Autorzy
Opracowali (indika 2024):
(tłumaczenie)
Andrzej Babkiewicz
(przygotowanie tekstu, skład)
Sven Sellmer
(komitet redakcyjny)
Andrzej Babkiewicz, Joanna Jurewicz, Monika Nowakowska,
Sven Sellmer, Przemysław Szczurek, Anna Trynkowska
(opracowanie redakcyjne)
Magdalena Mendys
(redakcja techniczna)
Karina Babkiewicz
Tłumaczenie finansowane w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”
w latach 2017–2023, numer projektu 0357/NPRH5/H22/84/2017.
महाभारत
Mahābhārata
7. Księga Drony (Droṇaparvan)
***
7.16-31 Wespół przysięgający (saṃśaptaka-vadha) /
Dwunasty dzień bitwy
7.30. Zabicie Nili (Nīla-vadha)
Streszczenie rozdziału:
1–2 Dhrytarasztra pyta, czy udało się powstrzymać dezercję Kaurawów.
3–18 Połowa armii, która poszła za Droną, atakuje Judhiszthirę, na ich drodze stają: Satjaki, Bhima i Dhrysztadjumna – opis zmagań, Dhrysztadjumna atakuje Dronę.
19–26 Pojedynek Nili i Aśwatthamana – śmierć Nili.
27–29 Wojska Pandawów tracą zapał i zwracają myśli ku Ardźunie.
dhṛtarāṣṭra uvāca
teṣv anīkeṣu bhagneṣu
pāṇḍuputreṇa saṃjaya |
calitānāṃ drutānāṃ ca
katham āsīn mano hi vaḥ ||7,30.1||
saṃjaya uvāca
anīkānāṃ prabhagnānāṃ
vyavasthānam apaśyatām |
duṣkaraṃ pratisaṃdhānaṃ
tan mamācakṣva saṃjaya ||7,30.2||
tathāpi tava putrasya
priyakāmā viśāṃ pate |
yaśaḥ pravīrā lokeṣu
rakṣanto droṇam anvayuḥ ||7,30.3||
samudyateṣu śastreṣu
saṃprāpte ca yudhiṣṭhire |
akurvann āryakarmāṇi
bhairave satyabhītavat ||7,30.4||
antaraṃ bhīmasenasya
prāpatann amitaujasaḥ |
sātyakeś caiva śūrasya
dhṛṣṭadyumnasya cābhibho ||7,30.5||
droṇaṃ droṇam iti krūrāḥ
pāñcālāḥ samacodayan |
mā droṇam iti putrās te
kurūn sarvān acodayan ||7,30.6||
droṇaṃ droṇam iti hy eke
mā droṇam iti cāpare |
kurūṇāṃ pāṇḍavānāṃ ca
droṇadyūtam avartata ||7,30.7||
yaṃ yaṃ sma bhajate droṇaḥ
pāñcālānāṃ rathavrajam |
tatra tatra sma pāñcālyo
dhṛṣṭadyumno 'tha dhīyate ||7,30.8||
yathābhāgaviparyāse
saṃgrāme bhairave sati |
vīrāḥ samāsadan vīrān
agacchan bhīravaḥ parān ||7,30.9||
akampanīyāḥ śatrūṇāṃ
babhūvus tatra pāṇḍavāḥ |
akampayaṃs tv anīkāni
smarantaḥ kleśam ātmanaḥ ||7,30.10||
te tv amarṣavaśaṃ prāptā
hrīmantaḥ sattvacoditāḥ |
tyaktvā prāṇān nyavartanta
ghnanto droṇaṃ mahāhave ||7,30.11||
ayasām iva saṃpātaḥ
śilānām iva cābhavat |
dīvyatāṃ tumule yuddhe
prāṇair amitatejasām ||7,30.12||
na tu smaranti saṃgrāmam
api vṛddhās tathāvidham |
dṛṣṭapūrvaṃ mahārāja
śrutapūrvam athāpi vā ||7,30.13||
prākampateva pṛthivī
tasmin vīrāvasādane |
pravartatā balaughena
mahatā bhārapīḍitā ||7,30.14||
ghūrṇato hi balaughasya
divaṃ stabdhveva nisvanaḥ |
ajātaśatroḥ kruddhasya
putrasya tava cābhavat ||7,30.15||
samāsādya tu pāṇḍūnām
anīkāni sahasraśaḥ |
droṇena caratā saṃkhye
prabhagnāni śitaiḥ śaraiḥ ||7,30.16||
teṣu pramathyamāneṣu
droṇenādbhutakarmaṇā |
paryavārayad āsādya
droṇaṃ senāpatiḥ svayam ||7,30.17||
tad adbhutam abhūd yuddhaṃ
droṇapāñcālyayos tadā |
naiva tasyopamā kā cit
saṃbhaved iti me matiḥ ||7,30.18||
tato nīlo 'nalaprakhyo
dadāha kuruvāhinīm |
śarasphuliṅgaś cāpārcir
dahan kakṣam ivānalaḥ ||7,30.19||
taṃ dahantam anīkāni
droṇaputraḥ pratāpavān |
pūrvābhibhāṣī suślakṣṇaṃ
smayamāno 'bhyabhāṣata ||7,30.20||
nīla kiṃ bahubhir dagdhais
tava yodhaiḥ śarārciṣā |
mayaikena hi yudhyasva
kruddhaḥ prahara cāśugaiḥ ||7,30.21||
taṃ padmanikarākāraṃ
padmapatranibhekṣaṇam |
vyākośapadmābhamukhaṃ
nīlo vivyādha sāyakaiḥ ||7,30.22||
tenātividdhaḥ sahasā
drauṇir bhallaiḥ śitais tribhiḥ |
dhanur dhvajaṃ ca chatraṃ ca
dviṣataḥ sa nyakṛntata ||7,30.23||
sotplutya syandanāt tasmān
nīlaś carmavarāsidhṛk |
droṇāyaneḥ śiraḥ kāyād
dhartum aicchat patatrivat ||7,30.24||
tasyodyatāseḥ sunasaṃ
śiraḥ kāyāt sakuṇḍalam |
bhallenāpāharad drauṇiḥ
smayamāna ivānagha ||7,30.25||
saṃpūrṇacandrābhamukhaḥ
padmapatranibhekṣaṇaḥ |
prāṃśur utpalagarbhābho
nihato nyapatat kṣitau ||7,30.26||
tataḥ pravivyathe senā
pāṇḍavī bhṛśam ākulā |
ācāryaputreṇa hate
nīle jvalitatejasi ||7,30.27||
acintayaṃś ca te sarve
pāṇḍavānāṃ mahārathāḥ |
kathaṃ no vāsavis trāyāc
chatrubhya iti māriṣa ||7,30.28||
dakṣiṇena tu senāyāḥ
kurute kadanaṃ balī |
saṃśaptakāvaśeṣasya
nārāyaṇabalasya ca ||7,30.29||
Dhrytarasztra rzekł:
1 Gdy syn Pandu unicestwiał
wojsk korpusy, o Sańdźajo,
i w popłochu zbiegaliście,
czy zadrżały wasze serca?
2 Ciężko zebrać jest korpusy,
gdy zostaną raz złamane
i nie widzą ocalenia –
o tym powiedz mi, Sańdźajo.
Sańdźaja rzekł:
3 Mimo tego, panie ludów,
pragnąc szczęścia twego syna
i wśród ludzi chronić sławę,
poszli mężni w ślad za Droną.
4 Kiedy oręż w górę wznieśli,
docierając k Judhiszthirze,
dzieł szlachetnych dokonali,
choć prawdziwie się trwożyli.
5 Ich moc niezmierzoną była,
lecz znaleźli się w bliskości
Satjakiego, Bhimaseny
i mężnego Dhrysztadjumny.
6 Pańćalowie więc okrutni
ponaglali: „Dronę łapcie!”,
Kurowie, twoi synowie,
zaś krzyczeli: „Nie dać Drony!”.
7 Jedni wyli: „Dronę łapcie!”,
inni zaś: „Nie dać im Drony!”.
Kurowie i Pańćalowie
stawką w grze Dronę czynili.
8 Którą grupę Drona wybrał
rydwanników Pańćalowych,
w niej Pańćala Dhrysztadjumna
zaraz również się pojawiał.
9 Podczas owych strasznych zmagań
miejsc przydziały się zgubiły,
mężni mężnych spotykali,
w strachu biegli ci ku innym.
10 Lecz Pandawów w owym boju
nikt we drżenie nie mógł wprawić,
wspominając swe nieszczęścia,
przerażali hufce wrogów.
11 Skromni, dobrem kierowani,
w mocy byli okrutników,
żyć się zrzekli, zawrócili,
bijąc Dronę w srogim starciu.
12 Szafujący swoim życiem
woje o niezmiernej mocy
w boju strasznym się zderzali
niczym żelazo z kamieniem.
13 Nawet najstarsi nie znali
bitwy, jaka rozgorzała,
wcześniej takiej nie widzieli,
ni o takiej nie słyszeli.
14 Ziemia cała lekko drżała,
przez rycerstwo ciemiężona,
od ciężaru mas żołnierzy
srodze była obolała.
15 Masa wojsk Adźataśatru*
i wściekłego twego syna
drżeniem niebo zatrzymała
i potężny zgiełk wzbudziła.
16 Nadciągnęły tysiącami
synów Pandu zwarte szyki,
Drona w szrankach wszędy krocząc,
łamał je ostrymi strzały.
17 Gdy czyniący cuda Drona
gromił tak wrogie korpusy,
sam generał* doń się zbliżył
i zamierzał go powstrzymać.
18 Starcie Drony i Pańćalji
tak cudownym się zdawało,
że innego mu równego
nie było – oto me zdanie.
19 Nila błyszcząc niczym ogień –
łuk płomienny, w iskrach strzały –
palił pułki wojsk Kurowych
jak żar, co spopiela drewno.
20 Gdy tak niszczył całe pułki,
Drony syn* majestatyczny
zwrócił się do niego grzecznie
i z uśmiechem rzekł te słowa:
21 „Nilo, cóż, że wielu wojów
spalasz strzały płomiennymi,
ze mną jednym walcz wzburzony,
uderz mnie swą chyżą bronią!”.
22 Jego postać jak lotosy:
oczy płatki lotosowe,
twarz rozkwitłym jest lotosem –
Nila szył go pociskami.
23 Lecz syn Drony, choć zraniony
trzema niedźwiedzimi strzały,
sztandar, łuk oraz parasol
bystro ściął przeciwnikowi.
24 Więc z rydwanu Nila skoczył
z przednią tarczą i miecz dzierżąc,
niczym lotna strzała pragnął
głowę ściąć synowi Drony.
25 Lecz gdy miecz on w boju wznosił,
Drony syn niedźwiedzią strzałą
z lekkim śmiechem ściął mu głowę,
z kolczykami, z pięknym nosem.
26 Był wysoki, twarz jak księżyc,
oczy płatki lotosowe,
cera niczym wnętrze lilii –
legł na ziemi powalony.
27 Wielce zatrwożona armia
synów Pandów wszem zadrżała,
gdy syn mistrza zabił Nilę
o płomiennej mocy ognia.
28 Rydwannicy wśród Pandawów
wszyscy wówczas pomyśleli:
„W jaki sposób nas obroni
syn Wasawy* przed wrogami,
29 kiedy siłacz na majdanie
południowym czyni pogrom
resztek tych, co przysięgali,
oraz wojów Narajany?”.