6.23. Joga rozpaczy

Dhrytarasztra rzekł:
1 Cóż, Sańdźajo, uczyniły
dzieci moje oraz Pandu,
żądne walki, zgromadzone
na tej świętej ziemi Kurów?

Sańdźaja rzekł:
2 Kiedy ujrzał Durjodhana
szyki armii synów Pandu,
wówczas zbliżył się do mistrza
i te oto wyrzekł słowa:

3 „Mistrzu, spójrz na przeogromne
zastępy potomków Pandu,
które w szyku syn Drupady,
bystry uczeń twój ustawił.

4 Są herosi tu, łucznicy
równi Bhimie i Ardźunie –
Jujudhana i Wirata,
wielki rydwannik Drupada,

5 Dhrysztaketu, Ćekitana
i waleczny władca Kaśi,
Kuntibhodźa i Purudźit
oraz Śaibja, byk wśród ludzi,

6 Judhamanju wielce dzielny,
Uttamaudźas, syn Subhadry,
synowie Draupadi dalej –
wszyscy wielcy rydwannicy*.

7 Ale poznaj, dwakroćzrodzon,
też najlepszych spośród naszych,
mojej armii generałów,
ich wymieniam ku twej wiedzy.

8 Waszmość, Bhiszma oraz Karna
i zwycięski w boju Krypa,
Aśwatthaman i Wikarna,
jakoż i syn Somadatty.

9 Inni liczni też herosi
życia w sprawie mej złożyli,
we wszelaki oręż zbrojni,
wszyscy oni biegli w boju.

10 Niezmierzone nasze siły,
które Bhiszma ma w swej pieczy,
siły tamtych dostateczne,
które Bhima skrzętnie chroni.

11 Teraz zaś panowie wszyscy
na swych flankach różnorakich
zgodnie z funkcją rozstawieni
Bhiszmę jeno zręcznie chrońcie”.

12 Aby zwiększyć jego radość,
dziad, najstarszy pośród Kurów,
pełen żaru w konchę zadął,
lwi ryk głośny z niej wydobył.

13 Wówczas wielki zgiełk się podniósł,
gdyż gwałtownie uderzono
w bębny, kotły oraz werble,
dęto w konchy, krowie rogi.

14 Tam Madhawa* i syn Pandu*,
na powozie wielkim stojąc
zaprzężonym w białe konie,
w boskie konchy swe zadęli.

15 Władca Zmysłów w „Pięciorodną”,
Dóbr Zdobywca dął w „Dar Bogów”,
a w „Pundrową” wielką konchę
dął Wilczybrzuch przeraźliwy.

16 Król, syn Kunti, Judhiszthira
dął w „Zwycięstwo Nieskończone”,
Sahadewa i Nakula
w „Pięknie Brzmiącą” i „Kwiat Perły”.

17 Wielki łucznik władca Kaśi,
Śikandin rydwannik przedni,
Dhrysztadjumna i Wirata,
i Satjaki syn* niezłomny,

18 i Drupada, władco ziemi,
synowie Draupadi z nimi,
długoręki syn Subhadry,
w konchy swoje wszyscy dęli.

19 A ów hałas rozdarł serca
zwolenników Dhrytarasztry,
kiedy przestwór oraz ziemię
głośnym dźwiękiem rozwibrował.

20 Gdy się bitwa miała zacząć,
Pandu syn z małpą w sztandarze
rozstawione ujrzał siły
Dhrytarasztrów i łuk ujął,

21 i do Pana Zmysłów rzecze
takie słowo, władco ziemi:
„W środku między obie armie
ustaw rydwan mój, Niezłomny,

22 tak, bym ujrzeć mógł stojących,
którzy walki są spragnieni
i z którymi mam się zetrzeć
w tym bitewnym przedsięwzięciu,

23 abym przyjrzał się uważnie
tym, co tutaj się zebrali
i chcą w boju radość sprawić
występnemu Durjodhanie”.

24 Gdy Pan Snu* do Władcy Zmysłów*
rzekł te słowa, o Bharato,
tamten w środku obu armii
rydwan stawił najprzedniejszy,

25 w obecności Bhiszmy, Drony
oraz wszystkich władców ziemi
tak powiedział: „Synu Prythy,
patrz na Kurów zgromadzonych”.

26 Tam też Prythy syn zobaczył
ojców, dziadów ustawionych,
mistrzów, wujów oraz braci,
synów, wnuki i przyjaciół,

27 teściów oraz bliskich sercu
pośrodku obydwu armii.
Gdy syn Kunti ich zobaczył,
wszystkich krewnych zgromadzonych,

28 przemożnym współczuciem zdjęty,
zrozpaczony tak powiedział:
„Kryszno, gdym zobaczył krewnych,
żądnych walki, ustawionych,

29 omdlewają moje członki,
usta do cna wysychają,
moje ciało dreszcz przenika,
włoski jeżą się na ciele,

30 z rąk wypada mi Gandiwa,
skóra moja ogniem płonie.
Ustać już nie jestem w stanie,
a w umyśle tylko zamęt.

31 Pięknowłosy, widzę tylko
niepomyślne, złe omeny.
Dobra też nie przewiduję,
gdy zabiję w walce krewnych.

32 Zwycięstwa nie pragnę, Kryszno,
ani władzy, ni wygody.
Cóż z królestwa nam, Pasterzu?
Cóż z radości albo życia?

33 Ci, dla których mógłbym pragnąć
władzy, dóbr i wygód wszelkich,
stoją tu na polu bitwy,
życia, bogactw się wyrzekłszy.

34 Mistrzowie, ojcowie, dzieci,
jak też i dziadowie nasi,
wujowie, teściowie, wnuki,
szwagrowie, powinowaci –

35 Madhugromco, wszak nie pragnę
śmierci ich, choćbym sam zginął,
za trójświata nawet cenę,
cóż dopiero marnej ziemi.

36 Jaką radość śmierć nam sprawi
tych stronników Dhrytarasztry?
O ciemiężco, grzech nas splami
po zabiciu agresorów.

37 Nam nie godzi się więc zabić
Dhrytarasztrów wraz z krewnymi.
Jak możemy być szczęśliwi,
swych mordując, o Madhawo?

38 Nawet gdy nie dostrzegają,
gdyż ich myśl chciwość spowiła,
zbrodni w rodu wytraceniu
i przewiny w kłótni z druhem,

39 to my, o ciemiężco, którzy
widzim zbrodnie w śmierci rodu,
nie winniśmy się dowiedzieć,
jak od grzechu się odwrócić?

40 Wraz z unicestwieniem rodu
giną wieczne jego prawa,
a gdy prawa są zniszczone,
w rodzinę bezprawie wnika.

41 O, ty, któryś dzieckiem Wrysznich,
pod bezprawia wpływem, Kryszno,
hańba spada na kobiety.
Gdy niewiasty pohańbiono,
pomieszanie stanów pewne.

42 Pomieszanie wprost do piekła
wiedzie ród i rodobójców.
Ich przodkowie upadają
bez ofiary z ciasta, wody.

43 Przez występki rodobójców,
co zmieszanie stanów tworzą,
giną wieczne prawa rodu
i kastowe powinności.

44 Słyszeliśmy, o Ciemiężco,
że niechybnie w piekle mają
swą siedzibę ludzie, którzy
prawa rodu pogwałcili.

45 Och nieszczęśni! Zamierzamy
grzech szkaradny dziś popełnić.
Dla zdobycia uciech pańskich
chcemy zabić własnych krewnych.

46 Lepiej będzie, jeśli zbrojni
zwolennicy Dhrytarasztry
mnie zabiją niezbrojnego,
co nie stawiam im oporu.

47 Gdy tak rzekł na polu bitwy
Ardźuna rozpaczą zdjęty,
z rąk wypuścił łuk i strzały,
na siedzisko opadł wozu.