Autorzy
Opracowali (indika 2024):
(tłumaczenie)
Andrzej Babkiewicz
(komitet redakcyjny)
Andrzej Babkiewicz, Joanna Jurewicz, Monika Nowakowska,
Sven Sellmer, Przemysław Szczurek, Anna Trynkowska
(redakcja techniczna)
Karina Babkiewicz
(przygotowanie tekstu, skład, zamieszczenie na stronie)
Sven Sellmer i Andrzej Babkiewicz
Tłumaczenie finansowane w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”
w latach 2017–2023, numer projektu 0357/NPRH5/H22/84/2017.
महाभारत
Mahābhārata
6. Księga Bhiszmy (bhīṣma-parvan)
***
6.41-117 Księga pokonania Bhiszmy
(bhīṣma-vadha)
6.56-64 Czwarty dzień bitwy
(caturtha-yuddha-divasa)
6.63. Rozmowa o Wasudewie
(vāsudeva-kathana)
Streszczenie rozdziału:
1–8 Na prośbę Durjodhany Bhiszma opisuje Wasudewę – stwórcę świata, żywiołów, wieszczów i wszystkich istot.
9–21 Dokonania Wasudewy: powołanie Sankarszany; zabicie demona Madhu; inkarnacje Dzika, Lwa, trzy kroki Wisznu; stworzenie stanówspołecznych. Pochwała Boga.
duryodhana uvāca
vāsudevo mahad bhūtaṃ
sarvalokeṣu kathyate |
tasyāgamaṃ pratiṣṭhāṃ ca
jñātum icche pitāmaha ||6.63.1||
bhīṣma uvāca
vāsudevo mahad bhūtaṃ
saṃbhūtaṃ saha daivataiḥ |
na paraṃ puṇḍarīkākṣād
dṛśyate bharatarṣabha |
mārkaṇḍeyaś ca govindaṃ
kathayaty adbhutaṃ mahat ||6.63.2||
sarvabhūtāni bhūtātmā
mahātmā puruṣottamaḥ |
āpo vāyuś ca tejaś ca
trayam etad akalpayat ||6.63.3||
sa sṛṣṭvā pṛthivīṃ devaḥ
sarvalokeśvaraḥ prabhuḥ |
apsu vai śayanaṃ cakre
mahātmā puruṣottamaḥ |
sarvatoyamayo devo
yogāt suṣvāpa tatra ha ||6.63.4||
mukhataḥ so 'gnim asṛjat
prāṇād vāyum athāpi ca |
sarasvatīṃ ca vedāṃś ca
manasaḥ sasṛje 'cyutaḥ ||6.63.5||
eṣa lokān sasarjādau
devāṃś carṣigaṇaiḥ saha |
nidhanaṃ caiva mṛtyuṃ ca
prajānāṃ prabhavo 'vyayaḥ ||6.63.6||
eṣa dharmaś ca dharmajño
varadaḥ sarvakāmadaḥ |
eṣa kartā ca kāryaṃ ca
pūrvadevaḥ svayaṃprabhuḥ ||6.63.7||
bhūtaṃ bhavyaṃ bhaviṣyac ca
pūrvam etad akalpayat |
ubhe saṃdhye diśaḥ khaṃ ca
niyamaṃ ca janārdanaḥ ||6.63.8||
ṛṣīṃś caiva hi govindas
tapaś caivānu kalpayat |
sraṣṭāraṃ jagataś cāpi
mahātmā prabhur avyayaḥ ||6.63.9||
agrajaṃ sarvabhūtānāṃ
saṃkarṣaṇam akalpayat |
śeṣaṃ cākalpayad devam
anantam iti yaṃ viduḥ ||6.63.10||
yo dhārayati bhūtāni
dharāṃ cemāṃ saparvatām |
dhyānayogena viprāś ca
taṃ vadanti mahaujasam ||6.63.11||
karṇasrotodbhavaṃ cāpi
madhuṃ nāma mahāsuram |
tam ugram ugrakarmāṇam
ugrāṃ buddhiṃ samāsthitam |
brahmaṇo 'pacitiṃ kurvañ
jaghāna puruṣottamaḥ ||6.63.12||
tasya tāta vadhād eva
devadānavamānavāḥ |
madhusūdanam ity āhur
ṛṣayaś ca janārdanam |
varāhaś caiva siṃhaś ca
trivikramagatiḥ prabhuḥ ||6.63.13||
eṣa mātā pitā caiva
sarveṣāṃ prāṇināṃ hariḥ |
paraṃ hi puṇḍarīkākṣān
na bhūtaṃ na bhaviṣyati ||6.63.14||
mukhato 'sṛjad brāhmaṇān
bāhubhyāṃ kṣatriyāṃs tathā |
vaiśyāṃś cāpy ūruto rājañ
śūdrān padbhyāṃ tathaiva ca |
tapasā niyato devo
nidhānaṃ sarvadehinām ||6.63.15||
brahmabhūtam amāvāsyāṃ
paurṇamāsyāṃ tathaiva ca |
yogabhūtaṃ paricaran
keśavaṃ mahad āpnuyāt ||6.63.16||
keśavaḥ paramaṃ tejaḥ
sarvalokapitāmahaḥ |
evam āhur hṛṣīkeśaṃ
munayo vai narādhipa ||6.63.17||
evam enaṃ vijānīhi
ācāryaṃ pitaraṃ gurum |
kṛṣṇo yasya prasīdeta
lokās tenākṣayā jitāḥ ||6.63.18||
yaś caivainaṃ bhayasthāne
keśavaṃ śaraṇaṃ vrajet |
sadā naraḥ paṭhaṃś cedaṃ
svastimān sa sukhī bhavet ||6.63.19||
ye ca kṛṣṇaṃ prapadyante
te na muhyanti mānavāḥ |
bhaye mahati ye magnāḥ
pāti nityaṃ janārdanaḥ ||6.63.20||
etad yudhiṣṭhiro jñātvā
yāthātathyena bhārata |
sarvātmanā mahātmānaṃ
keśavaṃ jagadīśvaram |
prapannaḥ śaraṇaṃ rājan
yogānām īśvaraṃ prabhum ||6.63.21||
1 Durjodhana rzekł:
Wasudewa to Byt Wielki –
tak we wszystkich światach słychać.
Chcę, pradziadku, wyrozumieć
jego przyjście i opokę.
Bhiszma rzekł:
2 Wasudewa, ów Byt Wielki
zjawił się wraz z niebianami,
nic od Lotosookiego
nie jest wyższe, o buhaju.
Markandeja zwie Pasterzem
ten Byt Wielki i wspaniały.
3 Czcigodny Najlepszy Człowiek –
to żywioły i jaźń bytów.
Wodę, wiatr, a z nimi ogień –
ową trójkę ukształtował.
4 Bóg i władca wszystkich światów,
gdy wyemanował ziemię,
wówczas w wodach łoże stworzył,
czcigodny Najlepszy Człowiek,
Bóg ze wszystkich wód złożony,
tam też siłą jogi usnął.
5 Ogień z ust wyemanował,
a wiatr powstał z jego tchnienia,
Niewzruszony z myśli stworzył
Wedy i Boginię Mowy.
6 On, niezmienne źródło istot,
na początku stworzył światy
oraz bogów z gronem wieszczów,
razem śmierć z unicestwieniem.
7 On jest prawem, prawodawcą,
dawcą darów oraz wygód,
On jest sprawcą oraz dziełem,
pierwszym Bogiem, samym Panem.
8 Przeszłość, przyszłość, teraźniejszość –
świat ten wcześniej zaplanował –
świt i zmierzch, kierunki, przestwór
i zasady – ów Dręczyciel.
9 Pasterz wieczny i szlachetny
zaplanował po kolei:
wieszczów, także i ascezę,
i demiurga tego świata.
10 On wymyślił Sankarszanę –
pierwszą wśród zrodzonych istot
oraz Śeszę, owo bóstwo,
które zowią Nieskończonym
11 i co dzierży wsze istoty,
ziemię razem z jej górami.
Dzięki jodze medytacji
mędrcy zwą go źródłem mocy.
12 Aby Brahmę uszanować,
Pierwszy Mąż demona zabił,
co z kanału ucha powstał,
groźnego, zwanego Madhu,
o przerażających czynach
i intencjach przeokrutnych.
13 Jako że go ukatrupił,
bogowie, demony, ludzie
i wieszczowie nazywają
Dręczyciela – Madhugromcą.
Pan potężny jest też Dzikiem
oraz Lwem, trzech kroków celem,
14 Harim, matką oraz ojcem
wszystkich stworzeń, co dech mają.
Wyższym jak Lotosooki
nic nie było i nie będzie.
15 Z ust swych stworzył on braminów,
a rycerzy z obu ramion,
wytwórców ze swoich lędźwi,
sługi zaś ze stóp, o książę.
Kontroluje go asceza,
on spoczynkiem jest wcielonych.
16 Kto przestrzega święta nowiu
oraz pełni, ten Keśawie –
brahmanowi, jodze – służy
i najwyższe on osiąga.
17 Keśawa najwyższą mocą,
on pradziadkiem wszystkich światów,
Panem Zmysłów zowią jego
mędrcy, o włodarzu ludzi.
18 Zatem poznaj tego mistrza,
preceptora oraz ojca.
Z kogo Kryszna będzie rady,
ten zdobędzie wieczne światy.
19 Który człek w wielkiej niedoli
schronienie Keśawy przyjmie
i powtarza tę litanię,
będzie żyć w dostatku, w szczęściu.
20 Ludzie nie są już mamieni,
gdy do Kryszny przypadają,
wszak Dręczyciel zawsze chroni
tych, co w strachu pogrążeni.
21 Judhiszthira to zrozumiał
jak należy, o Bharato,
i swym całym sercem przypadł
do Keśawy, Władcy Świata,
szacownego, mistrza jogi,
Pana, który jest opoką.