6.19. Ustawienie wojsk Pandawów

I rzekł Dhrytarasztra:
A gdy Judhiszthira Syn Pandu zobaczył jedenaście armii ustawionych w szyku, to jak się przeciw nim ustawił, skoro jego siły mniejsze były? Jakie szyki wybrał przeciw Bhiszmie, który znał szyki ludzkie i boskie, szyki gandharwów i asurów?

I rzekł Sańdźaja:
Na widok wojsk Synów Dhrytarasztry, ustawionych w szyku bojowym, Judhiszthira Syn Pandu, Król-Prawa O-Sercu-Prawym, rzecze do Ardźuny Zdobywcy-Skarbu:
– Mój kochany, jak mawiał wielki wieszcz Bryhaspati, niewielkie siły powinny walczyć w ścisłym szyku, a szyk sił wielkich można rozciągać do woli. [5] Powiedział mi też, że gdy mniejsza armia walczy z silniejszą, należy utworzyć Szyk Igły.

Usłyszawszy słowa Króla Prawa odpowiedział Phalguna*:
– Ustawię dla ciebie, królu, szyk niepokonany, zwany Szykiem Gromu, który ongiś Indra Gromodzierżca ustawił. A powiedzie nas Bhima, najlepszy w walce wręcz, podobny do wichru narastającego, ten, którego w bitwie wrogowie zwyciężyć nie zdołają. On na czele jako nasz wódz wyruszy – największy bohater, obeznany z taktyką walki – i armię wroga stratuje. [10] Na jego widok wszyscy królowie z Durjodhaną na czele uciekną w pomieszaniu, jak drobna zwierzyna przed lwem czmycha. Pod jego osłoną schronienie znajdziemy niby za murem warownym przed wód zalewem, nie bojąc się niczego – pod osłoną tego, co najlepiej walczy, co nieśmiertelny jest jak sam Indra Gromodzierżca. Żaden człowiek na świecie nie wytrzyma widoku rozwścieczonego Wilczobrzucha o złowrogich czynach, buhaja ludzi. Kiedy Bhimasena biegnie z nadludzką prędkością, z maczugą twardą jak diament, mógłby nią nawet ocean wysuszyć. [15] Oto Kekajowie, Dhrysztaketu i mężny Ćekitana stoją tutaj wraz ze swymi sprzymierzeńcami i patrzą na ciebie, władco ludzi, tak samo, jak dziedzice Dhrytarasztry – tako rzekł Bibhatsu*.

Te słowa Syna Prythy wszyscy wojownicy zebrani na polu bitwy ze stosownym uznaniem przyjęli. A słysząc je, Ardźuna Zdobywca-Skarbu długoręki, zrobił tak, jak powiedział. W mig ustawił wojska w szyku i ruszył na wroga.

Na widok nadchodzących wrogów ruszyła wielka armia Pandawów, jak Ganges przepełniony wodami, co płynie przed siebie niewzruszenie. Na jej czele podążał Bhimasena, Dhrysztadjumna Wnuk Pryszaty, Nakula i Sahadewa oraz mężny Dhrysztaketu. A tyły armii król Wirata, wraz z braćmi i synami, osłaniał i do marszu pobudzał. [20] Dwaj Synowie Madri jaśniejący splendorem byli strażnikami kół rydwanu Bhimy. Od tyłu strzegli go mocarni Synowie Draupadi razem z Abhimanju Synem Subhadry. Tych z kolei wielki rydwannik Dhrysztadjumna z rodu Pańćalów osłaniał razem ze swymi najlepszymi rydwannikami o nadzwyczajnej urodzie. Za nimi jechał Śikhandin osłaniany przez Ardźunę, gotowy, by zabić Bhiszmę. Wielki rydwannik Jujudhana strzegł Ardźuny od tyłu, a strażnikami kół jego rydwanu byli Judhamanju i Uttamaudźas z rodu Pańćalów. W samym zaś środku armii stanął Judhiszthira Syn Kunti z wielkimi słoniami w szale, co jak wzgórza ruchome wyglądały. [25] Jadźńasena z rodu Pańćalów bohaterski, o wielkim sercu, wraz ze swą armią podążał z tyłu za Wiratą, Pandawom na pomoc. Jego rydwany miały wielkie godła, o królu, jasne jak słońce, jak księżyc, misternie złotem ozdobione i herbami różnymi. Dhrysztadjumna, wielki rydwannik, stanął blisko Judhiszthiry razem ze swymi synami, by go od tyłu osłaniać. W tej różnorodności godeł i twoich ludzi, i tamtych, wybijało się godło Ardźuny z wielką małpą.

Z przodu zaś szła piechota w niezliczonych setkach tysięcy, niosąca miecze, włócznie i oszczepy. To była straż Bhimaseny. [30] I szły dziesiątki tysięcy śmiałych słoni z rozwartymi guzami na czołach* i z rozwartymi paszczami. Okryte złotymi siatkami jaśniały jak góry w blasku słońca, jak chmury deszczowe płynęły, wilgotne od szału, pachnące jak lotosy – szły za królami jak ruchome górskie szczyty. Bhimasena potężny duchem ciągnął swą straszną maczugę podobną żelaznemu taranowi, niczym oracz prowadził wielkie wojsko, niepokonany. Żaden wojownik spojrzeć na niego z bliska nie mógł, raził blaskiem jak rozpalone słońce z girlandą promieni.

Ten szyk to Szyk Gromu. Bardzo trudno go rozbić, bo na wszystkie strony jest wysunięty. Ten groźny szyk, błyskający łukami i godłami, osłaniany był przez samego Ardźunę Nosiciela-Gandiwy i przez Synów Pandu. [35] Żaden człowiek nie zdoła pokonać tego szyku, który ustawił on naprzeciw twojej armii.

O świcie, gdy wojska stanęły naprzeciw słońca wschodzącego, wiatr z deszczem się zerwał i zagrzmiało w bezchmurnym niebie. Groźna wieja się wszędy podniosła w strasznych podmuchach, żwir pędząc nisko nad ziemią. Wzbił się kurz, świat ciemnością spowił. Na wschodzie z niebios meteor wielki wypadł, buhaju Bharatów, we wznoszące się słońce uderzył, by rozpaść się z wielkim hukiem. Bez światła wschodziło słońce nad zwartymi szykami wojsk, wśród dudnienia głuchego, a cała ziemia się trzęsła, aż się rozdarła z łoskotem, o najlepszy z Bharatów! [40] We wszystkich stronach świata rozszalały się nawałnice. Tak gęsta kurzawa się podniosła, że przestałem cokolwiek widzieć. A gdy wicher jął gwałtem szarpać wielkie flagi zdobne w dzwonki i złote girlandy, ze świecącymi jak słońce proporcami, rozległ się szum niby listowia palmowego lasu.

W ten sposób Pandawowie, tygrysy ludzi, w walce radości szukający, stanęli w szyku naprzeciwko armii twojego syna, jakby chcieli do kości ich obrać i szpik z nich wyssać, wpatrzeni w Bhimę, gdy on stał na czele z maczugą w ręku, buhaju Bharatów!