Autorzy

Opracowali (indika 2024):
(tłumaczenie)

Joanna Jurewicz
(komitet redakcyjny)
Andrzej Babkiewicz, Joanna Jurewicz, Monika Nowakowska,
Sven Sellmer, Przemysław Szczurek, Anna Trynkowska
(redakcja techniczna)
Karina Babkiewicz
(przygotowanie tekstu, skład, zamieszczenie na stronie)
Sven Sellmer i Andrzej Babkiewicz

Tłumaczenie finansowane w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”
w latach 2017–2023, numer projektu 0357/NPRH5/H22/84/2017.

महाभारत

Mahābhārata

6. Księga Bhiszmy (bhīṣma-parvan)

***

6.41-117 Księga pokonania Bhiszmy (bhīṣma-vadha)

6.52-55 Trzeci dzień bitwy (tṛtīya-yuddha-divasa)

6.53. Bezładna walka (saṁkula-yuddha)

Streszczenie rozdziału:

  • Ardźuna bije wojska Kaurawów.

saṃjaya uvāca
tato vyūḍheṣv anīkeṣu tāvakeṣv itareṣu ca |
dhanaṃjayo rathānīkam avadhīt tava bhārata |
śarair atiratho yuddhe pātayan rathayūthapān ||6.53.1||
te vadhyamānāḥ pārthena kāleneva yugakṣaye |
dhārtarāṣṭrā raṇe yattāḥ pāṇḍavān pratyayodhayan |
prārthayānā yaśo dīptaṃ mṛtyuṃ kṛtvā nivartanam ||6.53.2||
ekāgramanaso bhūtvā pāṇḍavānāṃ varūthinīm |
babhañjur bahuśo rājaṃs te cābhajyanta saṃyuge ||6.53.3||
dravadbhir atha bhagnaiś ca parivartadbhir eva ca |
pāṇḍavaiḥ kauravaiś caiva na prajñāyata kiṃ cana ||6.53.4||
udatiṣṭhad rajo bhaumaṃ chādayānaṃ divākaram |
diśaḥ pratidiśo vāpi tatra jajñuḥ kathaṃ cana ||6.53.5||
anumānena saṃjñābhir nāmagotraiś ca saṃyuge |
vartate sma tadā yuddhaṃ tatra tatra viśāṃ pate ||6.53.6||
na vyūho bhidyate tatra kauravāṇāṃ kathaṃ cana |
rakṣitaḥ satyasaṃdhena bhāradvājena dhīmatā ||6.53.7||
tathaiva pāṇḍaveyānāṃ rakṣitaḥ savyasācinā |
nābhidhyata mahāvyūho bhīmena ca surakṣitaḥ ||6.53.8||
senāgrād abhiniṣpatya prāyudhyaṃs tatra mānavāḥ |
ubhayoḥ senayo rājan vyatiṣaktarathadvipāḥ ||6.53.9||
hayārohair hayārohāḥ pātyante sma mahāhave |
ṛṣṭibhir vimalāgrābhiḥ prāsair api ca saṃyuge ||6.53.10||
rathī rathinam āsādya śaraiḥ kanakabhūṣaṇaiḥ |
pātayām āsa samare tasminn atibhayaṃkare ||6.53.11||
gajārohā gajārohān nārācaśaratomaraiḥ |
saṃsaktāḥ pātayām āsus tava teṣāṃ ca saṃghaśaḥ ||6.53.12||
pattisaṃghā raṇe pattīn bhiṇḍipālaparaśvadhaiḥ |
nyapātayanta saṃhṛṣṭāḥ parasparakṛtāgasaḥ ||6.53.13||
padātī rathinaṃ saṃkhye rathī cāpi padātinam |
nyapātayac chitaiḥ śastraiḥ senayor ubhayor api ||6.53.14||
gajārohā hayārohān pātayāṃ cakrire tadā |
hayārohā gajasthāṃś ca tad adbhutam ivābhavat ||6.53.15||
gajārohavaraiś cāpi tatra tatra padātayaḥ |
pātitāḥ samadṛśyanta taiś cāpi gajayodhinaḥ ||6.53.16||
pattisaṃghā hayārohaiḥ sādisaṃghāś ca pattibhiḥ |
pātyamānā vyadṛśyanta śataśo 'tha sahasraśaḥ ||6.53.17||
dhvajais tatrāpaviddhaiś ca kārmukais tomarais tathā |
prāsais tathā gadābhiś ca parighaiḥ kampanais tathā ||6.53.18||
śaktibhiḥ kavacaiś citraiḥ kaṇapair aṅkuśair api |
nistriṃśair vimalaiś cāpi svarṇapuṅkhaiḥ śarais tathā ||6.53.19||
paristomaiḥ kuthābhiś ca kambalaiś ca mahādhanaiḥ |
bhūr bhāti bharataśreṣṭha sragdāmair iva citritā ||6.53.20||
narāśvakāyaiḥ patitair dantibhiś ca mahāhave |
agamyarūpā pṛthivī māṃsaśoṇitakardamā ||6.53.21||
praśaśāma rajo bhaumaṃ vyukṣitaṃ raṇaśoṇitaiḥ |
diśaś ca vimalāḥ sarvāḥ saṃbabhūvur janeśvara ||6.53.22||
utthitāny agaṇeyāni kabandhāni samantataḥ |
cihnabhūtāni jagato vināśārthāya bhārata ||6.53.23||
tasmin yuddhe mahāraudre vartamāne sudāruṇe |
pratyadṛśyanta rathino dhāvamānāḥ samantataḥ ||6.53.24||
tato droṇaś ca bhīṣmaś ca saindhavaś ca jayadrathaḥ |
purumitro vikarṇaś ca śakuniś cāpi saubalaḥ ||6.53.25||
ete samaradurdharṣāḥ siṃhatulyaparākramāḥ |
pāṇḍavānām anīkāni babhañjuḥ sma punaḥ punaḥ ||6.53.26||
tathaiva bhīmaseno 'pi rākṣasaś ca ghaṭotkacaḥ |
sātyakiś cekitānaś ca draupadeyāś ca bhārata ||6.53.27||
tāvakāṃs tava putrāṃś ca sahitān sarvarājabhiḥ |
drāvayām āsur ājau te tridaśā dānavān iva ||6.53.28||
tathā te samare 'nyonyaṃ nighnantaḥ kṣatriyarṣabhāḥ |
raktokṣitā ghorarūpā virejur dānavā iva ||6.53.29||
vinirjitya ripūn vīrāḥ senayor ubhayor api |
vyadṛśyanta mahāmātrā grahā iva nabhastale ||6.53.30||
tato rathasahasreṇa putro duryodhanas tava |
abhyayāt pāṇḍavān yuddhe rākṣasaṃ ca ghaṭotkacam ||6.53.31||
tathaiva pāṇḍavāḥ sarve mahatyā senayā saha |
droṇabhīṣmau raṇe śūrau pratyudyayur ariṃdamau ||6.53.32||
kirīṭī tu yayau kruddhaḥ samarthān pārthivottamān |
ārjuniḥ sātyakiś caiva yayatuḥ saubalaṃ balam ||6.53.33||
tataḥ pravavṛte bhūyaḥ saṃgrāmo lomaharṣaṇaḥ |
tāvakānāṃ pareṣāṃ ca samare vijigīṣatām ||6.53.34||

I rzekł Sańdźaja:
Kiedy oddziały wojsk twoich i tamtych w szyku stanęły, wtedy Ardźuna Zdobywca-Skarbu, arcyrydwannik, strzałami jął dziesiątkować twoje oddziały, śmierć ich dowódcom niosąc. Synowie Dhrytarasztry, których Syn Prythy, niby sam Czas pod koniec wieku, chłoszcze, z werwą dają odpór Pandawom, pragną bowiem sławy świetlistej i tylko śmierć może ich od walki powstrzymać. Skupiając swoje myśli na jednym celu, ile sił rąbią wojska Pandawów, ale swoje też od nich dostają. Rozbite oddziały Pandawów i Kaurawów to tu, to tam biegną, kręcą w kółko, orientację tracą. [5] Z ziemi podnosi się kurz, co słońce zasłania i wszystkie kierunki świata – więc jak można cokolwiek rozpoznać? Domyślają się, kto jest kim po znakach oddziałów, po imionach i po nazwach rodów. Tak toczy się ten bój, panie plemion.

Nie załamuje się jednak szyk Kaurawów osłaniany przez mądrego Dronę Syna Bharadwadźi, wiernego obietnicom, ani wielki szyk Pandawów przez Ardźunę Leworękiego i przez Bhimę dobrze strzeżony. Na ziemi pomiędzy obiema armiami walczą mężowie, którzy na rydwanach i słoniach na linię frontu wypadają. [10] Biją się ze sobą jeźdźcy na rumakach, ciskają włócznie o świetlistych grotach, pociskami sypią. Rydwannicy atakują rydwanników strzałami ozdobionymi złotem, pokotem siebie nawzajem kładą w tym strasznym boju. Słonnicy na słonników ruszają, zwalają się na ziemię strzałami żelaznymi i sulicami. W bitewnym podnieceniu piechurzy piechurów z nóg zbijają, ranią się włóczniami i toporami. Piechur do rydwannika ostrymi strzałami strzela, a rydwannik do piechura, gdy tak walczą na linii frontu pomiędzy dwoma wojskami. [15] Słonnicy konnych z rumaków zrzucają na ziemię, a konni słonników, aż trudno w to uwierzyć! Widzę piechurów padających z rąk najlepszych słonników i słonników przez piechurów strąconych. I widzę też, jak giną oddziały piechurów z rąk konnych, a konnych z rąk piechoty – umierają setkami, tysiącami!

Od godeł porzuconych, łuków, sulic, pocisków, maczug, taranów, miotaczy, od kopii i zbroi jasnych, ościeni, mieczy błyszczących i strzał o złotych nasadach, [20] od czapraków, okryć i narzut przebogatych migoce ziemia jakby od girland kwiatów kolorowych, o najlepszy z Bharatów! Zamienia się w trzęsawisko z mięsa i krwi nie do przejścia, tyle martwych ciał ludzi, koni i słoni leży na tym wielkim polu walki.

A tymczasem opada kurz bitewny, od krwi wilgotny, i powietrze znów przejrzyste się staje, o władco ludzi. I widzę teraz tysiące ciał bez głów, które wciąż stoją jak znaki zagłady świata, Bharato! Ale dalej toczy się ta przerażająca, pełna okrucieństwa wojna. Widzę, jak rydwannicy pierzchają we wszystkich kierunkach. [25] Drona, Bhiszma, i król Sindhu Dźajadratha, Purumitra, Wikarna i Śakuni Syn Subali niezwyciężeni w boju, lwom równi, siłą raz za razem próbują złamać opór Pandawów. I tak samo Bhimasena i Ghatotkaća Syn Rakszaszycy, Satjaki i Ćekitana oraz Synowie Drupady, Bharato, razem ze wszystkimi innymi królami, atakują synów twoich jak ongiś bogowie Danawów. One tygrysy Bharatów wzajemnie się wyrzynają, a oblani krwią wyglądają strasznie, świecą się do Danawów podobni. [30] Na ziemi ubitej między dwoma wojskami walczą mężni wojownicy niby planety ogromne na nieboskłonie.

Twój syn Durjodhana na czele tysiąca rydwanów naciera na Pandawów w boju i na Ghatotkaćę Syna Rakszaszycy. Wszyscy Pandawowie w otoczeniu wielkich oddziałów Dronę i Bhiszmę, śmiałych mężów, wrogów dręczycieli, atakują. Ardźuna Zdobny-W-Diadem jedzie na świetnie uzbrojonych znamienitych królów, a Abhimanju Syn Ardźuny wraz z Satjakim – na mocarnego Śakuniego Syna Subali. I dalej toczy się bój włos jeżący, między twoimi ludźmi a tamtymi, spragnionymi zwycięstwa.