Autorzy

Opracowali (indika 2024):
(tłumaczenie)

Andrzej Babkiewicz
(komitet redakcyjny)
Andrzej Babkiewicz, Joanna Jurewicz, Monika Nowakowska,
Sven Sellmer, Przemysław Szczurek, Anna Trynkowska
(redakcja techniczna)
Karina Babkiewicz
(przygotowanie tekstu, skład, zamieszczenie na stronie)
Sven Sellmer i Andrzej Babkiewicz

Tłumaczenie finansowane w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”
w latach 2017–2023, numer projektu 0357/NPRH5/H22/84/2017.

महाभारत

Mahābhārata

6. Księga Bhiszmy (bhīṣma-parvan)

***

6.1-13 Księga struktury świata
(jambū-kaṇḍa-vinirmāṇa-parvan)

6.5. Zalety Ziemi i gatunki istot (jaya-nimitta-kathana)

Streszczenie rozdziału:

1–8 Dhrytaraszta pyta o zalety Ziemi, dla których władcy zabijają się nawzajem.
9–21 Kategoryzacja świata zwierząt i roślin. Suma istot to Gajatri.

vaiśaṃpāyana uvāca
evam uktvā yayau vyāso
dhṛtarāṣṭrāya dhīmate |
dhṛtarāṣṭro 'pi tac chrutvā
dhyānam evānvapadyata ||6.5.1||

sa muhūrtam iva dhyātvā
viniḥśvasya muhur muhuḥ |
saṃjayaṃ saṃśitātmānam
apṛcchad bharatarṣabha ||6.5.2||

saṃjayeme mahīpālāḥ
śūrā yuddhābhinandinaḥ |
anyonyam abhinighnanti
śastrair uccāvacair api ||6.5.3||

pārthivāḥ pṛthivīhetoḥ
samabhityaktajīvitāḥ |
na ca śāmyanti nighnanto
vardhayanto yamakṣayam ||6.5.4||

bhaumam aiśvaryam icchanto
na mṛṣyante parasparam |
manye bahuguṇā bhūmis
tan mamācakṣva saṃjaya ||6.5.5||

bahūni ca sahasrāṇi
prayutāny arbudāni ca |
koṭyaś ca lokavīrāṇāṃ
sametāḥ kurujāṅgale ||6.5.6||

deśānāṃ ca parīmāṇaṃ
nagarāṇāṃ ca saṃjaya |
śrotum icchāmi tattvena
yata ete samāgatāḥ ||6.5.7||

divyabuddhipradīpena
yuktas tvaṃ jñānacakṣuṣā |
prasādāt tasya viprarṣer
vyāsasyāmitatejasaḥ ||6.5.8||

saṃjaya uvāca
yathāprajñaṃ mahāprājña
bhaumān vakṣyāmi te guṇān |
śāstracakṣur avekṣasva
namas te bharatarṣabha ||6.5.9||

dvividhānīha bhūtāni
trasāni sthāvarāṇi ca |
trasānāṃ trividhā yonir
aṇḍasvedajarāyujāḥ ||6.5.10||

trasānāṃ khalu sarveṣāṃ
śreṣṭhā rājañ jarāyujāḥ |
jarāyujānāṃ pravarā
mānavāḥ paśavaś ca ye ||6.5.11||

nānārūpāṇi bibhrāṇās
teṣāṃ bhedāś caturdaśa |
araṇyavāsinaḥ sapta
saptaiṣāṃ grāmavāsinaḥ ||6.5.12||

siṃhavyāghravarāhāś ca
mahiṣā vāraṇās tathā |
ṛkṣāś ca vānarāś caiva
saptāraṇyāḥ smṛtā nṛpa ||6.5.13||

gaur ajo manujo meṣo
vājyaśvataragardabhāḥ |
ete grāmyāḥ samākhyātāḥ
paśavaḥ sapta sādhubhiḥ ||6.5.14||

ete vai paśavo rājan
grāmyāraṇyāś caturdaśa |
vedoktāḥ pṛthivīpāla
yeṣu yajñāḥ pratiṣṭhitāḥ ||6.5.15||

grāmyāṇāṃ puruṣaḥ śreṣṭhaḥ
siṃhaś cāraṇyavāsinām |
sarveṣām eva bhūtānām
anyonyenābhijīvanam ||6.5.16||

udbhijjāḥ sthāvarāḥ proktās
teṣāṃ pañcaiva jātayaḥ |
vṛkṣagulmalatāvallyas
tvaksārās tṛṇajātayaḥ ||6.5.17||

eṣāṃ viṃśatir ekonā
mahābhūteṣu pañcasu |
caturviṃśatir uddiṣṭā
gāyatrī lokasaṃmatā ||6.5.18||

ya etāṃ veda gāyatrīṃ
puṇyāṃ sarvaguṇānvitām |
tattvena bharataśreṣṭha
sa lokān na praṇaśyati ||6.5.19||

bhūmau hi jāyate sarvaṃ
bhūmau sarvaṃ praṇaśyati |
bhūmiḥ pratiṣṭhā bhūtānāṃ
bhūmir eva parāyaṇam ||6.5.20||

yasya bhūmis tasya sarvaṃ
jagat sthāvarajaṅgamam |
tatrābhigṛddhā rājāno
vinighnantītaretaram ||6.5.21||

Waiśampajana rzekł:
1 Tak mądremu Dhrytarasztrze
odrzekł Wjasa, gdy odchodził.
Kiedy władca go wysłuchał,
w kontemplacji się pogrążył.

2 Wówczas chwilę porozmyślał,
westchnął ciężko i przeciągle,
spytał się Sańdźaji, byku,
co w swym duchu był niezłomny:

3 O Sańdźajo, wielcy władcy,
herosi bojowi radzi,
ranią ciągle się wzajemnie
ostrym słowem i orężem.

4 Władcy ci z powodu ziemi
życia swe na szali kładą,
nie ukoją się, po śmierci
niwę Jamy będą mnożyć.

5 Pragnąc władzy oraz ziemi,
nigdy nie wybaczą sobie.
Liczne, mniemam, musi ziemia
mieć zalety, o Sańdźajo.
O nich teraz mi opowiedz.

6 Tysięcy, milionów wiele,
ich dziesiątek oraz setek,
mężnych wojów tego świata
w puszczy Kurów się zebrało.

7 Chcę usłyszeć precyzyjnie
o wielości miast i krain,
z których przyszli, o Sańdźajo,
ci, co tutaj się zebrali.

8 Dzięki światłu boskiej myśli
obdarzonyś okiem wiedzy,
z łaski przemądrego Wjasy,
wieszcza o niezmiernej mocy.

Sańdźaja rzekł:
9 Zgodnie z wiedzą, o przemądry,
Ziemi cechy ci opiszę.
Spojrzyj nań nauki okiem,
pokłon ci, z Bharatów byku.

10 Są tu dwa rodzaje istot:
nieruchome i ruchome.
Ruchomych trojakie łono:
pot*, owodnia* oraz jajo.

11 Wśród ruchomych stworzeń wszelkich*,
te z owodni są najlepsze,
główne pośród owodniowych
są to ludzie i zwierzęta.

12 Liczne kształty ma zwierzyna,
ich rodzajów jest czternaście:
siedem w lesie mieszkających,
wieś zamieszkujących siedem.

13 Tygrys, lew, dzik, bawół, niedźwiedź,
słoń i małpa – oto siedem
zwierząt, co las zamieszkują,
znanych, królu, nam z tradycji.

14 Krowa, koza, człowiek, baran,
rączy rumak, muł i osioł –
to domowych siedem zwierząt
wymienianych przez uczonych.

15 Ta czternastka typów zwierząt,
tak domowych, jak i leśnych,
jest wspomniana w Wedach, władco,
na nich wsparte są ofiary.

16 Z domowych najlepszy człowiek,
lew zaś spośród zwierząt leśnych.
Z niezliczonych stworzeń wszystkie
wzajem siebie spożywają.

17 Mówią, że z nasienia rośnie
pięć gatunków nieruchomych:
drzewa, kępy i płożące,
pnącza, trawy twardoskóre*.

18 Ich dwudziestka bez jednego.
Pięć zaś jest wielkich żywiołów.
Sumę tych dwudziestu czterech
świat uważa za Gajatri.

19 Kto je zna jako Gajatri,
zbożną, pełną wszelkich zalet,
zna prawdziwie, o Bharato,
świat mu krzywdy nie uczyni.

20 Wszystko z ziemi więc powstaje,
wszystko ginie również w ziemi,
ziemia jest podstawą istot,
zatem ziemia jest najwyższym.

21 Czyja ziemia, tego wszystko,
świat z ruchomym, nieruchomym,
więc królowie ziemi chciwi
wyniszczają się nawzajem.