Autorzy
Opracowali (indika 2024):
(tłumaczenie)
Andrzej Babkiewicz
(przygotowanie tekstu, skład)
Sven Sellmer
(komitet redakcyjny)
Andrzej Babkiewicz, Joanna Jurewicz, Monika Nowakowska,
Sven Sellmer, Przemysław Szczurek, Anna Trynkowska
(opracowanie redakcyjne)
Magdalena Mendys
(redakcja techniczna)
Karina Babkiewicz
Tłumaczenie finansowane w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”
w latach 2017–2023, numer projektu 0357/NPRH5/H22/84/2017.
महाभारत
Mahābhārata
7. Księga Drony (Droṇaparvan)
***
7.32-52 Zabicie Abhimanju (Abhimanyu-vadha) /
Trzynasty dzień bitwy
7.45 Zabicie Lakszmany i Krathy
(Lakṣmaṇa-vadha / Krātha-vadha)
Streszczenie rozdziału:
1–3 Dhrytarasztra przypisuje dokonania syna Ardźuny jego prawości i pyta o dalsze losy bitwy.
4–7 Opis ucieczki wojsk Durjodhany.
8–17 Zabicie syna Durjodhany, Lakszmany.
18–26 Durjodhana posyła na Abhimanju wojowników – zabicie Krathy i ponowna ucieczka wojsk.
dhṛtarāṣṭra uvāca
yathā vadasi me sūta
ekasya bahubhiḥ saha |
saṃgrāmaṃ tumulaṃ ghoraṃ
jayaṃ caiva mahātmanaḥ ||7,45.1||
aśraddheyam ivāścaryaṃ
saubhadrasyātha vikramam |
kiṃ tu nātyadbhutaṃ teṣāṃ
yeṣāṃ dharmo vyapāśrayaḥ ||7,45.2||
duryodhane 'tha vimukhe
rājaputraśate hate |
saubhadre pratipattiṃ kāṃ
pratyapadyanta māmakāḥ ||7,45.3||
saṃjaya uvāca
saṃśuṣkāsyāś calannetrāḥ
prasvinnā lomaharṣiṇaḥ |
palāyanakṛtotsāhā
nirutsāhā dviṣajjaye ||7,45.4||
hatān bhrātṝn pitṝn putrān
suhṛtsaṃbandhibāndhavān |
utsṛjyotsṛjya samiyus
tvarayanto hayadvipān ||7,45.5||
tān prabhagnāṃs tathā dṛṣṭvā
droṇo drauṇir bṛhadbalaḥ |
kṛpo duryodhanaḥ karṇaḥ
kṛtavarmātha saubalaḥ ||7,45.6||
abhidrutāḥ susaṃkruddhāḥ
saubhadram aparājitam |
te 'pi pautreṇa te rājan
prāyaśo vimukhīkṛtāḥ ||7,45.7||
ekas tu sukhasaṃvṛddho
bālyād darpāc ca nirbhayaḥ |
iṣvastravin mahātejā
lakṣmaṇo ”rjunim abhyayāt ||7,45.8||
tam anvag evāsya pitā
putragṛddhī nyavartata |
anu duryodhanaṃ cānye
nyavartanta mahārathāḥ ||7,45.9||
taṃ te 'bhiṣiṣicur bāṇair
meghā girim ivāmbubhiḥ |
sa ca tān pramamāthaiko
viṣvag vāto yathāmbudān ||7,45.10||
pautraṃ tu tava durdharṣaṃ
lakṣmaṇaṃ priyadarśanam |
pituḥ samīpe tiṣṭhantaṃ
śūram udyatakārmukam ||7,45.11||
atyantasukhasaṃvṛddhaṃ
dhaneśvarasutopamam |
āsasāda raṇe kārṣṇir
matto mattam iva dvipam ||7,45.12||
lakṣmaṇena tu saṃgamya
saubhadraḥ paravīrahā |
śaraiḥ suniśitais tīkṣṇair
bāhvor urasi cārpitaḥ ||7,45.13||
saṃkruddho vai mahābāhur
daṇḍāhata ivoragaḥ |
pautras tava mahārāja
tava pautram abhāṣata ||7,45.14||
sudṛṣṭaḥ kriyatāṃ loko
amuṃ lokaṃ gamiṣyasi |
paśyatāṃ bāndhavānāṃ tvāṃ
nayāmi yamasādanam ||7,45.15||
evam uktvā tato bhallaṃ
saubhadraḥ paravīrahā |
udbabarha mahābāhur
nirmuktoragasaṃnibham ||7,45.16||
sa tasya bhujanirmukto
lakṣmaṇasya sudarśanam |
sunasaṃ subhru keśāntaṃ
śiro 'hārṣīt sakuṇḍalam |
lakṣmaṇaṃ nihataṃ dṛṣṭvā
hā hety uccukruśur janāḥ ||7,45.17||
tato duryodhanaḥ kruddhaḥ
priye putre nipātite |
hatainam iti cukrośa
kṣatriyān kṣatriyarṣabhaḥ ||7,45.18||
tato droṇaḥ kṛpaḥ karṇo
droṇaputro bṛhadbalaḥ |
kṛtavarmā ca hārdikyaḥ
ṣaḍ rathāḥ paryavārayan ||7,45.19||
sa tān viddhvā śitair bāṇair
vimukhīkṛtya cārjuniḥ |
vegenābhyapatat kruddhaḥ
saindhavasya mahad balam ||7,45.20||
āvavrus tasya panthānaṃ
gajānīkena daṃśitāḥ |
kaliṅgāś ca niṣādāś ca
krāthaputraś ca vīryavān |
tat prasaktam ivātyarthaṃ
yuddham āsīd viśāṃ pate ||7,45.21||
tatas tat kuñjarānīkaṃ
vyadhamad dhṛṣṭam ārjuniḥ |
yathā vivān nityagatir
jaladāñ śataśo 'mbare ||7,45.22||
tataḥ krāthaḥ śaravrātair
ārjuniṃ samavākirat |
athetare saṃnivṛttāḥ
punar droṇamukhā rathāḥ |
paramāstrāṇi dhunvānāḥ
saubhadram abhidudruvuḥ ||7,45.23||
tān nivāryārjunir bāṇaiḥ
krāthaputram athārdayat |
śaraugheṇāprameyeṇa
tvaramāṇo jighāṃsayā ||7,45.24||
sadhanurbāṇakeyūrau
bāhū samukuṭaṃ śiraḥ |
chatraṃ dhvajaṃ niyantāram
aśvāṃś cāsya nyapātayat ||7,45.25||
kulaśīlaśrutabalaiḥ
kīrtyā cāstrabalena ca |
yukte tasmin hate vīrāḥ
prāyaśo vimukhābhavan ||7,45.26||
Dhrytarasztra rzekł:
1 To, co mówisz mi, woźnico,
o samojednego walce
strasznej, głośnej i zwycięskiej
z tak licznymi rycerzami…
2 cudem nie do uwierzenia
jest ów czyn Subhadry syna!
Lecz dla tych schronionych w prawie
nie jest wszak to niemożliwe.
3 Gdy zbiegł z szranków Durjodhana,
gdy polegli królewicze,
jakie kroki przedsięwzięto
przeciw synowi Subhadry?
Sańdźaja rzekł:
4 Usta suche, włos zjeżony,
pot się leje, wzrok ucieka –
ku ucieczce się skłaniali,
bez zapału do zwycięstwa.
5 Porzucając martwych braci,
ojców, synów, dobroczyńców,
druhów, krewnych — uciekali,
nagląc konie swe i słonie.
6 Zdruzgotanych zobaczywszy,
Drona z synem, Bryhadbala,
Krypa, Karna, Durjodhana,
Krytawarman, syn Subali
7 wielce wściekli popędzili
k niezłomnemu Abhimanju.
Lecz w obliczu twego wnuka
większość z nich się wycofała.
8 Jeden tylko wzrosły w zbytku,
z dumy, z naiwności dzielny,
sprawny łucznik, wielkiej mocy,
Lakszmana* ku niemu dążył.
9 Ojciec, pragnąc chronić syna,
zaraz cofnął się ku niemu,
a za Durjodhaną inni
rydwannicy zawrócili.
10 I zalali go strzałami
niczym deszczu tuman górę,
a on jeden nimi wstrząsnął
jak tornado chmur kłębiskiem.
11 Twego wnuka niezłomnego,
Lakszmanę o wielkim wdzięku,
bohatera z łukiem w dłoni,
stojącego blisko ojca,
12 wzrosłego w wielkim komforcie,
niczym dziecię Władcy Bogactw,
krewny Kryszny atakował
jak kamrata słoń w szaleństwie.
13 Syn Subhadry wrogogromca
zwarł w potyczce się z Lakszmaną,
w jego piersi i ramionach
tkwiły zaostrzone strzały.
14 Więc rozsierdził się barczysty
jak wąż uderzony kijem
i twój wnuk do twego wnuka,
królu, ozwał się tak oto:
15 „Przyjrzyj się uważnie światu,
bo już ku zaświatom zdążasz!
W przytomności twoich krewnych
wiodę cię ku śmierci wrotom”.
Syn Subhadry, gromca wrogów,
16 pleczysty, wyrzekł te słowa
i wydobył niedźwiedziowy
bełt jak węża z głębi kosza.
17 Wypuszczony jego ręką
głowę Lakszmany oderwał
cudną, zdobną kolczykami,
z pięknym nosem, grzywą, brwiami.
„Oh, oh!” – ludzie zakrzyknęli,
widząc chłopca zabitego.
18 A gdy poległ syn kochany,
Durjodhana się rozsierdził,
buhaj wśród rycerzy wrzasnął
do zebranych: „Zatłuc jego!”.
19 Szóstka przednich rydwanników
go obległa: Drona, Krypa,
Karna oraz Krytawarman,
Drony syn i Bryhadbala.
20 Przeszył ich ostrymi strzały,
sprawił, że w mig zawrócili,
potem ruszył zły z impetem
na Indusu króla siły.
21 Drogę mu zablokowali
uzbrojeni w oddział słoni
Kalingowie, Niszadowie
i syn Krathy pełen męstwa.
Wówczas walka w bliskim zwarciu
rozgorzała, władco ludów.
22 Podniecony hufiec słoni
syn Ardźuny zaraz zdmuchnął
niczym kłęby chmur w przestworzu
wiatr rozwiewa stale w ruchu.
23 Kiedy Kratha deszcze bełtów
sypnął na Ardźuny syna,
wówczas inni nawrócili
rydwannicy z Droną z przodu
i orężem boskim trzęsąc,
wpadli na Subhadry syna.
24 Syn Ardźuny ich powstrzymał,
a chcąc zabić dziecię Krathy,
jął go dręczyć w wielkim pędzie
niezmierzonym strzał potokiem.
25 Wreszcie obciął mu ramiona
z łukiem, bełtem, bransoletą,
łeb z diademem i parasol,
raził konie i woźnicę.
26 Gdy ów mąż z dobrego rodu,
sławny, silny, wykształcony
i szlachetny poległ w boju,
prawie wszyscy woje zbiegli.