7.31. Koniec dnia

Sańdźaja rzekł:
1 Wilczybrzuch nie mogąc zdzierżyć
ujarzmienia sił wojskowych,
dziesięć strzał ku Karnie posłał,
szesnaście w króla Bahlików*.

2 Drona żelaznymi strzały
o krawędziach ostrych, szybko
jego czułe punkty przeszył,
pragnąc życia go pozbawić.

3 Zasypali go, o królu:
strzały dwunastoma Karna,
Aśwatthaman zaś siedmioma,
a sześcioma Durjodhana.

4 Ale silny Bhimasena
też ich wszystkich poprzeszywał,
Dronę więc pięćdziesięcioma,
Karnę dziesięcioma strzały,

5 Durjodhanę dwunastoma,
syna Drony zaś ośmioma.
Przeraźliwy ryk wydawszy,
wszystkich ich zwyciężył w boju.

6 Tam gdzie tchnienia się porzuca,
gdzie śmierć łatwo można znaleźć,
ten, którego wróg niezrodzon*,
wojów naglił: „Bhimę chrońcie!”.

7 Ci więc prędko doń pognali,
woje o niezmiernej mocy,
Jujudhana z rycerzami
oraz dwójka synów Madri.

8 Zgromadzeni, podnieceni,
buhaje k hufcowi Drony
chronionemu przez łuczników
się rzucili, by go zniszczyć.

9 Rydwannicy wielce mężni
z Bhimą z przodu nacierali,
Drona pierwszy z rydwanników
bez gorączki ich powitał.

10 Na Pandawów wielce silnych,
wojowników na rydwanach,
myśl o śmierci oddaliwszy,
twoi wpadli, płonąc w boju.

11 Jeźdźcy w jeźdźców uderzali,
rydwannicy w rydwanników,
była walka dzidą, mieczem,
pojedynki toporami.

12 Zażarte starcie na miecze
wiodło do straszliwej jatki,
a gdy słonie się zderzyły,
bój rozgorzał wielce srogi.

13 Głową w dół ktoś spadał z konia,
inny zaś ze słonia leciał,
jeszcze inny szyty strzałą
spadł z rydwanu, o szlachetny.

14 Innemu, co poległ w starciu,
pozbawiony tarczy, zbroi,
głowa aż eksplodowała,
gdyż słoń stanął mu na piersi.

15 Inne słonie zabijały
licznych wojów powalonych,
czasem kłami ryjąc glebę,
rydwanników szlachtowały.

16 Liczne słonie cwałowały,
wytracając setki wojów,
a z ich ciosów ciekły strugi
jelit i wnętrzności ludzkich.

17 Ludzie, konie, wozy, słonie
w zbrojach z mosiądzu, z żelaza,
gdy padali niczym trzciny,
wnet ich bestie tratowały.

18 Legli na łożach boleści
przystrojonych pierzem sępów
władcy ludzi wyciszeni,
gdy ich czas należny nadszedł.

19 Czasem ojciec ubił syna,
wpadłszy na niego rydwanem,
lub syn ojca zamroczony
w konsternacji atakował.

20 Osie, koła połamane,
parasol na ziemi leży,
sztandar ścięty, konie pędzą,
wlokąc połowę zaprzęgu.

21 Ramię pada razem z mieczem,
głowa ścięta z kolczykami,
rydwan zmiażdżony na ziemię
rzuca słoń niezwykle krzepki.

22 Z rydwanu żelazną strzałą
szyty słoń leży bez życia,
koń się zwala razem z jeźdźcem,
gdyż słoń dziarsko nań naciera.

23 Bezładny, wielce okrutny
bój rozgorzał na całego.
„O mój miły! Synu! Druhu!
Gdzieżeś? Stój, dokąd uciekasz?

24 Bij! Zabieraj! Morduj jego!” –
z śmiechem, rykiem i lamentem,
z licznych gardeł krzyki owe
wszędzie można było słyszeć.

25 Krew rumaków, ludzi, słoni
wraz ze sobą wymieszana
pył na ziemi uśmierzała,
słabość tchórzy ogarnęła.

26 Chwytali siebie za włosy,
pięściami srogo gromili,
paznokciami i zębami,
chcąc ocaleć w miejscu wrogim.

27 Ramię z mieczem podniesione
woja zostało obcięte,
inne z łukiem, inne z strzałą,
jeszcze inne wraz z bosakiem.

28 Ktoś na kogoś głośno wołał,
ktoś odwrócił się i zbiegał,
ktoś, drugiego pochwyciwszy,
głowę odciął od korpusu.

29 Jeden ku wezwaniu dążył,
inny zbiegał od wezwania,
jeden swoich, inny wrogów
mordował ostrymi strzały.

30 Wielki słoń niczym szczyt górski
padł żelazną szyty strzałą
i obalił się na ziemię
jak zapora w letnią rzekę.

31 Słoń poślizgnął się i runął
jak góra na rydwannika,
kroczył po ziemi usłanej
końmi oraz woźnicami.

32 Widząc wojów powalonych,
znawców broni, krwią zbryzganych,
przerażeni, z sercem drżącym
rozum tracili ze strachu.

33 Wszystko się tam pomieszało,
nic nie było można poznać,
w wojskach w pyle pogrążonych
bezład nastał bezgraniczny.

34 Wówczas generał pospiesznie
ozwał się: „To czas właściwy!”,
i ponaglił synów Pandu,
choć ci zawsze są w pośpiechu.

35 Przesławni synowie Pandu,
wykonując jego rozkaz,
spadli, bijąc w rydwan Drony,
niczym gęsi* w taflę wody.

36 „Chwytajcie!”, „Ku nim ruszajcie!”,
„Choć w bojaźni, w pień wytnijcie!” –
taki rumor przy rydwanie
wznosił się niezmożonego.

37 Wówczas Drona, Krypa, Karna,
Drony syn i Dźajadratha,
Śalja, Winda z Anuwindą
dwaj z Awanti ich oblegli.

38 W prawie szlacheckim złączeni,
niewstrzymani, niebezpieczni,
Pańćalowie z Pandawami
deszczem strzał wciąż zadręczani,
wszakże Drony nie dostali.

39 Wówczas Drona wielce wściekły
strzały setkami posyłał,
wśród Ćedich, Pańćalów, Pandów
czynił pogrom niemożebny.

40 Dłoni jego na cięciwie
dźwięk słyszano w każdej stronie
niczym gromu na niebiosach,
co Pandawów przerażało.

41 W owym czasie mężny Dźisznu*
zgromił tych, co przysięgali,
i się udał tam, gdzie Drona
wojska Pandawów wytracał.

42 Wielki wir ze strzał przekroczył
i rozległe krwi jezioro,
zabiwszy tych, co przysięgli,
znów wyłonił się Phalguna.

43 Godło tego sławetnego,
który przypominał słońce,
z małpą sztandar ujrzeliśmy,
mocą swą rozpłomieniony.

44 Bronią promienną wysuszył
morze tych, co przysięgali,
tak syn Pandu Kurów palił
jak słońce u kresu świata.

45 Ardźuna mocą oręża
spalał całą armię Kurów
jak powstały w końcu ery
ogień z dymem wsze istoty.

46 Strumieniami strzał tysięcy
bici na ziemię padali:
jazda, piesi, rydwannicy,
broń puszczając, udręczeni.

47 Z bólu niektórzy wrzeszczeli,
inni grzmieli gromkim rykiem,
przeszyci Parthy strzałami
tamci bez tchnienia padali.

48 Wśród zbiegów kto się przewrócił
lub od walki odwiódł oczy,
nie zabijał go Ardźuna,
śluby woja pamiętając.

49 Bez koni, z wozem strzaskanym
przeważnie rejterowali
i wołali Kaurawowie
głośno: „Och, och, Karno, Karno!”.

50 Adhirathy syn usłyszał
lament pragnących opieki,
„Nie lękajcie się!” – im odrzekł
i przeciw Ardźunie ruszył.

51 Rydwannik, pierwszy z Bharatów,
rodu ich niezmierna radość,
najprzedniejszy z znawców broni
pocisk ogniowy uwolnił.

52 Łuk jego cały w płomieniach,
wszędy potok strzał się pali,
lecz ten potok siecią bełtów
Dóbr Zdobywca zaraz strącał.
Bełty bronią powstrzymując,
ryczał i wypuszczał strzały.

53 Satjaki wielki rydwannik,
Dhrysztadjumna oraz Bhima,
gdy podeszli, szyli po trzy
w Karnę bełty wprost lecące.

54 Radhy syn, oręż Ardźuny
powstrzymawszy strzał potokiem,
przeciął łuki owej trójki
trójką bełtów bezwiechciowych.

55 Woje z łukami ściętymi,
do żmij bez jadu podobni,

włócznie z rydwanu ciskali,
rycząc jak lwy rozjuszone.

56 Z impetem ciśnięte dłonią
włócznie o wyglądzie węży
leciały rozpłomienione
ku synowi Adhirathy.

57 Przeciął je na trzy strzałami,
ostrymi, co prosto lecą,
wówczas ryknął mocarz Karna
i ku Partsze bełty zwolnił.

58 Ardźuna szył w syna Radhy
siedmioma szybkobiegłymi,
a młodszego brata Karny
trzema bił ostrymi strzały.

59 Partha zabił Śatruńdźaję,
śląc weń sześć prostolecących,
a niedźwiedzią strzałą strącił
głowę Wipaty* na ziemię.

60 Zdobny w Diadem w przytomności
wszystkich synów Dhrytarasztry,
w obliczu syna woźnicy
zabił trójkę jego braci.

61 Bhima skoczył z swego wozu
niczym potomek Winaty*
i piętnastu mieczem zasiekł
ludzi, zwolenników Karny.

62 Wspiął na rydwan się ponownie,
inny łuk ujmując w dłonie,
przeszył Karnę dziesięcioma,
konie, woźnicę pięcioma.

63 Dhrysztadjumna również chwycił
przedni łuk, świecącą tarczę,
Bryhatkszatrę* z rodu Purów
i Ćandrawarmana* ubił.

64 Wówczas wskoczył na swój rydwan
Pańćalja i łuk kolejny
w dłonie ujął, rycząc w boju,
siedemdziesiąt trzy słał k Karnie.

65 Wnuk Śiniego* chwycił inny
łuk jak tęcza, lwi ryk wydał
i sześćdziesiąt cztery bełty
k synowi woźnicy posłał.

66 Wtem niedźwiedzią sprawnie zwolnił
i łuk Karny na pół przeciął,
jeszcze trzy ku Karnie cisnął,
przebił pierś mu i ramiona.

67 Wtenczas Drona, Durjodhana
oraz książę Dźajadratha
wydobyli syna Radhy
z morza bełtów Satjakiego.

68 Dhrysztatjumna, syn Subhadry,
Nakula i Sahadewa,
Bhima, a także Ardźuna
Satjakiego ochraniali.

69 Bój rozgorzał przeraźliwy
dla łuczników wygubienia
wszystkich: wrogich oraz twoich,
którzy tchnienia swe złożyli.

70 Piechota, jazda na słoniach,
rydwannicy i konnica
sparowani z piechurami,
jazdą i rydwannikami,
rydwannicy z piechurami,
słoniami oraz konnicą,
piechurzy i rydwannicy
z wozami oraz słoniami.

71 Kawaleria z kawalerią,
słonie zwarły się z słoniami,
rydwannicy z rydwanami,
a piechurzy z piechurami.

72 Bój rozgorzał pogmatwany
mocnych z nieustraszonymi,
wesele dla trupożerców
i rozrost krainy zmarłych.

73 Piesi i rydwannicy, słonie oraz konie
zabici przez rumaki, wozy, ludzi, słonie,
słonie przez inne słonie, wozy przez rydwany,
rumaki przez rumaki, piesi przez piechotę,

74 słonie przez rydwanników, a przez słonie konie,
przez rumaki piechota, przez wozy rumaki.
Bez języka, bez zębów, bez oczu, na ziemi
spoczywają umarli, ich zbroje w nieładzie.

75 Od różnego oręża oraz przedniej broni
legli w ziemię wtłoczeni i budzący grozę,
nogami słoni, koni zmiażdżeni, ubici,
przerażający, martwi od kół albo kopyt.

76 Więc ku uciesze bestii, ptaków i rakszasów,
podczas owej masakry niezwykle okrutnej
mocarni, rozjuszeni szlachtowali wrogów,
kroczący po majdanie z wigorem i siłą.

77 Kiedy oba te wojska wzajem się niszczyły,
groźnie na siebie łypiąc, w posoce skąpane,
wszedł za zachodnią górę powoli dnia twórca,
a wówczas do obozów twe wojska wróciły.