6.46. Opis Szyku Żurawia

I rzekł Sańdźaja:
Gdy zarządzono pierwszy odwrót wojsk, buhaju Bharatów, po tym, jak Bhiszma rozochocił się w bitwie ku radości Durjodhany, Król-Prawa Judhiszthira razem z braćmi i ze wszystkimi królami w pośpiechu do Kryszny Dręczyciela-Ludzi pobiegł, najwyższą rozpaczą przejęty, klęski się bowiem spodziewał, widząc siłę pradziada. I ozwał się do Potomka Wrysznich, królu, w te słowa:
– Spójrz, Kryszno, na tego wielkiego łucznika Bhiszmę o sile trwogę budzącej, jak strzałami moją armię spala niczym ogień chrust w lecie. [5] Jakżeż mamy znieść widok tego o wielkim duchu, gdy on moje wojska liże swym płomieniem niczym ogień obiatę? Gdy moja armia ujrzała tego mocarnego tygrysa ludzi, z łukiem napiętym, rozpierzchła się, batożona jego strzałami. Można w boju pokonać nawet złowrogiego Jamę, czy Indrę Gromodzierżcę, czy Warunę, co na arkan chwyta, albo Kuberę w maczugę uzbrojonego, ale mocarnego Bhiszmy o sile ogromnej nie da się pokonać! I oto czuję się, jakbym w głębokiej rzece tonął, bez łodzi jestem, a tą rzeką jest Bhiszma. [10] Skoro w głupocie swojej Bhiszmę zaatakowałem, Keśawo, to czas mi do lasu odejść, Pasterzu! Lepiej, bym tam żywota dokończył, niż miałbym oddać tych władców ziemi w ręce Bhiszmy, aby on ich zabił. Ten wielki znawca broni zgubi moją armię, Kryszno! Moi wojownicy jak ćmy lecą społem w rozpalony ogień, na swoją zgubę! Królestwa mi się zachciało, męstwem popisać się chciałem, a teraz ku zgubie dążę, a wraz ze mną bracia moi bohaterscy – wynędzniali, cierpiący od ran strzałami zadanych. Oni z miłości braterskiej do mnie królestwo i szczęście stracili. Tak wiele dla mnie życie znaczy, a dzisiaj trudno je zachować! Więc przez resztę żywota mego umartwiał się będę srodze. [15] Nie zabiję w bitwie przyjaciół, Keśawo! Bhiszma, ten siłacz nad siłacze, swym niebiańskim orężem wciąż zabija tysiące moich rydwanników, świetnych strzelców. Cóż mam począć? Powiedz mi, Madhawo, nie zwlekaj! A jeszcze mam wrażenie, że Ardźunie Leworęcznemu obojętna jest ta bitwa. Tylko Bhima o wielkim duchu, pomny na obowiązki wojownika, walczy z całej siły swych potężnych ramion i maczugą, co śmierć sieje wśród bohaterów, czyni dzieło zniszczenia wśród słonników, kawalerii i piechoty – z całym zapałem, jaki w nim buzuje. Ale on sam nie zdoła zniszczyć armii wroga w szlachetnej walce, choćby sto lat walczył, panie pełen męstwa! [20] A twój przyjaciel, jedyny, co zna się na broni, patrzy tylko, jak Bhiszma i Drona uduchowiony nas w popiół zmieniają. Ich boska broń, którą cięgiem w ruch puszczają, wnet spali wszystkich moich ludzi. Zabije nas rozjuszony Bhiszma wespół ze wszystkimi władcami ziemi, Kryszno – tak jest potężny! Czy ty w ogóle widzisz gdzieś jakiegoś wielkiego łucznika, Włodarzu-Jogi, jakiegoś wielkiego rydwannika, który by Bhiszmę ostudził jak chmura deszczowa pożar lasu? Tylko dzięki twojej łasce, Pasterzu, Pandawowie wyrżną swoich wrogów, odzyskają królestwo i z krewniakami radować się będą!

[25] To rzekłszy, Syn Prythy o wielkim duchu w zamyśleniu usiadł, z wolna zapadając się w sobie, z sercem porażonym rozpaczą. Gdy Kryszna Pasterz zobaczył, że Pandawę trawi smutek, że cierpienie poraziło mu umysł, odezwał się, a Pandawom zaraz lżej się na sercu zrobiło:
– Nie rozpaczaj, najlepszy wśród Bharatów, nie warto się smucić, wszak twoi bracia to bohaterowie, łucznicy w całym świecie sławni. Dobrze ci życzę, królu, a także wielki rydwannik Satjaki i dwaj sędziwi Wirata, i Drupada, i Dhrysztadjumna Wnuk Pryszaty, a także wszyscy potężni królowie, o najlepszy wśród królów, twojej łaski wyglądają i oddani są tobie, panie plemion! [30] Oto ten mocarny Wnuk Pryszaty, co zawsze twego dobra pragnie i dobrze ci życzy, wziął na siebie dowodzenie armią. A jest i Śikhandin długoręki, wcielenie śmierci Bhiszmy!

Gdy król to usłyszał, rzekł do wielkiego rydwannika Dhrysztadjumny, który był obecny na tej radzie, a Kryszna Wasudewa przysłuchiwał się jego słowom:
– Dhrysztadjumno, posłuchaj, co ci powiem, czcigodny! Musisz mój rozkaz wykonać! Jesteś, panie, dowódcą mego wojska i Wasudewa cię szanuje. Jak ongiś Karttikeja dowodził armią bogów, tak samo ty dowodzisz armią Pandawów, buhaju ludzi! Dlatego okaż męstwo, tygrysie ludzi, zabijaj Kaurawów, ja za tobą podążę i Bhima, i Kryszna, czcigodny, [35] i dwaj Synowie Madri, i wszyscy Synowie Draupadi uzbrojeni po zęby, i wszyscy inni najwięksi królowie!

A wtedy Dhrysztadjumna odpowiedział, a jego słowa krzepiły ducha wszystkich:
– Jam jest zabójcą Drony, Synu Prythy, z dawien dawna przez Śambhu* wyznaczonym! Będę walczył w tej wojnie z Bhiszmą, Droną, Krypą, Śalją i Dźajadrathą – z tymi wszystkimi pyszałkami, o królu!

I gdy Wnuk Pryszaty, zabójca wrogów, Indra wśród królów, mówił te słowa, krzyk się podniósł wśród łuczników Pandawów, pijanych bojem. A Judhiszthira Syn Prythy do Wnuka Pryszaty, dowódcy armii, tak powiedział:
– Jest szyk zwany Szykiem Żurawia, niosący zagładę wrogom, o którym Bryhaspati mówił Indrze, gdy bogowie ongiś z asurami walczyli. Nikt go wcześniej nie widział. Ustaw ten szyk tak, jak trzeba, a on wrogów w niwecz obróci. Niech go ujrzą królowie razem z Kaurawami!

[40] Takie były słowa króla, podobne słowom, które Indra Gromowładny od Wisznu usłyszał. I gdy tylko nadszedł świt, Dhrysztadjumna ustawił na czele armii Ardźunę Zdobywcę-Skarbu. Jego niezwykle piękne godło, drogą słońca biegnące, które stworzył sam Wszechtwórca z rozkazu Indry Przez-Wielu-Przywoływanego, zdobne w chorągiewki w tęczowym kolorze broni Indry, podobne do ptaka lecącego w przestworzu, podobne do miasta Gandharwów, jakby w tańcu świeci nad rydwanem w biegu, czcigodny! Syn Prythy jaśnieje jak sam Przedwieczny pod tym godłem zdobnym w klejnoty i z łukiem Gandiwa w rękach.

[45] Głową Żurawia jest król Drupada otoczony wielką armią, oczami są Kuntibhodźa i król Ćedich, panie ludzi. Daśakarnowie, Prajagowie razem z oddziałami Daśeraków, Anupakowie i Kiratowie tworzą szyję, buhaju Bharatów. Judhiszthira wraz z Pataććarami, Hundami i Paurawakami oraz Niszadami to grzbiet, mój królu. Skrzydła to Bhimasena i Dhrysztadjumna Wnuk Pryszaty, Abhimanju, synowie Draupadi i wielki rydwannik Satjaki. [50] Piśaćowie, Daradowie, Pundrowie razem z Kundiwiszami, Madakowie, Ladakowie, Tanganowie i Paratanganowie, Bahlikowie, Tittirowie, Ćolowie i Pandjowie, Bharato – ci tworzą prawe skrzydło. Agniweśjowie zaś, Dźagattundowie, Paladaśowie, Bharato, Śabarowie, Tumbupowie, Watsowie razem z Nakulami, Nakula i Sahadewa – na lewym skrzydle stoją. Same skrzydła składają się z miriady wojowników, głowę tworzy ich milion, grzbiet wypełnia miliard i 20 tysięcy, a szyję tworzy miriada i jeszcze siedemdziesiąt tysięcy żołnierzy. Słonie, otoczone oddziałami wojsk, na czubki skrzydeł idą, stając wzdłuż nich i na ich krawędziach, niczym chodzące góry. Wirata z Kekajami osłaniał tyły, a wraz z nim król Kaśi i król Śibich z trzema miriadami rydwanów. Ustawiwszy w ten sposób wielki szyk, Bharato, Pandawowie stoją gotowi do bitwy, oczekując poranka. [55] Ich wielkie białe świetliste parasole w kolorze słońca jaśnieją wśród słoni i rydwanów.