadło istnym miłe.
9 Nadto gorzkie, kwaśne, słone,
ostre, suche lub gorące,
daje rozpacz, ból, chorobę –
jadło to aktywnym miłe.
10 Dawno zwarzon, już bez smaku,
porzucony lub zepsuty,
cuchnący, nieczysty także –
pokarm miły jest tym w mroku.
11 Złożona z regułą w zgodzie,
bez dążenia do owocu,
z myślą: „trzeba ją wypełnić” –
oto jest ofiara istna.
12 Gdy spełniana dla owocu
lub składana jest obłudnie,
ta ofiara jest aktywną,
najprzedniejszy wśród Bharatów.
13 Bez reguły, poczęstunku,
bez zapłaty i bez hymnów,
ofiara wyzbyta wiary
uważana jest za mroczną.
14 Czczenie bogów, mistrzów, mędrców,
dwakroć zrodzonych, prostota,
niekrzywdzenie, śluby ucznia,
czystość – zwą ascezą ciała.
15 Mowa, co nie niepokoi,
miła, dobra, zgodna z prawdą
i praktyka recytacji –
oto jest asceza słowa.
16 Radość myśli, delikatność,
milczenie, jarzmienia jaźni
oraz uczuć oczyszczenie –
oto myśli jest asceza.
17 Trojaka asceza owa
spełniana z żarliwą wiarą,
przez owocu niełaknących,
zaprzężonych – zwie się istną.
18 Dla czci, sławy, poważania
i obłudnie wypełniana,
asceza niestała, zmienna –
nazywana jest aktywną.
19 Spełniana w mniemaniu błędnym
lub przez udręczanie siebie,
lub dla bliźnich pognębienia –
ta asceza zwie się mroczną.
20 Dar zaś dany z obowiązku
temu, kto nie odwzajemni,
we właściwym miejscu, czasie
i osobie tego godnej
nazywają darem istnym.
21 Dar, co liczy na wzajemność
albo owoc ma na względzie,
lub z niechęcią jest dawany –
taki dar zwie się aktywnym.
22 W niewłaściwym miejscu, czasie
i niegodnej go osobie,
bez szacunku, pogardliwie
dany dar jest zwany mrocznym.
23 OM TAT SAT – to określenia
trójdzielnego są brahmana.
Ongiś z niego to powstały
Wedy, ryty i bramini.
24 Zatem zawsze „OM” poprzedza
w pouczeniach opisane
dar, ofiarę, ryt, ascezę
tych, co piewcą są brahmana.
25 A zaś chciwi wyzwolenia
z okrzykami „TAT” spełniają
ryt, ofiarę, dar, ascezę
bez dążenia do owocu.
26 Trzeba słowa „SAT” używać,
gdzie jest prawdy stan i dobra.
I się łączy ono, Partho,
z czynem wielce wychwalanym.
27 Ów stan w czas ofiary, daru
i ascezy „SAT” jest zwany,
„SAT” jest również nazywany
czyn dla Niego wypełniany.
28 Dar bez wiary i asceza
czy ofiara przedłożona
„anty-SAT” się zwie, o Partho.
Nic tu nie da ni po śmierci.