6.58. Klęska armii słoni

I rzekł Dhrytarasztra:
Nie mam już wątpliwości, że niebiańskie zrządzenie silniejsze być musi od ludzkich wysiłków, Sańdźajo, skoro armia Pandawów dziesiątkuje Kaurawów. Wciąż opowiadasz, jak giną moi ludzie, a Pandawów bezpiecznych i radości pełnych opisujesz. Opowiadasz, jak to moi wojownicy męstwa są zbyci, Sańdźajo, jak leżą na ziemi, jak na nią są obalani, jak tracą życie, a Pandawowie walczą, ile sił mają, do zwycięstwa dążąc. [5] I to oni wciąż zwyciężają, Kaurawów pokonując! Stale jeno słyszę o wielkiej liczbie okropnych nieszczęść, które Durjodhana wywołał, a które znieść mi trudno. Nie znam sposobu, który doprowadziłby do zguby Pandawów i dzięki któremu moi ludzie byliby górą w tej wojnie, Sańdźajo!

I rzekł Sańdźaja:
Posłuchaj, o królu, o zagładzie ludzi, o śmierci słoni i rumaków, o zniszczeniu rydwanów, a bądź mężny, bo wielka jest wina twoja.

Rozwścieczony Dhrysztadjumna Wnuk Pryszaty, trafiony przez króla Madry Śalję dziewięcioma strzałami, żelaznymi bełtami w niego bije. Oczom nie wierzę, kiedy widzę męstwo Wnuka Pryszaty, jak on w jednej chwili powstrzymuje tamtego – boju ozdobę. Żadnej różnicy pomiędzy nimi dwoma nie widać, obaj są w wielkiej wojennej gorączce. [10] Przez moment wydaje mi się, że jednako walczą. Ale oto Śalja, mój królu, łamie łuk Dhrysztadjumny żelazną, ostrą strzałą niedźwiedzią. I zalewa go deszczem pocisków, Bharato, jak chmury pęczniejące wodą zalewają górę na początku pory deszczów.

I kiedy tak król Madry nad Dhrysztadjumną się pastwi, do jego rydwanu pędem podjeżdża rozjuszony siostrzeniec Kryszny Abhimanju. Znalazłszy się tuż obok niego, kipiąc gniewem, o niezmierzonym duchu, trafia Artajaniego* trzema ostrymi strzałami. [15] I teraz twoi ludzie, o królu, chcąc dopaść Syna Ardźuny, rydwan króla Madry otaczają. To Durjodhana, Wikarna, Duhśasana, Wiwinśati, Durmarszana, Duhsaha, Ćitrasena, Durmukha, Satjawrata i Purumitra – niech szczęście ci sprzyja, Bharato! Stają oni na linii frontu, by nie dać dostępu do rydwanu króla Madry. Atakuje ich rozjuszony Bhimasena, Dhrysztadjumna Wnuk Pryszaty, pięciu Synów Draupadi, Abhimanju i Nakula z Sahadewą, dwaj Synowie Madri. Ciskają w podnieceniu bitewnym różnorakimi pociskami, panie plemion, śmierć sobie zadać pragną. Biją się, mój królu, bo ci źle doradzono. [20] Tę walkę straszliwą dwudziestu rydwanników – po dziesięciu z każdej strony – inni rydwannicy obserwują. A oni strzelają z różnorodnej broni, ryczą na siebie nawzajem, chłoszczą siebie wzajemnie. Oddani walce, coraz bardziej pobudzeni, żądni mordu, miotają wielkie pociski, nacierają na siebie, zawzięci.

W tym wielkim boju rozjuszony Durjodhana w pośpiechu z całych sił razi Dhrysztadjumnę czterema ostrymi strzałami, Durmarszana trafia dwudziestoma, Ćitrasena pięcioma, Durmukha dziewięcioma, Duhsaha siedmioma, Wiwinśati pięcioma, a Duhśasana trzema. [25] Odstrzeliwuje im się Wnuk Pryszaty, wrogów spopielacz – każdego z nich pięćdziesiątką strzał trafia, Indro królów, lekkość ręki objawiając. Abhimanju uderza na Satjawratę i Purumitrę – dziesięcioma strzałami w jednego bije, dziesięcioma w drugiego. Synowie Madri, oczka w głowie swej matki, mnóstwem strzał wuja własnego, króla Madry, okrywają – aż trudno mi w to uwierzyć! Śalja, mój królu, wypuszcza wiele bełtów w swoich dwóch siostrzeńców, gdy odpór mu dać się starają. I choć cali nimi zakryci, nawet nie drgną Synowie Madri. Mocarny Bhimasena dostrzega Durjodhanę i – chcąc położyć kres rzezi – chwyta za maczugę. [30] Na widok Bhimy długorękiego ze wzniesioną maczugą, podobnego do rogatej góry Kajlasa, uciekają twoi synowie w przerażeniu.

Rozwścieczony Durjodhana rozkazuje królowi Magadhy ustawić szyk potężny z dziesięciu tysięcy słoni. Jego samego na czele ustawia i ruszają na Bhimę. Widzi Wilczobrzuch nadjeżdżający szyk słoni, zeskakuje z rydwanu z maczugą w ręce, niczym lew ryczy. Krzepko dzierży maczugę ciężką, wielką, żelazną i do słoni podbiega z rozwartymi ustami jakoby Śmierć sama. I – niczym sam Indra Gromodzierżca – zaczyna przechadzać się po polu bitwy, maczugą słonie uśmiercając – Bhimasena długoręki. [35] Od jego wielkiego ryku, który umysły i serca w drżenie wprawia, dygocą słonie, w stada się zbijają. Synowie Draupadi, wielki rydwannik Abhimanju Syn Subhadry oraz Nakula z Sahadewą i Dhrysztradjumną Wnukiem Pryszaty, którzy tyły Bhimy osłaniają, ku słoniom jadą, lejąc na nie deszczem bełtów niczym chmury pasma górskie obmywające. Ścinają głowy słonników strzałami niedźwiedzimi, ostrymi jak brzytwa, i tymi o mosiężnych grotach w kształcie dłoni złożonych. Lecą głowy, ramiona strojne ozdobami, ręce wciąż bodźce trzymające niby ulewa kamienna. [40] Kadłuby jeźdźców jeszcze na karkach słoni siedzą podobne drzewom z zerwanymi koronami na szczytach gór. Widzę też słonie, zabite przez Dhrysztadjumnę Wnuka Pryszaty wielkodusznego – jedne już martwe leżą, inne właśnie na ziemię się walą.

Król Magadhy popędza swego słonia podobnego do Airawaty w kierunku rydwanu Syna Subhadry mężnego, obcych śmiałków zabójcy. Widzi Siostrzeniec Kryszny, obcych miast zdobywca, jak król Magadhy nadjeżdża i jego prześwietnego słonia jedną strzałą zabija, a strzałą niedźwiedzią o srebrnych nasadach zrywa głowę króla w tejże chwili, gdy słoń jego na ziemię pada. [45] Tymczasem Bhimasena Pandawa nurza się w głąb szyku słoni, chodzi po całym polu bitwy i rozgniata je jednego za drugim – podobny Indrze, co góry tratował. Widzę słonie jednym ciosem Bhimaseny zabite niczym skały gromem rozłupane. Widzę słonie do wzgórz wielkich podobne, które na szlakach bojowych Bhimy stanęły, a teraz leżą martwe – kły mają połamane, skronie zmiażdżone, rozgniecione boki, grzbiety stratowane, rozłupane czerepy. Widzę słonie, które ryczą, które siedzą, słonie bez głowy, wypróżniające się i krążące w przerażeniu, słonie martwe, słonie trąbiące rozgłośnie. [50] Z łbem potrzaskanym krwią wymiotują, zataczają się, padają na ziemię jak wielkie głazy w wodę.

A Bhima wciąż przechadza się po polu bitwy, ciało ma mokre od tłuszczu i juchy, obryzgany szpikiem jak Śmierć z pałką w ręku. Z maczugą czerwoną od krwi słoni straszny jest Wilczobrzuch złowrogi, podobny Rudrze, co łuk Pinaka dzierży. Dręczy słonie Bhimasena rozwścieczony, a one gnają przed siebie, twoją armię tratują. Wielcy łucznicy i rydwannicy z Abhimanju Synem Subhadry na czele osłaniają tego męża w boju niczym nieśmiertelni Indrę, co gromem walczy. [55] A on, ściska w rękach zalaną krwią maczugę, cały zbryzgany słoni posoką, wygląda jak Rudra O-Strasznej-Jaźni, Sprawca Końca. Widzę go, jak tańczy niczym sam Śankara*, wymachując maczugą na wszystkie strony, Bharato. I widzę też samą maczugę, o królu, straszliwą, niosącą śmierć, podobną do pałki Jamy, ciężką, grzmiącą jak grom Indry, oblepioną włosiem i szpikiem, krwią spływa niczym dzida rozwścieczonego Rudry, mordercy stworzeń. I jak stado bydła pasterz kijem pędzi, tak Bhima maczugą pędzi nią wielki szyk słoni. [60] Chłoszcze nią słonie, chłoszczą je strzały, co ze wszystkich stron lecą, a one cwałem lecą, własne formacje tratując. I rozpędziwszy je jak wielki wiatr chmury, stanął Bhima wśród zgiełku bitwy niby Dzierżyciel-Dzidy na placu kremacji.