Autorzy

Opracowali (indika 2024):
(tłumaczenie)

Andrzej Babkiewicz
(komitet redakcyjny)
Andrzej Babkiewicz, Joanna Jurewicz, Monika Nowakowska,
Sven Sellmer, Przemysław Szczurek, Anna Trynkowska
(redakcja techniczna)
Karina Babkiewicz
(przygotowanie tekstu, skład, zamieszczenie na stronie)
Sven Sellmer i Andrzej Babkiewicz

Tłumaczenie finansowane w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”
w latach 2017–2023, numer projektu 0357/NPRH5/H22/84/2017.

महाभारत

Mahābhārata

6. Księga Bhiszmy (bhīṣma-parvan)

***

6.41-117 Księga pokonania Bhiszmy
(bhīṣma-vadha)

6.56-64 Czwarty dzień bitwy
(caturtha-yuddha-divasa)

6.63. Rozmowa o Wasudewie
(vāsudeva-kathana)

Streszczenie rozdziału:

1–8 Na prośbę Durjodhany Bhiszma opisuje Wasudewę – stwórcę świata, żywiołów, wieszczów i wszystkich istot.
9–21 Dokonania Wasudewy: powołanie Sankarszany; zabicie demona Madhu; inkarnacje Dzika, Lwa, trzy kroki Wisznu; stworzenie stanówspołecznych. Pochwała Boga.

duryodhana uvāca
vāsudevo mahad bhūtaṃ
sarvalokeṣu kathyate |
tasyāgamaṃ pratiṣṭhāṃ ca
jñātum icche pitāmaha ||6.63.1||

bhīṣma uvāca
vāsudevo mahad bhūtaṃ
saṃbhūtaṃ saha daivataiḥ |
na paraṃ puṇḍarīkākṣād
dṛśyate bharatarṣabha |
mārkaṇḍeyaś ca govindaṃ
kathayaty adbhutaṃ mahat ||6.63.2||

sarvabhūtāni bhūtātmā
mahātmā puruṣottamaḥ |
āpo vāyuś ca tejaś ca
trayam etad akalpayat ||6.63.3||

sa sṛṣṭvā pṛthivīṃ devaḥ
sarvalokeśvaraḥ prabhuḥ |
apsu vai śayanaṃ cakre
mahātmā puruṣottamaḥ |
sarvatoyamayo devo
yogāt suṣvāpa tatra ha ||6.63.4||

mukhataḥ so 'gnim asṛjat
prāṇād vāyum athāpi ca |
sarasvatīṃ ca vedāṃś ca
manasaḥ sasṛje 'cyutaḥ ||6.63.5||

eṣa lokān sasarjādau
devāṃś carṣigaṇaiḥ saha |
nidhanaṃ caiva mṛtyuṃ ca
prajānāṃ prabhavo 'vyayaḥ ||6.63.6||

eṣa dharmaś ca dharmajño
varadaḥ sarvakāmadaḥ |
eṣa kartā ca kāryaṃ ca
pūrvadevaḥ svayaṃprabhuḥ ||6.63.7||

bhūtaṃ bhavyaṃ bhaviṣyac ca
pūrvam etad akalpayat |
ubhe saṃdhye diśaḥ khaṃ ca
niyamaṃ ca janārdanaḥ ||6.63.8||

ṛṣīṃś caiva hi govindas
tapaś caivānu kalpayat |
sraṣṭāraṃ jagataś cāpi
mahātmā prabhur avyayaḥ ||6.63.9||

agrajaṃ sarvabhūtānāṃ
saṃkarṣaṇam akalpayat |
śeṣaṃ cākalpayad devam
anantam iti yaṃ viduḥ ||6.63.10||

yo dhārayati bhūtāni
dharāṃ cemāṃ saparvatām |
dhyānayogena viprāś ca
taṃ vadanti mahaujasam ||6.63.11||

karṇasrotodbhavaṃ cāpi
madhuṃ nāma mahāsuram |
tam ugram ugrakarmāṇam
ugrāṃ buddhiṃ samāsthitam |
brahmaṇo 'pacitiṃ kurvañ
jaghāna puruṣottamaḥ ||6.63.12||

tasya tāta vadhād eva
devadānavamānavāḥ |
madhusūdanam ity āhur
ṛṣayaś ca janārdanam |
varāhaś caiva siṃhaś ca
trivikramagatiḥ prabhuḥ ||6.63.13||

eṣa mātā pitā caiva
sarveṣāṃ prāṇināṃ hariḥ |
paraṃ hi puṇḍarīkākṣān
na bhūtaṃ na bhaviṣyati ||6.63.14||

mukhato 'sṛjad brāhmaṇān
bāhubhyāṃ kṣatriyāṃs tathā |
vaiśyāṃś cāpy ūruto rājañ
śūdrān padbhyāṃ tathaiva ca |
tapasā niyato devo
nidhānaṃ sarvadehinām ||6.63.15||

brahmabhūtam amāvāsyāṃ
paurṇamāsyāṃ tathaiva ca |
yogabhūtaṃ paricaran
keśavaṃ mahad āpnuyāt ||6.63.16||

keśavaḥ paramaṃ tejaḥ
sarvalokapitāmahaḥ |
evam āhur hṛṣīkeśaṃ
munayo vai narādhipa ||6.63.17||

evam enaṃ vijānīhi
ācāryaṃ pitaraṃ gurum |
kṛṣṇo yasya prasīdeta
lokās tenākṣayā jitāḥ ||6.63.18||

yaś caivainaṃ bhayasthāne
keśavaṃ śaraṇaṃ vrajet |
sadā naraḥ paṭhaṃś cedaṃ
svastimān sa sukhī bhavet ||6.63.19||

ye ca kṛṣṇaṃ prapadyante
te na muhyanti mānavāḥ |
bhaye mahati ye magnāḥ
pāti nityaṃ janārdanaḥ ||6.63.20||

etad yudhiṣṭhiro jñātvā
yāthātathyena bhārata |
sarvātmanā mahātmānaṃ
keśavaṃ jagadīśvaram |
prapannaḥ śaraṇaṃ rājan
yogānām īśvaraṃ prabhum ||6.63.21||

1 Durjodhana rzekł:
Wasudewa to Byt Wielki –
tak we wszystkich światach słychać.
Chcę, pradziadku, wyrozumieć
jego przyjście i opokę.

Bhiszma rzekł:
2 Wasudewa, ów Byt Wielki
zjawił się wraz z niebianami,
nic od Lotosookiego
nie jest wyższe, o buhaju.
Markandeja zwie Pasterzem
ten Byt Wielki i wspaniały.

3 Czcigodny Najlepszy Człowiek –
to żywioły i jaźń bytów.
Wodę, wiatr, a z nimi ogień –
ową trójkę ukształtował.

4 Bóg i władca wszystkich światów,
gdy wyemanował ziemię,
wówczas w wodach łoże stworzył,
czcigodny Najlepszy Człowiek,
Bóg ze wszystkich wód złożony,
tam też siłą jogi usnął.

5 Ogień z ust wyemanował,
a wiatr powstał z jego tchnienia,
Niewzruszony z myśli stworzył
Wedy i Boginię Mowy.

6 On, niezmienne źródło istot,
na początku stworzył światy
oraz bogów z gronem wieszczów,
razem śmierć z unicestwieniem.

7 On jest prawem, prawodawcą,
dawcą darów oraz wygód,
On jest sprawcą oraz dziełem,
pierwszym Bogiem, samym Panem.

8 Przeszłość, przyszłość, teraźniejszość –
świat ten wcześniej zaplanował –
świt i zmierzch, kierunki, przestwór
i zasady – ów Dręczyciel.

9 Pasterz wieczny i szlachetny
zaplanował po kolei:
wieszczów, także i ascezę,
i demiurga tego świata.

10 On wymyślił Sankarszanę –
pierwszą wśród zrodzonych istot
oraz Śeszę, owo bóstwo,
które zowią Nieskończonym

11 i co dzierży wsze istoty,
ziemię razem z jej górami.
Dzięki jodze medytacji
mędrcy zwą go źródłem mocy.

12 Aby Brahmę uszanować,
Pierwszy Mąż demona zabił,
co z kanału ucha powstał,
groźnego, zwanego Madhu,
o przerażających czynach
i intencjach przeokrutnych.

13 Jako że go ukatrupił,
bogowie, demony, ludzie
i wieszczowie nazywają
Dręczyciela – Madhugromcą.
Pan potężny jest też Dzikiem
oraz Lwem, trzech kroków celem,

14 Harim, matką oraz ojcem
wszystkich stworzeń, co dech mają.
Wyższym jak Lotosooki
nic nie było i nie będzie.

15 Z ust swych stworzył on braminów,
a rycerzy z obu ramion,
wytwórców ze swoich lędźwi,
sługi zaś ze stóp, o książę.
Kontroluje go asceza,
on spoczynkiem jest wcielonych.

16 Kto przestrzega święta nowiu
oraz pełni, ten Keśawie –
brahmanowi, jodze – służy
i najwyższe on osiąga.

17 Keśawa najwyższą mocą,
on pradziadkiem wszystkich światów,
Panem Zmysłów zowią jego
mędrcy, o włodarzu ludzi.

18 Zatem poznaj tego mistrza,
preceptora oraz ojca.
Z kogo Kryszna będzie rady,
ten zdobędzie wieczne światy.

19 Który człek w wielkiej niedoli
schronienie Keśawy przyjmie
i powtarza tę litanię,
będzie żyć w dostatku, w szczęściu.

20 Ludzie nie są już mamieni,
gdy do Kryszny przypadają,
wszak Dręczyciel zawsze chroni
tych, co w strachu pogrążeni.

21 Judhiszthira to zrozumiał
jak należy, o Bharato,
i swym całym sercem przypadł
do Keśawy, Władcy Świata,
szacownego, mistrza jogi,
Pana, który jest opoką.